Διανοούμενοι, κέρβεροι της εξουσίας

*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα Ελευθεροτυπία της 3-10-2010

Η ευκολία με την οποία πρώην αριστεροί διανοούμενοι υποστηρίζουν ξεδιάντροπα την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων, ή έστω αναζητούν τη διέξοδο από αυτήν σε έναν πιο ανθρώπινο καπιταλισμό είναι εντυπωσιακή.

Δίχως αιδώ καμιά και δίχως ουδέποτε κανείς από αυτούς να νιώσει την ανάγκη να δώσει μια δημόσια ερμηνεία για την αλλαγή της στάσης ζωής του και της ιδεολογικής του ρότας, με τη μεγαλύτερη των ευκολιών μετατράπηκαν από πολέμιοι του συστήματος σε ένθερμους υποστηριχτές του.

Πρόκειται για τους διανοούμενους εκείνους που κάποια στιγμή δίχως το πιο συχνά να το γνωρίζουν αποφάσισαν να υιοθετήσουν τη θεωρία του Κομφούκιου της εσωτερίκευσης της αστικής κρατικής λογικής, ή κατά Τρότσκι «τη γραμμή της ελάσσονος αντίστασης»[i], η οποία και αποτελεί το πλαίσιο κίνησής τους μέσα στο οποίο τα πάντα επιτρέπονται δίχως καμιά αναστολή και ηθικό φραγμό[ii].

Οπως επεσήμανε η Rosa Luxemburg για αυτούς τους διανοούμενους, «η πολιτική διαφθορά και η τέχνη να παραπλανούν τις μάζες αποτελούν τα θεμέλια της πολιτικής τους ύπαρξης»[iii].

Σε μια εποχή μαζικής ενσωμάτωσης της διανόησης ας θυμίσουμε ένα σύντομο απάνθισμα από τους χαρακτηρισμούς που απέδωσαν σε αυτούς τους διανοούμενους, όσοι άντεξαν και έμειναν πιστοί στα ιδανικά της ανθρωπιάς.

O Jules Valles, μέλος της επιτροπής παιδείας της Κομμούνας, τους αποκαλούσε «ξεπουλημένα γουρούνια». Είναι εκείνοι που «για κάποια χρήματα ή λίγη δόξα [....] μετατρέπουν τις πεποιθήσεις τους σε άχυρα κάτω από τα πόδια των μεγάλων», εκείνοι που για «να λάμπουν λίγο μετατρέπονται σε αυλικούς, βαλέδες και παράσιτα στις αντικάμαρες των υπουργών ή στις τραπεζαρίες των πλουσίων», οι «πολυπράγμονες ξερόλες γραφιάδες», «οποιοσδήποτε ζει από τις κολακείες στην εξουσία», οι «ενθουσιώδεις, σκληροί και άκαμπτοι» που ένα ωραίο πρωινό «όπως τα αδέλφια τους τα γουρούνια των πανηγυριών [..], στριφογυρίζοντας και γρυλίζοντας κατέληξαν με τη μουσούδα και τα πόδια τους στο ζωοτροφείο της μετριότητας»[iv].

Την περίοδο του Μεσοπολέμου ο Julien Benda από μια ρομαντική σκοπιά, αντιμετωπίζοντας την πραγματική διανόηση ως την «αληθινή συνείδηση του κόσμου», με το βιβλίο του «η προδοσία των κληρικών», καταγγέλλει την εγκατάλειψη από μέρους των διανοουμένων των οικουμενικών αξιών και την υποταγή του πνεύματος στα κρατικά συμφέροντα, καθώς και το γλίστρημα στον ολοκληρωτικό ρεαλισμό»[v].

Λίγο πριν απ΄ τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ο Paul Nizan από μια κομμουνιστική προοπτική καταγγέλλει την «παραίτηση των διανοουμένων», την «προδοσία» τους και τη μετατροπή τους σε «κέρβερους», σε μαντρόσκυλα της εξουσίας για τα οποία η αστική δημοκρατία αποτελεί το τέλος της ιστορίας[vi].

Πιο πρόσφατα ο Regis Debray διερωτάται: ο 20ός αιώνας είδε επαναστάσεις να αντιστρέφονται σε αντεπαναστάσεις, καταπιεσμένους σε καταπιεστές, ελευθερωτές σε ρινόκερους, δημοκρατίες σε μετοχικές εταιρείες, γιατί οι διανοούμενοι να μην ακολουθήσουν και εκείνοι το ίδιο ρεύμα[vii];

Πράγματι σε αντίθεση με την περίοδο της παγκόσμιας αίγλης της Ρώσικης Επανάστασης, ή και αργότερα της αντίστασης κατά του φασισμού, οπότε και σημαντικά τμήματα της διανόησης είχαν προσεγγίσει την ανερχόμενη αριστερά, στην εποχή μας ιδιαίτερα μετά την κατάρρευση του «υπαρκτού» σοσιαλισμού, η διανόηση στάθηκε πρωτοπόρα στο σαρωτικό ρεύμα της ρινοκεριάδας. Παρ΄ όλα αυτά υπάρχουν ακόμη διανοούμενοι και όχι ανάμεσα σ΄ εκείνους οι οποίοι μπορούν να θεωρηθούν ως οργανικοί διανοούμενοι της εργατικής τάξης, οι οποίοι αντιστέκονται και παλεύουν για την ανατροπή της υπάρχουσας τάξης.

Και αυτή η κατηγορία της διανόησης που ακολουθεί τη στάση του Montaigne όταν αυτός αντιστάθηκε στις δίκες για μαγεία, στα εγκληματικά όργια στην Καραϊβική, στη ληστεία των Ανατολικών Ινδιών, ή του Montesquieu που κατήγγειλε τη δουλεία, ή του Voltaire που αντιτίθετο στην Καθολική Εκκλησία και τα μαρτύρια της, ή του Emile Zola που μεταξύ άλλων ήταν ο πρωτεργάτης της καμπάνιας για την υπεράσπιση του Dreyfous, ή του Gorki που αρνήθηκε να ακολουθήσει την αντεπαναστατική κατρακύλα της ρούσικης διανόησης, ή των ουτοπικών σοσιαλιστών, ή ακόμη των ίδιων των κλασικών του μαρξισμού[viii], καλούνται να ακολουθήσουν και σήμερα οι διανοούμενοι που σέβονται πάνω απ΄ όλα τον εαυτόν τους, οι διανοούμενοι εκείνοι που αρνούνται να μετατραπούν σε λακέδες της αστικής τάξης.

[i] Trotsky Leon, Les intellectuels et le socialisme, http://marxists.org

[ii] Βλέπε Barillon Michel, Glosses sur Des intellectuels et du pouvoir de Edward Said, http://atheles.org σελίδα 4.

[iii] Rosa Luxemburg, Masses et chefs http://lcr94.free.fr

[iv] Βλέπε Barillon Michel, Glosses sur Des intellectuels et du pouvoir de Edward Said, ό.π. σελίδα 5.

[v]Benda Julien, La trahison des clercs, Grasset, 1975.

[vi] Nizan Paul , Demission des philosophes, http://atheles.org

[vii] Debray Regis , i.f. suite et fin, Gallimard, 2000.

[viii] Βλέπε Γ. Ρούση «Σύγχρονη Επαναστατική Διανόηση» Εκδόσεις Γκοβόστη 2005, σελίδα 297.


Πηγή: http://aristerovima.gr/blog.php?id=535