Για τρικ της κυβέρνησης στο θέμα της διαιτησίας κατά την ψήφιση του ασφαλιστικού νομοσχεδίου, το οποίο αποδεικνύεται με την αντισυνταγματική απόφαση του υπουργού εργασίας να ακυρώσει τις αποφάσεις της διαιτησίας, κάνει λόγο μιλώντας στο Δρόμο, ο Γιάννης Κουζής, αναπληρωτής καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και επιστημονικός σύμβουλος του Ινστιτούτου Εργασίας ΓΣΕΕ/ΑΔΕΔΥ, σε συνέντευξή του στον Μιχάλη Σιάχο.
Χαρακτηρίζει επικίνδυνες τις πρόσφατες τοποθετήσεις του πρωθυπουργού για το Σύνταγμα, τονίζοντας ότι «θέτουν σε αμφισβήτηση το περιεχόμενο του Συντάγματος, το οποίο αποτελεί τον υπέρτατο νόμο του κράτους». Αναφερόμενος στις αλλαγές που προωθούναι στο εργασιακό περιβάλλον, σημειώνει ότι «αυτό που συντελείται τους τελευταίους μήνες είναι μια βίαιη απορρύθμιση, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, η οποία διαμορφώνει ένα τοπίο εξαιρετικά επισφαλές. Περνάμε σε πρωτοφανή δεδομένα…».
O υπουργός Εργασίας από τη Βουλή προανήγγειλε ότι με νομοθετική ρύθμιση θα καταργηθούν όλες οι αποφάσεις του ΟΜΕΔ που έχουν βγει μέχρι σήμερα και προβλέπουν κάποια, έστω και μικρή, αύξηση, γιατί -όπως είπε- αντιστρατεύονται το μνημόνιο και τη γενικότερη εθνική προσπάθεια. Ποια είναι η δική σας εκτίμηση;
Νομίζω ότι είναι καθαρό πως πρόκειται για ένα ακόμα βήμα προς την κατεύθυνση της πλήρους απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων…
Τίθεται ζήτημα συνταγματικότητας;
Βεβαιότατα. Πρόκειται για παραβίαση της συνταγματικής διάταξης 22, παράγραφος 2 του Συντάγματος, που αναφέρεται στην κατοχύρωση του θεσμού της διαιτησίας. Μ’ αυτόν τον τρόπο καταργείται η διαιτησία και, μάλιστα, μπορούμε να πούμε πως οι κινήσεις αυτές, πέρα από το γεγονός ότι δεν έχουν καμία σχέση με το δημόσιο έλλειμμα, συνιστούν μία ακόμα παρέμβαση προς την κατεύθυνση ενίσχυσης της κερδοφορίας των επιχειρήσεων. Μάλιστα, έχουμε να κάνουμε και με επιχειρήσεις όπου με κλαδικές συμβάσεις έχουν συμφωνηθεί αυξήσεις. Για παράδειγμα, οι εφοπλιστές με δεδομένη την υψηλή κερδοφορία υπέγραψαν συλλογική σύμβαση απευθείας με την ΠΝΟ, δίνοντας αυξήσεις πέραν αυτών που προέβλεψε η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση. Ενώ, λοιπόν, υπάρχει αυτή η δυνατότητα, έρχεται η κρατική παρέμβαση να τη θέσει στο περιθώριο. Το ίδιο συμβαίνει και με τη διαιτησία. Αυτή η πρακτική αποκαλύπτει και όλη την πίεση που ασκήθηκε και ασκείται ακόμα για την ουσιαστική κατάργηση του θεσμού της διαιτησίας.
Αν και με την ψήφιση του Ασφαλιστικού φάνηκε ότι η κυβέρνηση κάνει πίσω στο θέμα της διαιτησίας…
Ήταν ένα τρικ, προκειμένου να διασφαλίσει την ψήφο όσων βουλευτών είχαν αντιρρήσεις στο θέμα της διαιτησίας. Και λίγες μέρες μετά την ψήφιση του νόμου βλέπουμε την ουσιαστική κατάργηση της διαιτησίας στην πράξη.
Έχουμε ταυτόχρονα και κάποιες προσφυγές στα δικαστήρια για τις μειώσεις μισθών. Θεωρείτε ότι μπορούν να αλλάξουν τα δεδομένα;
Οτιδήποτε υπηρετεί την κατεύθυνση διατήρησης κεκτημένων δικαιωμάτων πρέπει να αξιοποιηθεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Είναι και οι προσφυγές ένα όπλο που πρέπει να χρησιμοποιηθεί. Ωστόσο, θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι στα ζητήματα συνταγματικότητας των ρυθμίσεων υπάρχουν πολλαπλές ερμηνείες και, μάλιστα, οι νεοφιλελεύθερες λογικές έχουν υπεισέρθει και στη δικαιοσύνη, δίνοντας ερμηνείες ενταγμένες στα πλαίσια νεοφιλελεύθερων δοξασιών. Ακόμα και στην περίπτωση που ευδοκιμήσουν κάποιες προσφυγές, θα πρέπει να ξέρουμε πως θα είναι μακρύς ο δρόμος μέχρι την οριστική δικαίωση. Ωστόσο, θα πρέπει να αξιοποιηθεί και η νομική οδός στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Αυτό όμως που πρέπει να έχουμε υπόψη μας, είναι ότι το κύριο ζήτημα σε αυτή τη συγκυρία είναι η πολιτική παρέμβαση.Αυτή πρέπει να βρίσκεται σε προτεραιότητα.
Με όσα ορίζονται στο Μνημόνιο, αλλά και με την τοποθέτηση του πρωθυπουργού σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο οποίος είπε «γιατί το Σύνταγμα το δικό μας να προβλέπει πράγματα που σε άλλες χώρες είναι λυμένα», δεν δημιουργείται, τελικά, η βεβαιότητα ότι το Σύνταγμα και η νομιμότητα ακολουθούνται από την κυβέρνηση αλά καρτ;
Ακριβώς. Θα λέγαμε ότι πρόκειται για μια πραγματικά επικίνδυνη τοποθέτηση του πρωθυπουργού. Περιλαμβάνει τέτοιες αναφορές στις δηλώσεις του, που θέτουν σε αμφισβήτηση το περιεχόμενο του Συντάγματος, το οποίο αποτελεί τον υπέρτατο νόμο του κράτους. Και να σημειώσω εδώ, ότι οι ίδιοι οι πολίτες του κράτους διαμορφώνουν τους όρους λειτουργίας της όποιας νομιμότητας στο εσωτερικό της χώρας και δεν επιβάλλονται οι όροι νομιμότητας από διεθνείς κύκλους, οι οποίοι, βεβαίως, δεν νομιμοποιούνται τυπικά και ουσιαστικά να διαμορφώνουν τέτοιες υπερεθνικές πολιτικές, που θέτουν σε αμφισβήτηση συνταγματικούς κανόνες. Και αναφέρομαι τόσο στο ΔΝΤ, που δεν έχει καμία νομιμοποίηση, πόσο μάλλον και στην Ε.Ε., της οποίας, όπως όλοι γνωρίζουμε, η εσωτερική λειτουργία χαρακτηρίζεται από ένα τεράστιο δημοκρατικό και παράλληλα κοινωνικό έλλειμμα.
Με την εμπειρία και τη γνώση που έχετε πώς θα χαρακτηρίζατε το εργασιακό περιβάλλον που διαμορφώνεται;
Οι εξελίξεις που βιώνουμε σήμερα θα μπορούσε να πει κανείς ότι αποτελούν το επιστέγασμα μιας μακράς πορείας, μεγαλύτερης των 20 ετών, που έχει δρομολογηθεί στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, με κατεύθυνση την αποδιάρθρωση και απορρύθμιση της εργασίας. Όμως, αυτό που συντελείται τους τελευταίους μήνες είναι μια βίαιη απορρύθμιση, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, που διαμορφώνει ένα τοπίο εξαιρετικά επισφαλές. Περνάμε σε πρωτοφανή δεδομένα, τα οποία θα διαμορφώσουν μια νέα κουλτούρα για τον εργαζόμενο και ειδικά σε ό,τι αφορά στους νέους, θα έχουν πολλαπλές παρενέργειες στο εργασιακό τοπίο του μέλλοντος.
Όλο αυτό το διάστημα η ανεργία καλπάζει. Την ώρα, μάλιστα, που πολυεθνικές, όπως η Aldi, αποχωρούν, συνεχίζουμε να ακούμε περί ανταγωνιστικότητας, περί προσέλκυσης ξένων επενδύσεων κ.λπ. Πώς εκτιμάτε ότι θα κινηθεί η ανεργία;
Όταν φτάσαμε σε ένα έτος να έχουμε 130.000 περισσότερους ανέργους σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, γεγονός που διογκώνεται από την κρίση, θα περίμενε κανείς να ληφθούν μέτρα που θα προστάτευαν το εργατικό δυναμικό από τις απολύσεις και την ανεργία. Αντίθετα, έχουμε την ψήφιση ρυθμίσεων που διευκολύνουν ακόμα περισσότερο τις ατομικές και τις ομαδικές απολύσεις. Αυτό, λοιπόν, θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια σε αύξηση της ανεργίας, η οποία θα ξεπεράσει κατά πολύ τα δεδομένα που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Πιθανότατα η πραγματική και όχι η τυπική ανεργία τους προσεχείς μήνες να ξεπεράσει το 20%. Επίσης, έχω την αίσθηση ότι δεν πρόκειται να αποδώσουν οι πολιτικές για την προσέλκυση επενδύσεων και όχι, βέβαια, εξαιτίας του εργασιακού κόστους, το οποίο στην Ελλάδα είναι χαμηλό. Από την άλλη μεριά, θα πρέπει να επισημάνει κανείς ότι ακόμα κι αν ευδοκιμήσουν κάποιες προσπάθειες ξένων επενδύσεων είναι πολύ ενδιαφέρον να δει κανείς σε τι εργασιακό καθεστώς θα απασχολούνται οι εργαζόμενοι. Θα είναι απασχολήσιμοι, θα λέγαμε, χαμηλής αμοιβής και με κακή ποιότητα εργασίας. Το ζητούμενο δεν είναι απλά και μόνο η στατιστική αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεργίας. Έχει μεγάλη σημασία να δει κανείς και το περιεχόμενο, την ποιότητα της εργασίας, ώστε να καταλήξει σε ένα συμπέρασμα αν, δηλαδή, πρόκειται για μια πραγματική εργασία ή είναι απλά και μόνο μία απασχόληση η οποία αποσκοπεί μόνο και μόνο στο να παρουσιάσει χαμηλότερους δείκτες ανεργίας.
Κλείνοντας, πώς θα χαρακτηρίζατε τη «συνταγή» της κυβέρνησης;
Βλέπω τις πλέον ακραίες νεοφιλελεύθερες παρεμβάσεις να γίνονται από μία αυτοαποκαλούμενη σοσιαλιστική κυβέρνηση. Και θα ‘θελα να επισημάνω ότι το προοδευτικό, το σοσιαλιστικό πολιτικό στίγμα παρουσιάζεται και διαφαίνεται σε περιόδους κρίσης. Αν ο νεοφιλελευθερισμός είναι για την κυβέρνηση το όπλο για την αντιμετώπιση της κρίσης, τότε είναι προφανές ότι οι μεταλλαγμένοι σοσιαλιστές του σήμερα θεωρούν ότι η νεοφιλελεύθερη απάντηση είναι η καλύτερη λύση στην αντιμετώπιση του προβλήματος.
Νομίζω ότι είναι καθαρό πως πρόκειται για ένα ακόμα βήμα προς την κατεύθυνση της πλήρους απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων…
Τίθεται ζήτημα συνταγματικότητας;
Βεβαιότατα. Πρόκειται για παραβίαση της συνταγματικής διάταξης 22, παράγραφος 2 του Συντάγματος, που αναφέρεται στην κατοχύρωση του θεσμού της διαιτησίας. Μ’ αυτόν τον τρόπο καταργείται η διαιτησία και, μάλιστα, μπορούμε να πούμε πως οι κινήσεις αυτές, πέρα από το γεγονός ότι δεν έχουν καμία σχέση με το δημόσιο έλλειμμα, συνιστούν μία ακόμα παρέμβαση προς την κατεύθυνση ενίσχυσης της κερδοφορίας των επιχειρήσεων. Μάλιστα, έχουμε να κάνουμε και με επιχειρήσεις όπου με κλαδικές συμβάσεις έχουν συμφωνηθεί αυξήσεις. Για παράδειγμα, οι εφοπλιστές με δεδομένη την υψηλή κερδοφορία υπέγραψαν συλλογική σύμβαση απευθείας με την ΠΝΟ, δίνοντας αυξήσεις πέραν αυτών που προέβλεψε η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση. Ενώ, λοιπόν, υπάρχει αυτή η δυνατότητα, έρχεται η κρατική παρέμβαση να τη θέσει στο περιθώριο. Το ίδιο συμβαίνει και με τη διαιτησία. Αυτή η πρακτική αποκαλύπτει και όλη την πίεση που ασκήθηκε και ασκείται ακόμα για την ουσιαστική κατάργηση του θεσμού της διαιτησίας.
Αν και με την ψήφιση του Ασφαλιστικού φάνηκε ότι η κυβέρνηση κάνει πίσω στο θέμα της διαιτησίας…
Ήταν ένα τρικ, προκειμένου να διασφαλίσει την ψήφο όσων βουλευτών είχαν αντιρρήσεις στο θέμα της διαιτησίας. Και λίγες μέρες μετά την ψήφιση του νόμου βλέπουμε την ουσιαστική κατάργηση της διαιτησίας στην πράξη.
Έχουμε ταυτόχρονα και κάποιες προσφυγές στα δικαστήρια για τις μειώσεις μισθών. Θεωρείτε ότι μπορούν να αλλάξουν τα δεδομένα;
Οτιδήποτε υπηρετεί την κατεύθυνση διατήρησης κεκτημένων δικαιωμάτων πρέπει να αξιοποιηθεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Είναι και οι προσφυγές ένα όπλο που πρέπει να χρησιμοποιηθεί. Ωστόσο, θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι στα ζητήματα συνταγματικότητας των ρυθμίσεων υπάρχουν πολλαπλές ερμηνείες και, μάλιστα, οι νεοφιλελεύθερες λογικές έχουν υπεισέρθει και στη δικαιοσύνη, δίνοντας ερμηνείες ενταγμένες στα πλαίσια νεοφιλελεύθερων δοξασιών. Ακόμα και στην περίπτωση που ευδοκιμήσουν κάποιες προσφυγές, θα πρέπει να ξέρουμε πως θα είναι μακρύς ο δρόμος μέχρι την οριστική δικαίωση. Ωστόσο, θα πρέπει να αξιοποιηθεί και η νομική οδός στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Αυτό όμως που πρέπει να έχουμε υπόψη μας, είναι ότι το κύριο ζήτημα σε αυτή τη συγκυρία είναι η πολιτική παρέμβαση.Αυτή πρέπει να βρίσκεται σε προτεραιότητα.
Με όσα ορίζονται στο Μνημόνιο, αλλά και με την τοποθέτηση του πρωθυπουργού σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο οποίος είπε «γιατί το Σύνταγμα το δικό μας να προβλέπει πράγματα που σε άλλες χώρες είναι λυμένα», δεν δημιουργείται, τελικά, η βεβαιότητα ότι το Σύνταγμα και η νομιμότητα ακολουθούνται από την κυβέρνηση αλά καρτ;
Ακριβώς. Θα λέγαμε ότι πρόκειται για μια πραγματικά επικίνδυνη τοποθέτηση του πρωθυπουργού. Περιλαμβάνει τέτοιες αναφορές στις δηλώσεις του, που θέτουν σε αμφισβήτηση το περιεχόμενο του Συντάγματος, το οποίο αποτελεί τον υπέρτατο νόμο του κράτους. Και να σημειώσω εδώ, ότι οι ίδιοι οι πολίτες του κράτους διαμορφώνουν τους όρους λειτουργίας της όποιας νομιμότητας στο εσωτερικό της χώρας και δεν επιβάλλονται οι όροι νομιμότητας από διεθνείς κύκλους, οι οποίοι, βεβαίως, δεν νομιμοποιούνται τυπικά και ουσιαστικά να διαμορφώνουν τέτοιες υπερεθνικές πολιτικές, που θέτουν σε αμφισβήτηση συνταγματικούς κανόνες. Και αναφέρομαι τόσο στο ΔΝΤ, που δεν έχει καμία νομιμοποίηση, πόσο μάλλον και στην Ε.Ε., της οποίας, όπως όλοι γνωρίζουμε, η εσωτερική λειτουργία χαρακτηρίζεται από ένα τεράστιο δημοκρατικό και παράλληλα κοινωνικό έλλειμμα.
Με την εμπειρία και τη γνώση που έχετε πώς θα χαρακτηρίζατε το εργασιακό περιβάλλον που διαμορφώνεται;
Οι εξελίξεις που βιώνουμε σήμερα θα μπορούσε να πει κανείς ότι αποτελούν το επιστέγασμα μιας μακράς πορείας, μεγαλύτερης των 20 ετών, που έχει δρομολογηθεί στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, με κατεύθυνση την αποδιάρθρωση και απορρύθμιση της εργασίας. Όμως, αυτό που συντελείται τους τελευταίους μήνες είναι μια βίαιη απορρύθμιση, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, που διαμορφώνει ένα τοπίο εξαιρετικά επισφαλές. Περνάμε σε πρωτοφανή δεδομένα, τα οποία θα διαμορφώσουν μια νέα κουλτούρα για τον εργαζόμενο και ειδικά σε ό,τι αφορά στους νέους, θα έχουν πολλαπλές παρενέργειες στο εργασιακό τοπίο του μέλλοντος.
Όλο αυτό το διάστημα η ανεργία καλπάζει. Την ώρα, μάλιστα, που πολυεθνικές, όπως η Aldi, αποχωρούν, συνεχίζουμε να ακούμε περί ανταγωνιστικότητας, περί προσέλκυσης ξένων επενδύσεων κ.λπ. Πώς εκτιμάτε ότι θα κινηθεί η ανεργία;
Όταν φτάσαμε σε ένα έτος να έχουμε 130.000 περισσότερους ανέργους σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, γεγονός που διογκώνεται από την κρίση, θα περίμενε κανείς να ληφθούν μέτρα που θα προστάτευαν το εργατικό δυναμικό από τις απολύσεις και την ανεργία. Αντίθετα, έχουμε την ψήφιση ρυθμίσεων που διευκολύνουν ακόμα περισσότερο τις ατομικές και τις ομαδικές απολύσεις. Αυτό, λοιπόν, θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια σε αύξηση της ανεργίας, η οποία θα ξεπεράσει κατά πολύ τα δεδομένα που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Πιθανότατα η πραγματική και όχι η τυπική ανεργία τους προσεχείς μήνες να ξεπεράσει το 20%. Επίσης, έχω την αίσθηση ότι δεν πρόκειται να αποδώσουν οι πολιτικές για την προσέλκυση επενδύσεων και όχι, βέβαια, εξαιτίας του εργασιακού κόστους, το οποίο στην Ελλάδα είναι χαμηλό. Από την άλλη μεριά, θα πρέπει να επισημάνει κανείς ότι ακόμα κι αν ευδοκιμήσουν κάποιες προσπάθειες ξένων επενδύσεων είναι πολύ ενδιαφέρον να δει κανείς σε τι εργασιακό καθεστώς θα απασχολούνται οι εργαζόμενοι. Θα είναι απασχολήσιμοι, θα λέγαμε, χαμηλής αμοιβής και με κακή ποιότητα εργασίας. Το ζητούμενο δεν είναι απλά και μόνο η στατιστική αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεργίας. Έχει μεγάλη σημασία να δει κανείς και το περιεχόμενο, την ποιότητα της εργασίας, ώστε να καταλήξει σε ένα συμπέρασμα αν, δηλαδή, πρόκειται για μια πραγματική εργασία ή είναι απλά και μόνο μία απασχόληση η οποία αποσκοπεί μόνο και μόνο στο να παρουσιάσει χαμηλότερους δείκτες ανεργίας.
Κλείνοντας, πώς θα χαρακτηρίζατε τη «συνταγή» της κυβέρνησης;
Βλέπω τις πλέον ακραίες νεοφιλελεύθερες παρεμβάσεις να γίνονται από μία αυτοαποκαλούμενη σοσιαλιστική κυβέρνηση. Και θα ‘θελα να επισημάνω ότι το προοδευτικό, το σοσιαλιστικό πολιτικό στίγμα παρουσιάζεται και διαφαίνεται σε περιόδους κρίσης. Αν ο νεοφιλελευθερισμός είναι για την κυβέρνηση το όπλο για την αντιμετώπιση της κρίσης, τότε είναι προφανές ότι οι μεταλλαγμένοι σοσιαλιστές του σήμερα θεωρούν ότι η νεοφιλελεύθερη απάντηση είναι η καλύτερη λύση στην αντιμετώπιση του προβλήματος.
«Αντί να ληφθούν μέτρα που θα προστάτευαν το εργατικό δυναμικό από τις απολύσεις και την ανεργία, έχουμε την ψήφιση ρυθμίσεων που διευκολύνουν ακόμα περισσότερο τις απολύσεις… Πιθανότατα η πραγματική και όχι η τυπική ανεργία τους προσεχείς μήνες να ξεπεράσει το 20%»
Πηγή: Δρόμος της Αριστεράς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου