Η διαλεκτική των μύθων ΙΙ

του Σ. Μ.

Ούτε κοινοβουλευτική ούτε δημοκρατία.

Συνέχεια απ' το πρώτο μέρος.

Οι θεσμοί, οι διαδικασίες, οι ατομικές ελευθερίες και τα δικαιώματα, η τοπική αυτοδιοίκηση, η Ευρωπαϊκή Ένωση, το Έθνος και τόσοι άλλοι σύγχρονοι μύθοι, προσπαθούν, καθημερινά, να μας πείσουν ότι ζούμε στο καλύτερο δυνατό πολίτευμα και στην καλύτερη δυνατή κοινωνία που υπάρχει. Η απόφανση του Αυγουστίνου ότι ο κόσμος που ζούμε είναι ο καλύτερος δυνατός, εφόσον επιλέχτηκε από τον θεό, μετουσιώνεται στο καλύτερο, δυνατό, πολίτευμα εφόσον το επέλεξαν οιπολίτες. Είναι, όμως, έτσι τα πράγματα;

Ο κοινοβουλευτισμός, ως μορφή συλλογικών αποφάσεων, έχει βαθιές ρίζες στην αγγλική ιστορία.
Οι ευγενείς και η αριστοκρατία κατάφεραν να πλήξουν την κεντρική εξουσία ενός βασιλιά που
βασίλευε αλλά δεν κυβερνούσε. Ήδη από τον 13ο αιώνα, η Magna Carta, θέτει τους πρώτους (έστω
στοιχειώδεις) περιορισμούς σε μια βασιλική εξουσία που θα συνεχίσει να αυτοκαταστρέφεται μέσα
από τους πολέμους των διαδόχων και τις θρησκευτικές επιλογές της. Η κορύφωση της
αντιβασιλικής πάλης, το 1648, θα αποδώσει μια μορφή κοινοβουλίου (Μακρό) που ουσιαστικά θα
υπάρχει για να προστατεύει τα δικαιώματα των ευγενών. Ακόμη και στην περίπτωση αμφισβήτησης της κεντρικής εξουσίας του Κρόμβελ, αυτός δεν θα διστάσει να συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες στα χέρια του και να αποκληθεί Προστάτης – Δικτάτορας (ρωμαϊκός όρος ενιαύσιου αξιώματος που απένεμε σε εξαιρετικές περιπτώσεις η Γερουσία). Το (λεγόμενο) Κοινοβούλιο ήταν μόρφωμα της δύναμης των αριστοκρατών και αυτή εξυπηρετούσε. Η λειτουργία του αλλά και ο τρόπος που διοικούσε, με τρόμο, τη χώρα αποκαλύπτεται ξεκάθαρα στο έργο του Β. Ουγκώ, “Ο άνθρωπος που γελά”, μία καταπληκτική απεικόνιση της Αγγλίας της εποχής.


Ο κοινοβουλευτισμός στην Αγγλία, με το ιδιότυπο σύστημα που χρησιμοποίησε για την
αντιπροσώπευση, καθιστούσε την εκλογή του αντιπροσώπου σε κληρονομικό δικαίωμα και
αποτέλεσμα διαμάχης μεταξύ ευγενών των δύο ομάδων της αριστοκρατίας (Τόρρις – Γουίγξ). Δεν
είναι τυχαίο το ότι ο σημαντικότερος συντηρητικός φιλόσοφος της εποχής (E. Burke) αποποιείται
την έννοια του κοινωνικού συμβολαίου και των φυσικών δικαιωμάτων, επικαλούμενος τα
αποκλειστικά και ιδιαίτερα δικαιώματα της αριστοκρατίας όπως διαμορφώθηκαν μέσα από την
αγγλική παράδοση. Δεν είναι, επίσης, τυχαία η ομαδική παράκρουση της άρχουσας τάξης με την
αναγγελία της γαλλικής επανάστασης και τον τρόμο της μπροστά σε μια ενδεχόμενη ανατροπή του
πολιτικού σκηνικού.

Ο Ντίκενς, μέσα από τα έργα του, παρουσιάζει ανάγλυφα την κατάσταση στην
Αγγλία κατά την περίοδο της επανάστασης, αναδεικνύοντας την εμφάνιση της ανερχόμενης
αστικής τάξης αλλά και την έλλειψη ριζοσπαστισμού όσον αφορά τις ενδεχόμενες αλλαγές στο
πολιτικό σκηνικό (“Ιστορία δύο πόλεων”, “Ζοφερός οίκος”, “Όλιβερ Τουίστ” κ.α.). Το κοινοβούλιο
δημιουργήθηκε για έναν και μοναδικό λόγο, την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της
αριστοκρατίας, και τον εξυπηρέτησε πάρα πολύ καλά. Όταν, ύστερα από τις τεράστιες πολιτικές
αλλαγές που έγιναν στον κόσμο, η άρχουσα τάξη αναγκάστηκε να κάνει ορισμένες παραχωρήσεις
(π.χ. στην ύπαρξη και κατάκτηση της εξουσίας από το Εργατικό κόμμα), φρόντισε με απίστευτη
μαεστρία να χειραγωγήσει τα πράγματα και, το χειρότερο, να ενσωματώσει τις όποιες
ριζοσπαστικές φωνές μέσα στη λογική και τακτική του κοινοβουλευτισμού. Η αντιπροσωπευτικότητα έλαβε ένα νέο περιεχόμενο στο ίδιο παλιό πλαίσιο του ιδιόμορφου
αντιπροσωπευτικού συστήματος. Η ενσωμάτωση ήταν άμεση και πλήρης. Αν θέλεις κυβέρνηση, θα
παίξεις με τους κανόνες μας, δηλαδή θα μπορέσεις να φας αλλά δεν θα έχεις δόντια! Η ιδιοτέλεια
και η ανθρώπινη ροπή προς την ευμάρεια, η διατήρηση των κεκτημένων και η απουσία
οργανωμένης, λαϊκής, αντίδρασης υποβοήθησαν στην μακροημέρευση του σύγχρονου μύθου του
κοινοβουλίου (με την ενίσχυση της λατρείας του έθνους μέσα από την αποικιοκρατία).
Στη Γαλλία, ο κοινοβουλευτισμός παρουσίασε μια ανάλογη εξέλιξη.

Από τις προσπάθειες υπονόμευσης της κεντρικής εξουσίας του βασιλιά (Σφενδόνη) μέχρι τις ανάλογες παραχωρήσεις ορισμένων αντιπροσωπευτικών δικαιωμάτων, τύπου τοπικών συμβουλίων και διοριζόμενων δικαστών, η αριστοκρατία ενσωματώθηκε σε μια διαφορετική μορφή άσκησης της βασιλικής εξουσίας που οδηγήθηκε σε ρήξη μαζί της όταν, πλέον, το μαχαίρι έφτασε στο κόκκαλο και η συνεχής φορολογική αιμορραγία των διαρκώς ισχυροποιούμενων αστών οδήγησε στη γαλλική
επανάσταση. Το γαλλικό κοινοβούλιο, ξεκαθαρίζοντας γρήγορα, τις διαφορές του με την βασιλεία
και την αριστοκρατία, χειραγώγησε την εξέγερση οδηγώντας τη στη σύγκρουση με τις πιο
ριζοσπαστικές ομάδες με τις οποίες ξεμπέρδεψε πολύ εύκολα.

Ο κοινοβουλευτισμός στη Γαλλία, δεν είχε καμία δημοκρατική υπόσταση και, ήδη από τις συνελεύσεις των τριών τάξεων, έδειξε το πραγματικό του πρόσωπο. Η παροδική αναλαμπή των εκλογικών δικαιωμάτων όλων των γάλλων πολιτών [άνω των 25] κατά το τρίτο επαναστατικό σύνταγμα αλλά και μετά την επανάσταση του 1848, κατέληξε στον βοναπαρτισμό και τη πολιτική χειραγώγηση με μια μορφή καλυμμένης δικτατορίας (Ουγκώ, “1793”, “'Αθλιοι”, Φλωμπέρ “Αισθηματική αγωγή”, Ζολά “Ζερμινάλ”, “Γη”) . H σταδιακή ενσωμάτωση της πρωτοφανούς γαλλικής ριζοσπαστικότητας θα γίνει (κάτω από τον μανδύα της αποικιοκρατίας) με την κοινοβουλευτική συμμετοχή των οργανωμένων ομάδων στη λεγόμενη Γ' Γαλλική Δημοκρατία, με όρους που ξεδόντιασαν την ορμητική της δράση και οδήγησαν στον Αο παγκόσμιο πόλεμο και τη μετέπειτα άρνηση βοήθειας στους ισπανούς επαναστάτες.

Για τον τρίτο πόλο που διαμορφώθηκε μετά το 1871, δεν τέθηκε καν ζήτημα δημοκρατίας. Η
γερμανική αυτοκρατορία, μ' ένα υποτυπώδες κοινοβούλιο, μπόλιασε με το μικρόβιο του εθνικισμού
και της πατριδοκαπηλείας τον γερμανικό λαό, συγκροτώντας το πιο αποκρουστικό μόρφωμα στην
ιστορία του ανθρώπινου γένους, τον ναζισμό. Η ανάπηρη δημοκρατία της Βαϊμάρης δεν θέλησε και
δεν μπόρεσε να πάρει στους ώμους της το βάρος μιας κοινωνικής και πολιτικής αλλαγής. Ο
κοινοβουλευτισμός ήταν που οδήγησε τον Χίτλερ στην εξουσία και αυτός ήταν που εξαφάνισε τα
όποια δημοκρατικά στοιχεία στη μεταπολεμική Γερμανία μετατρέποντάς τη σε κράτος-δορυφόρο
των ΗΠΑ.

Η κοινοβουλευτική ιδιαιτερότητα δεν έχει απολύτως καμία σχέση με την έννοια της δημοκρατίας.
Αυτό το αντιλήφθηκαν, πολύ νωρίς, φιλόσοφοι και στοχαστές όλων των πολιτικών ιδεολογιών
φθάνοντας στο σημείο να στηλιτεύσουν αμείλικτα την κοινοβουλευτική συμπαιγνία (Ο Ρουσσώ
θεωρεί έγκλημα κατά της δημοκρατίας και της δυνατότητας ελεύθερης έκφρασης της γενικής
βούλησης την καθιέρωση του αντιπροσωπευτικού κοινοβουλευτισμού, θεωρώντας ότι η
νομοθετική εξουσία δεν πρέπει με κανένα τρόπο ή πρόσχημα να εγκαταλείπεται από το κοινωνικό
σώμα, “Κοινωνικό Συμβόλαιο).

Η σημαντικότερη κριτική του κοινοβουλευτισμού θα έρθει από έναν ολοκληρωτικό-αντιδημοκράτη στοχαστή τον C. Schmitt στο έργο του για την “κοινοβουλευτική δημοκρατία” όπου θα εξηγήσει γιατί οι δύο όροι είναι απόλυτα ασύμβατοι μεταξύ τους. Υπήρξαν, βέβαια, και στοχαστές που θα προσπαθήσουν να αμβλύνουν τα αντιφατικά στοιχεία του κοινοβουλευτισμού προτείνοντας, σαφώς, πιο εξωραϊσμένες λύσεις (J.S.Mill, “περί αντιπροσωπευτικής διακυβέρνησης”) με ετήσιες εκλογές για ανάδειξη – όσο το δυνατό – πιο αντιπροσωπευτικής εξουσίας αλλά παρέμειναν εγκλωβισμένοι στην κυρίαρχη λογική θέτοντας τόσες προϋποθέσεις που, ουσιαστικά, αναιρούσαν την αντιπροσωπευτικότητα (μόρφωση, όριο ηλικίας, επάγγελμα κ.α.).

Στη σύγχρονη εποχή, όταν πλέον ο κοινοβουλευτισμός φαντάζει ξεπερασμένος, η κυρίαρχη τάξη,
κάτω από έναν σαρωτικό μηχανισμό κοινωνικοποίησης και διαστρέβλωσης της πραγματικότητας,
αποφάσισε να αλλάξει γήπεδο. Ο στρατηγικός της στόχος μετατοπίστηκε από τον
κοινοβουλευτισμό στη δημοκρατία. Τα τσακάλια που δουλεύουν τις κρατικές μηχανές ανακάλυψαν
την ενισχυμένη αναλογική ή ένα σύστημα πλειοψηφικό με μονοεδρικές περιφέρειες
καταφέρνοντας, για ακόμη μια φορά, να χειραγωγήσουν τις εξελίξεις. Με πλήρη επίγνωση των
αναφορών μας, μπορούμε να πούμε ότι πουθενά στον κόσμο δεν υφίσταται δημοκρατία. Η
κυριαρχία του “δήμου”, άμεση, εξουσιαστική, συμπαγής και αποτελεσματική δεν υπάρχει στην
υφήλιο. Όπως, ορθά, αναφέρει ο Schmitt, αυτή είναι η διάσταση της δημοκρατίας και αν δεν
υπάρχει αυτή τότε τα νήματα τα κινεί το φάντασμα του κοινοβουλευτισμού.

Στις ΗΠΑ, μέσα από διαδοχικές εκλογές και με αντιπροσώπευση των αντιπροσώπων (εκλέκτορες)
το σύστημα είναι τόσο καλά οργανωμένο [και ιδεολογικά κυρίαρχο λόγω της πατριδοκαπηλείας και
του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού] που οποιαδήποτε διαφορετική άποψη – αντισυστημική
καθίσταται όχι απλά περιθωριακή αλλά και επικίνδυνη, άρα εξαλείψιμη. Όταν ο Tocqueville
έγραφε για την τυραννία της πλειοψηφίας και τις δυνατότητες προστασίας των μειοψηφιών,
προφανώς, δεν μπορούσε να φανταστεί αυτή την εξέλιξη των πραγμάτων.


Στην Αγγλία το αντιπροσωπευτικό σύστημα είναι τόσο καλά μελετημένο που και μόνο η αναφορά
στη λέξη δημοκρατία προκαλεί γέλια. Το πλειοψηφικό σύστημα της Αγγλίας (με τις περίφημες
μονοεδρικές περιφέρειες) – άσχετα αν περικλείει έναν ή δύο γύρους – ενσωματώνει ή
περιθωριοποιεί τις μειοψηφίες/πλειοψηφίες και τις χειραγωγεί σε εκβιαστικά διλήμματα του τύπου:
Συντηρητικοί ή Εργατικοί (λες και υπάρχει η οποιαδήποτε διαφορά στις πολιτικές επιλογές τους).
Το σύστημα λειτουργεί τόσο καλά που μεταφέρθηκε και στη Γαλλία, με την πολυτέλεια του
δεύτερου γύρου των εκλογών. Στις άλλες, περίφημες, δημοκρατίες, η αναχρονιστική λογική των
εξουσιαστών δεν λέει να εκσυγχρονιστεί και επιμένει στη θέσμιση ορίου για την αντιπροσώπευση
στο – έτσι κι αλλιώς – κολοβό κοινοβούλιο.

Προσέξτε, 5% όριο στη Γερμανία, 3% όριο στην Ελλάδα με συζήτηση για μονοεδρικές, 10% στην Τουρκία, απίστευτα νοθευμένο εκλογικό σύστημα στην Ιταλία, αντίστοιχη διαφθορά και ενισχυμένη αναλογική στη Ρωσία (βλέπεται το παράδειγμα είναι πολύ πετυχημένο, γι αυτό και δεν ομιλεί κανείς), στην Ουκρανία, Αυστρία κ.α. Η δημοκρατία ενταφιάστηκε μέσα στις κάλπες. Και αυτές, με τη σειρά τους καλλιέργησαν τον μύθο της “κοινοβουλευτικής” δημοκρατίας. Η ετυμηγορία των καλπών μετονομάστηκε σε ετυμηγορία του λαού! Και τα συντριπτικά ποσοστά απαξίωσης και αποχής από αυτή τη διαδικασία τι είναι;


Ένοπλοι τρομοκράτες; Αδιάφοροι πολίτες; Αναρχικοί φίλοι μας; Αηδιαστικοί τύποι που μας
απομυθοποίησαν και μας απαξιώνουν διαρκώς; Το αμερικάνικο πολιτικό μοντέλο με την τεράστια
αποχή ακόμη και από διαδικασίες που ενδιαφέρουν άμεσα τον πολίτη (εκλογή δικαστών,
αστυνομικών αρχών κ.α.) τείνει να κυριαρχήσει σε έναν “κοινοβουλευτικό” κόσμο που
αυτοσαρκάζεται και αυτοχειριάζεται συνεχώς. Και όπου δεν σας αρέσει η “Δημοκρατία” μας, θα
έρθει αυτή να σας βρει για να παραφράσει το ρητό του Ρουσσώ, “θα σας μάθει να είστε
δημοκράτες”!!

Οι αυταπάτες, αγαπητοί φίλοι, τελείωσαν. Όπου το συστημικό μοντέλο μιας κοινοβουλευτικής
δημοκρατίας αποτύχει, οι λύκοι θα δείξουν τα δόντια τους, αμείλικτα, ξεδιάντροπα, ελεεινά. Ο
ρόλος μας, ο ρόλος κάθε [πραγματικού] δημοκράτη, κάθε αγωνιζόμενου ανθρώπου είναι να
αντιπαλέψει τον σύγχρονο μύθο, να αποκαλύψει τη σαθρότητά του, να αγωνιστεί για το καινούργιο
έχοντας στο μυαλό του τα λόγια των διαφωτιστών, “κάθε εξουσία διαφθείρει, η απόλυτη εξουσία
διαφθείρει απόλυτα” (Βολταίρος). Για να κάνουμε λοιπόν την έφοδο στους ουρανούς πρέπει να
ξεκαθαρίσουμε μια και καλά τι είναι το προσωπείο της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, τι
εξυπηρέτησε και τι εξυπηρετεί και ποιο είναι το μέλλον που μας προορίζει.

Η διαλεκτική των μύθων συνεχίζει αδιάκοπα τη δράση της, ο άνθρωπος εθίστηκε σ' αυτό το
δηλητήριο που του ενστάλαξε η ανορθολογική σκέψη σιγά – σιγά. Ο τρόπος για να τον
αντιπαλέψουμε είναι να αγωνιστούμε για την αποκάλυψη της αλήθειας, μιας αλήθειας που δεν
πρέπει να γίνει – κι αυτή – μύθος αλλά να αποτελέσει ένα τρομακτικό όπλο στα χέρια των
αγωνιζόμενων λαών. Ας απεγκλωβιστούν, επομένως, οι φίλοι της απανταχού αντισυστημικής
αγωνιζόμενης αριστεράς από το δηλητήριο του κοινοβουλευτισμού, ας ανακαλύψουν και πάλι τα
αγαθά της αμεσοδημοκρατικής διαδικασίας, ας μην διστάσουν να πουν την αλήθεια. Ας
ανακαλύψουν ξανά την αμεσότητα της κοινωνικής αλληλεγγύης και του αγώνα και ας πετάξουν στα σκουπίδια της ιστορίας τη λύσσα για την κοινοβουλευτική πλειοψηφία και την κατάκτηση της
πολυπόθητης έδρας. Ας βαπτιστούν ξανά στη λαϊκή κολυμπήθρα του αγώνα και ας αφήσουν τον
λαό να αποφασίσει για τον λαό. Οι συνθήκες είναι ώριμες και η ιστορία δείχνει να υποφέρει από τις οδύνες ενός νέου τοκετού. Ας ξαναδούμε, λοιπόν, τη ζωή μας δίχως μύθους.

Πηγή: Βαθύ Κόκκινο