«Δημόκριτος»: Τέλος οι έρευνες για νερό

του Γιώργου Ξεπαπαδάκου

"Οι πόλεμοι του μέλλοντος θα γίνονται για το νερό". Την πρόβλεψη αυτή σίγουρα την έχετε ξανακούσει. Αναφέρω δυο ανθρώπους που την εξέφρασαν δημόσια: Τον παλιό γ.γ. του ΟΗΕ Κόφι Ανάν και τον γνωστό περιβαλλοντολόγο Λέστερ Μπράουν. Η κλιματική αλλαγή κάνει τον εντοπισμό και τη διαχείριση των υδάτινων πόρων ζήτημα εθνικής σημασίας για κάθε ευνομούμενο κράτος. Το δικό μας, μέσα στο γενικότερο κλίμα των ημερών, ωθεί σε κλείσιμο τον μοναδικό επιστημονικό φορέα που μπορεί να κάνει μετρήσεις με ισότοπα στο υδάτινο δυναμικό της χώρας.

Το εργαστήριο Ισοτοπικής Υδρολογίας του Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δημόκριτος» στην Αγία Παρασκευή, σε λίγο καιρό δεν θα υπάρχει. Τυπικά αυτό θα συμβεί  όταν συνταξιοδοτηθεί ο προϊστάμενος του τμήματος δρ. Νίκος Ζουριδάκης. Πρακτικά όμως το μοιραίο έχει ήδη επέλθει, καθώς ο ίδιος, δεν έχει πια στην διάθεσή του κανέναν υφιστάμενο. Η σύμβαση του τελευταίου τεχνικού που εργαζόταν εδώ, έληξε τον περασμένο Νοέμβριο. Από τότε το εργαστήριο σταμάτησε να παράγει αποτελέσματα.

«Το γνωστικό μου αντικείμενο» εξηγεί ο κ.  Ζουριδάκης «αφορά την αποτίμηση-αξιοποίηση των αποτελεσμάτων που θα έφερναν οι παρασκευαστές από την επεξεργασία και τις αναλύσεις των δειγμάτων. Χωρίς εκείνους και τους συναδέλφους υδρογεωλόγους, ο ρόλος μου είναι διακοσμητικός. Κονδύλια  για την αξιοποίηση του υδάτινου δυναμικού κάθε χώρας μέλους της Ε.Ε., υπάρχουν. Τη σημασία του εργαστηρίου μας,  τη γνωρίζει τόσο η γενική γραμματεία Έρευνας & Τεχνολογίας όσο και το Υπ. Ανάπτυξης.  Όσες φορές επιδιώξαμε συναντήσεις μαζί τους, μας αγνόησαν. Δεν είμαστε ραβδοσκόποι! Επιστήμονες σε δημόσιο ερευνητικό ίδρυμα είμαστε. Μα δεν μπορούμε πια να κάνουμε τη δουλειά μας».

Η ισοτοπική υδρολογία είναι ένας διεπιστημονικός κλάδος που ασχολείται με την ανίχνευση σταθερών και ραδιενεργών ισοτόπων (Οξυγόνο 18, Δευτέριο, Άνθρακας 13, Άζωτο 15, Άνθρακας 14, Ραδόνιο, Τρίτιο) στον κύκλο του νερού στη φύση. Με τις μεθόδους της, δίνει απαντήσεις ακριβείας, για την προέλευση και την ποσότητα των υπογείων υδάτων, για τη ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα από αγροτικές ή αστικές χρήσεις, για την  υφαλμύρωση των παράκτιων πηγών, ζητήματα που δεν μπορούν να λυθούν με τις κλασσικές μεθόδους γεωλογίας.

«Λίγα χρόνια πριν» προσθέτει ο κ. Ζουριδάκης «εδώ μέσα θα συναντούσατε αρκετούς επιστήμονες και τεχνικούς να χειρίζονται τον φασματογράφο μάζας, να κάνουν ραδιοχρονολογήσεις, ή να ανιχνεύουν Ραδόνιο. Από το εργαστήριο μας έχουν βγει 3 διδακτορικά, 12 πτυχιακές εργασίες  κι έχουν γίνει πάνω από 20 πρακτικές ασκήσεις φοιτητών. Είχαμε ένα λειτουργικό σχήμα που σταδιακά αποδεκατίστηκε».

Όπως αναφέρει ο διευθυντής του Ινστιτούτου Φυσικοχημείας του «Δημόκριτου» κ. Πολύκαρπος Φαλάρας: «Δεν υπάρχει  πλέον  κανένα περιθώριο ανανέωσης σε συμβάσεις έκτακτου προσωπικού. Οι δημόσιες επενδύσεις έχουν παγώσει και τα οικονομικά μας βρίσκονται σε τέτοια κατάσταση που ούτε τα τιμολόγια της ΔΕΗ δεν μπορούμε να καλύψουμε».

Ό,τι διαλύεται στο άψε σβήσε από την όψιμη ανέχεια της Πολιτείας, δεν σημαίνει ότι στήθηκε από τη μια μέρα στην άλλη.
 

Για τη δημιουργία αυτού του εργαστηρίου συνέβαλλε αποφασιστικά ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας. 

Αργότερα και καθώς η χώρα μας περνούσε πια στον λεγόμενο πρώτο κόσμο, ο ΔΟΑΕ έπαψε να το χρηματοδοτεί ήσυχος πως  το αφήνει στα «σίγουρα»  χέρια ενός ανεπτυγμένου κράτους. 

Σημειωτέον ότι το έργο που κάνει στον «Δημόκριτο»  δεν μπορεί εύκολα να αναπτυχθεί από άλλο ερευνητικό κέντρο ή πανεπιστήμιο, καθώς μόνο εδώ υπάρχουν οι ειδικότητες που σχετίζονται με ισότοπα και πυρηνική φυσική.

Η επιστημονική κοινότητα δείχνει πάντως ιδιαίτερα θορυβημένη από το επικείμενο κλείσιμο του.
Ο κ. Γιάννης Διαμαντής είναι κοσμήτορας στην  Πολυτεχνική Σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης:  «Ποιοι επιτέλους» αναρωτιέται «είναι αυτοί που ορίζουν πώς και με ποια μέσα θα διεξαχθεί μια έρευνα; Και γιατί δεν ρωτούν εμάς τους ειδικούς; Τα ισότοπα είναι ένα κρίσιμο εργαλείο για την διεξαγωγή του επιστημονικού μας έργου. Και το συγκεκριμένο εργαστήριο στον «Δημόκριτο» είναι το μόνο επί ελληνικού εδάφους που μας τα παρέχει. Είναι μεγάλο λάθος να κλείσει. Τόσοι υποψήφιοι διδάκτορες στηρίζονται στις αναλύσεις του».

Ανάλογη άποψη εκφράζει και ο  κ. Παναγιώτης Σαμπατακάκης υδρογεωλόγος στο Ινσιτούτο Γεωλογικών & Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) : «Στον επιστημονικό μας κλάδο οι πάντες γνωρίζουν ότι χωρίς ισοτοπικές αναλύσεις, ακριβή συμπεράσματα για την προέλευση, την ποιότητα και την ποσότητα των υπογείων υδάτων δεν υπάρχουν.  Είναι τελείως παρανοϊκό ένα τόσο ζωτικής σημασίας εργαστήριο να καταντά επαίτης για να καλύψει τις στοιχειώδεις ανάγκες του και να μη μπορεί να προσλάβει 4-5 άτομα προκειμένου να μεταλαμπαδεύσει την πολυετή εμπειρία του.  Είναι σα να βγάζουμε τα μάτια μας με τα ίδια μας τα  χέρια. Και μετά τι θα γίνει; Θα ακριβοπληρώνουμε υπηρεσίες ξένων αντίστοιχων φορέων, κάθε φορά που χρειαζόμαστε τέτοιου είδους μετρήσεις;».

Ο κ. Σούλιος Γεώργιος είναι  ομότιμος καθηγητής υδρογεωλογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Όπως λέει ο ίδιος:  «Οφείλουμε να κρατήσουμε  ζωντανό αυτό το εργαστήριο έστω και με πενιχρά μέσα. Όχι μόνο γιατί είχε σημαντικό ερευνητικό έργο στο παρελθόν, αλλά γιατί θα χρειαζόμαστε διαρκώς τα πορίσματά του στο μέλλον. Και σας δίνω ένα παράδειγμα:  Τα νερά που έρχονται από τον Αξιό συχνά είναι βεβαρημένα με ισότοπα. Αν κλείσει η Ισοτοπική Υδρολογία στον «Δημόκριτο», ποιος θα μας πληροφορεί για την καταλληλότητά τους;».

Η συμβολή του Εργαστηρίου Ισοτοπικής Υδρολογίας του «Δημόκριτου» στην εξεύρεση και αξιοποίηση νερού στη Πελοπόννησο, στη Κρήτη, στον θεσσαλικό κάμπο, στη Μακεδονία, στα νησιά κλπ. είναι ανεκτίμητη. Πάρα πολλά δίκτυα ύδρευσης, βιομηχανίες, ξενοδοχειακές μονάδες και καλλιεργήσιμες εκτάσεις υπάρχουν χάρη στ’ αποτελέσματά του. Το να κλείσει ένας φορέας σαν κι αυτόν, επειδή περικόπτονται οι δαπάνες του δημοσίου, δεν είναι μόνο εγκληματικό. Είναι και ηλίθιο. 

Πηγή: protagon.gr