Οι «επιτροπές του λαού των Χανίων»

 του Θανάση Σκαμνάκη

Το 1941, το Σεπτέμβριο, κυκλοφόρησε στα Χανιά προκήρυξη που είχε συντάξει η ονομαζόμενη "Επιτροπή του λαού του νομού Χανίων" η οποία ζητούσε από τους Χανιώτες να παραδώσουν τα όπλα, όπως απαιτούσαν οι Γερμανοί, ώστε να αποφύγουν "τον κίνδυνο παρατάσεως της ανωμαλίας της ζωής της Νήσου και νέας ασκόπους αιματοχυσίας". Την επιτροπή συγκροτούσαν ο αρχιεπίσκοπος Αγαθάγγελος, ο δήμαρχος Νίκος Σκουλάς, ανώτεροι δικαστικοί, ένας βιομήχανος, στελέχη τραπεζών, δικηγόροι, γιατροί, κτηματίες. Τουτέστιν ένα σεβαστό μέρος της καθεστηκυίας τάξεως της πόλης εκείνη την εποχή.

Το ντοκουμέντο αποκαλύπτει η Μάρω Δούκα στο καινούργιο της μυθιστόρημα Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ (εκδ. Πατάκη). Το ντοκουμέντο ήταν άγνωστο ως τώρα, είναι όμως γνωστό πως κάποιοι από τους υπογράψαντες έπαιξαν ενεργό ρόλο ως συνεργάτες των κατακτητών, και ακόμα πιο γνωστό είναι πως οι Χανιώτες, όπως και οι Κρητικοί, όχι ως σύνολο αλλά ως δυναμική μειοψηφία που έγινε πλειοψηφία στη συνέχεια, περιφρόνησαν τους "ηγέτες" και την φρόνησή τους και επέλεξαν την ...άφρονα πορεία της αντίστασης.

Το 1967, όταν κηρύχθηκε το στρατιωτικό πραξικόπημα, και εγκαταστάθηκε η κυβέρνηση των συνταγματαρχών, ήσαν ακόμα περισσότεροι εκείνοι που άκουσαν την φωνή της φρόνησης την οποία εξέφραζαν πολλοί, πάρα πολλοί, από τους εκπροσώπους της καθεστηκυίας τάξεως, βιομήχανοι, πανεπιστημιακοί, τραπεζίτες κ.λπ. Συνιστούσαν και εκείνοι στον ελληνικό λαό να προσαρμοστεί στη νέα κατάσταση ώστε να αποφευθούν περιττές τριβές. Θα θυμούνται όσοι συμμετείχαν στο φοιτητικό και αντιδικτατορικό κίνημα πόση αμφισβήτηση δέχτηκαν από επιφανείς εκπροσώπους (άσχετα αν μετά όλοι έτρεχαν να καρπωθούν αντιδικατατορικές περγαμηνές).

Και η ιστορία επαναλαμβάνεται. Και ως τραγωδία και ως φάρσα. Φυσικά οι συνθήκες αλλάζουν, όπως αλλάζουν και οι κοινωνίες. Πόσο σχέση είχε η Ελλάδα του 1967 με την αγροτική Ελλάδα του 1941; Και πόση η Ελλάδα του σήμερα, της εκτεταμένης διαπλοκής, των επιδοτήσεων, των "μεσαίων στρωμάτων" που συνδέονται με τις κρατικές αποφάσεις, της ευρωπαϊκής πορείας, της αυθαίρετης δόμησης, των SUV και της τηλεοπτικής αφασίας;

Η φάρσα βρίσκεται στους επίδοξους σωτήρες, πολιτικούς, δημοσιογράφους, τραπεζίτες, ψιλοπαράγοντες εν γένει, που δεν χάνουν ευκαιρία να μας υποδείξουν την αρετή του "Μνημονίου". Η τραγωδία βρίσκεται στο ότι μια τέτοια κοινωνία, είναι πολύ πιο πρόθυμη να τους ακούσει.

Πάντα, είτε στη γερμανική κατάκτηση, είτε στη δικτατορία, υπήρχε ένα φραστικό πρόσχημα για να χρυσώνεται το χάπι και να το καταπίνουν οι αφελείς, ή εκείνοι που ήθελαν να δείχνουν αφελείς. Οι Γερμανοί διακήρυσσαν την πίστη τους στον ελληνικό πολιτισμό και πως έρχονταν στη χώρα ως φίλοι, απαιτώντας να εισπράξουν αντίστοιχη φιλική συμπεριφορά. Η χούντα ήθελε να βάλει τάξη στη χώρα η οποία σπαρασσόταν από την φαυλοκρατία και να την οδηγήσει στο δρόμο της προόδου και της δημοκρατίας.

Ακούγεται σαν υπερβολή ο συσχετισμός της κατοχής και της δικτατορίας με τη σημερινή κατάσταση. Και όντως είναι. Χρησιμοποιούμε, και σωστά, τους όρους περί κατοχικής κυβέρνησης, κουίσλιγκς κ.λπ., αλλά ασφαλώς κατανοούμε πως οι εκφράσεις αυτές δεν είναι επιστημονικά ακριβείς, υποδηλώνουν ωστόσο τη γενική πολιτική τάση.

Η σχετική ασάφεια της κατάστασης βοηθά εκείνους που θέλουν να την θολώσουν ακόμα περισσότερο, και κυρίως να ψαρέψουν στα θολά νερά της. Έτσι είναι πολλές οι φωνές δημοσιογράφων, δημοσιολογούντων και συναφών επαγγελμάτων, συνήθως συνδεδεμένων με το κράτος, τις τράπεζες, τα εκδοτικά συγκροτήματα  και διάφορους άλλους παράπλευρους οργανισμούς, που σιτίζονται από το "πρυτανείο" ή συνδεόνται ποικιλοτρόπως μαζί του, οι οποίες μας καλούν να δούμε το Μνημόνιο ως μοναδική ευκαιρία να μπεί τάξη στη χώρα είτε, πιο μετριοπαθείς αυτοί, να εκμεταλλευτούμε τις θετικές πλευρές του. Εν τέλει να μην είμαστε αρνητικοί και πείσμονες. Η διαλεκτική των πραγμάτων λένε, απαιτεί, μια αριστερά πιο διαλλακτική, πιο δημιουργική, πιο προσαρμόσιμη. Ως λογική δεν βγαίνει πολύ έξω από το πλαίσιο της "Επιτροπής του λαού των Χανίων".
 
Βλέπετε, κάθε ιστορική εποχή καλείται να απαντήσει στα διλήμματά της. Καμία απάντηση δεν είναι δεδομένη εκ των προτέρων. Εμείς, μια γενιά που δεν γνώρισε τον πόλεμο, αλλά έζησε εξ ολοκλήρου τη δικτατορία, μάθαμε για τον ηρωισμό της Αντίστασης και την αισχύνη του δωσιλογισμού, αλλά δεν ζήσαμε και δεν ξέραμε πόσα εμπόδια "επιτροπών"  είχε να αντιμετωπίσει η εποχή. Τα είδαμε στη δικτατορία.

Τώρα τα εμπόδια πολλαπλασιάστηκαν και τα διλήμματα γίνονται περισσότερο πιεστικά. ΄Οχι όμως λιγότερο δουλική, υποτακτική και αντικοινωνική η τακτική των "προθύμων". 

Φυσικά το θέμα είναι τι απάντηση διαθέτουμε. Καθώς το καίριο είναι η συγκρότηση ενός ισχυρού και αποτελεσματικού ρεύματος αντίστασης συνδεδεμένο πρωτίστως με τα τμήματα των εργαζομένων.

"Το ζήτημα είναι τώρα τι λες", που έλεγε κι ο ποιητής!  




Πηγή: http://www.aristerovima.gr/blog.php?id=720