Ακολουθώντας την λογική της παράκαμψης

του Βαγγέλη Χριστοδούλου

παράκαμψη η (ουσιαστικό) [ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ :παρακαμ (παρακάμπτω) -ψη]
το προσπέρασμα κάποιου σημείου του κύριου δρόμου από άλλο δευτερεύοντα δρόμο
(μτφ.) η αποφυγή, η υπερνίκηση εμπόδιων ή δυσκολιών με τέχνασμα ή επιτηδειότητα.

Τα τελευταία δύο χρόνια, αυτό που έχουν καταφέρει, από τη μία η ανοχή των ανθρώπων και από την άλλη οι πολιτικοί αυτής της χώρας, είναι το να την οδηγήσουν στο μονοπάτι της καταστροφής. Όχι οποιασδήποτε καταστροφής, αλλά σε μία καταστροφή που δεν θα αφήσει πίσω της ούτε έναν για να την καταγράψει. Δεν θα υπάρξει κανείς, όχι από ανικανότητα ή εξαφάνιση, αλλά από φόβο. Κατέληξα σε αυτό το συμπέρασμα βλέποντας τους ανθρώπους της να μην λένε με κανέναν τρόπο να αντλήσουν διδάγματα από το κοντινό παρελθόν και πολύ περισσότερο να εφαρμόσουν αυτά τα διδάγματα.

Μόνο σε ένα σύστημα όπως αυτό της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, θα μπορούσαν οι πληρεξούσιοί της να είναι ταυτόχρονα εκλεγμένοι αλλά και αυτόκλητοι!

Με την διπλή αυτή ιδιότητα αποφάσισαν ότι η διάλυση της κοινωνίας συνιστά αναγκαία συνθήκη για την περεταίρω επιβίωσή της. Αυτού του είδους η “διάλυση” όμως δεν αφορά ολόκληρη την κοινωνία αλλά ένα μεγάλο κομμάτι της, αφήνοντας ανεπηρέαστο τον επίλεκτο πληθυσμό. Συνεπώς δεν πρέπει να μας προκαλεί καμία έκπληξη η καλπάζουσα ανισότητα. Δεν είναι μία παρενέργεια ενός λανθασμένου εγχειρήματος του κατά τα άλλα υγιούς συστήματος. Είναι ουσιώδες τμήμα μιας ανθρώπινης σύλληψης που αφορά την ανθρώπινη ευτυχία και την άνετη διαβίωση.

Όμως, η ευτυχία και η άνετη διαβίωση μπορούν να κατανοηθούν μόνο ως προνόμια ακατάλληλα για το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Το πράγμα είναι απλό: ο φτωχός κινδυνεύει. Ο άνεργος κινδυνεύει. Ο άστεγος κινδυνεύει. Ο χαμηλόμισθος, αισθάνεται εν δυνάμει άνεργος, άρα και αυτός κινδυνεύει. Όλοι “αυτοί”, μονίμως αποκλείονται και κατά συνέπεια, παρακάμπτονται από το σύστημα εντός του οποίου διαβιούν και με τη σειρά τους, παρακάμπτουν. Παρακάμπτουν το αποτέλεσμα των εντολών του συστήματος, αλλά όχι τις εντολές. Παρακάμπτουν την προσβολή, την ταπείνωση, την αφαίρεση της αξιοπρέπειάς τους. Δεν γνωρίζουν άλλο φάρμακο για τις θανάσιμες συνέπειες τής παράκαμψης εκτός από άλλη μία… παράκαμψη.“Παρακάμπτω το γεγονός της μη καταβολής των χρημάτων που δικαιούμαι, και αποφασίζω να ζήσω με λιγότερα. Αν μου τα μειώσουν κι άλλο θα το παρακάμψω και θα ζήσω με ακόμα λιγότερα. Ελπίζω να μη δω χειρότερα γιατί φοβάμαι τα χειρότερα “. Η ελπίδα και ο φόβος σε καθιστούν έρμαιο των ορέξεων των αυτόκλητα εκλεγμένων αντιπροσώπων σου. Χωρίς να το καταλάβεις γίνεσαι θύμα της διατήρησης της τάξης και της οικονομικής προόδου, δύο ανθρώπινων εγχειρημάτων που επανειλημμένα προσκύνησες. Ο φόβος και η ελπίδα σε υποχρεώνουν να παρακάμψεις το γεγονός ότι οι αυτόκλητοι σωτήρες σου , σε θεωρούν υπεύθυνο για το κακό που σε βρήκε.Όσο μεγαλύτερη ευθύνη έχεις για το κακό, τόσο λιγότερο άξιος είσαι να αναλάβεις ο ίδιος να το διορθώσεις. Τελικά, παρακάμπτεις το γεγονός ότι δεν αποφασίζεις για τίποτε. Γράφω “παρακάμπτεις” γιατί είμαι σίγουρος ότι πλέον ό,τι κάνεις το κάνεις εν γνώση σου. Ανήκεις στο b δηλαδή “η αποφυγή, η υπερνίκηση εμπόδιων ή δυσκολιών με τέχνασμα ή επιτηδειότητα”. Σου ορίζουν μία μέρα κάθε τέσσερα χρόνια , κατά την οποία σου επιτρέπουν να παίξεις το παιχνίδι των “multiple choice”, των πολλαπλών επιλογών . Σου θέτουν την ερώτηση “ποιος θέλεις να αποφασίζει για σένα;”, βάζοντας από κάτω έτοιμες απαντήσεις. Εσύ πηγαίνεις και σημειώνεις την σωστή κατ’ εσέ απάντηση. Έχεις έτοιμη για άλλη μία φορά την “σωστή απάντηση”. Όμως σου ξεφεύγει πάλι η σωστή ερώτηση: Μέχρι πότε θα αποφασίζουν άλλοι για μένα;

Οι ελπίδες των ανθρώπων για περίπου έναν αιώνα συντηρούνταν με την ιδέα ότι οι ίδιοι μπορούσαν να επέμβουν στα πολιτικά ή κοινωνικά δρώμενα βασιζόμενοι στο ότι οι κάτοχοι του κεφαλαίου και οι πολιτικοί, τους είχαν ανάγκη εξαιτίας της εργασίας τους ή της ψήφου τους, αντίστοιχα. Το κεφάλαιο δεν ήταν τίποτε χωρίς την εργασία και οι κάτοχοι των κυβερνητικών θέσεων έπρεπε να επανεκλεγούν προκειμένου να κρατήσουν τη θέση τους. Υπήρχε είναι η αλήθεια ένα είδος αλληλεξάρτησης που δημιουργήθηκε μέσα από θεσμικές ρυθμίσεις των καπιταλιστικών κοινωνιών. Σήμερα τα πράγματα έχουν εντελώς αλλάξει. Ζώντας εντός της παγκοσμιοποίησης, είμαστε υποχρεωμένοι να παραδεχθούμε ότι η τεχνολογία έχει καταφέρει να συμπτύξει το χώρο και το χρόνο με αποτέλεσμα την ταχύτατη μετακίνηση των κεφαλαίων από χώρα σε χώρα, καθιστώντας άχρηστο έναν τεράστιο αριθμό εργατών. Εκεί που κάποτε ο εργοδότης ανησυχούσε, σήμερα ο εργάτης είναι αυτός που τρέμει μπροστά στον απεριόριστο αριθμό εργατών που είναι έτοιμοι να τον αντικαταστήσουν και μάλιστα με λιγότερο κόστος για τον εργοδότη. Αντίστοιχα, οι πολιτικοί δεν έχουν πλέον και τόση μεγάλη ανάγκη την ψήφο των ανθρώπων, αφού αυτοί που κατέχουν τις σημαντικότερες θέσεις σε μία κυβέρνηση, απλά διορίζονται.

Είναι όμως πραγματικά έτσι; Όντως βρισκόμαστε σε μία εποχή που οι άνθρωποι είναι ανήμποροι να αντιδράσουν απέναντι στο κεφάλαιο ή τις αγορές; Δεν μπορούν να αντισταθούν στις πολιτικές πρακτικές; Η αλήθεια είναι ότι έστω και τυπικά, ακόμα οι εργοδότες χρειάζονται εργάτες και οι πολιτικοί χρειάζονται ψηφοφόρους. Αυτή είναι όμως η μισή αλήθεια. Η άλλη μισή είναι το γεγονός ότι έχουν αλλάξει σε μεγάλο βαθμό οι στρατηγικές με τις οποίες αντιμετωπίζουν οι εργοδότες τους εργάτες και ο τρόπος που επηρεάζουν οι πολιτικοί τους ψηφοφόρους , εξαιτίας κυρίως των ΜΜΕ. Η “ορθά σκεπτόμενη κοινή γνώμη” των θεατών που από την εξουσία ορίζονται ως επίλεκτος πληθυσμός, ταυτίζεται με τις απόψεις τού προδιαγεγραμμένου θεάματος που προσφέρουν οι τεχνοκράτες των ΜΜΕ και θαυμάζουν το περιεχόμενο των προγραμμάτων που βάζουν τη χώρα όχι μόνο σε οικονομική αλλά και σε κοινωνική πειθαρχία .Εδώ τίθεται τώρα το ερώτημα: Οι άνθρωποι έχουν καταλάβει ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει άρδην και είναι πολύ πιο σοβαρά από την περικοπή ενός μισθού;

Η εξουσία την οποία επιτυχώς σκέφτεσαι να υποστηρίξεις ρίχνοντας την ψήφο σου, έχει κάνει ένα πολύ έξυπνο τρικ προκειμένου να απαλλαγεί από τις ευθύνες της. Παρέκαμψε τους “πολίτες” της αντικαθιστώντας την “ευθύνη για” με την “ευθύνη σε”. Την ευθύνη για τον τραγικό αντίκτυπο των πράξεών της απέναντι στους “πολίτες” της που είναι το αντικείμενό της , με την ευθύνη απέναντι στους δανειστές της , που είναι ο εντολέας της. Το ίδιο ακριβώς κάνεις και εσύ. Αντικαθιστάς τον αντίκτυπο των πράξεών σου απέναντι στη συλλογικότητα με την ευθύνη που έχεις απέναντι στον εαυτό σου και στους δικούς σου ανθρώπους , που λειτουργούν ως εν δυνάμει εντολείς. “Έχω οικογένεια να θρέψω” είναι η κλασσική ατάκα που χρησιμοποιούν όλοι ανεξαιρέτως οι βολεμένοι, μέχρι να περιέλθουν και αυτοί στην κατάσταση του απόβλητου. Από εκείνη τη στιγμή και μετά για όλα φταίει το σύστημα.

Έχουμε πλέον περάσει σε μία εποχή που οι άνθρωποι ή οι “λαοί” αν θέλουμε να το πούμε και έτσι, δεν έχουν κανένα είδος εξουσίας που να τους επιτρέπει να αντιμετωπίσουν ισότιμα την οικονομική ολιγαρχία από την οποία κυβερνώνται. Οι εργατικές αλλά και οι πολιτικές στρατηγικές που δημιουργήθηκαν κατά την βιομηχανική εποχή, έχουν πλέον υπονομευθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Αφ’ ενός μεν η παγκοσμιοποίηση ακρωτηρίασε την εργατική εξουσία αφ’ ετέρου οι ελίτ εφαρμόζουν νέες επιθετικές στρατηγικές τις οποίες η κοινωνία δεν μπορεί να αντιμετωπίσει. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να επηρεάσουν την πολιτική ζωή της χώρας τους. Είναι προσκολλημένοι σε συνηθισμένους τρόπους αντίδρασης, οι οποίοι είχαν εν μέρει πετύχει στο παρελθόν την πραγμάτωση των συμφερόντων τους ή την επίτευξη κάποιον παθητικών ελευθεριών. Αυτή η επιμονή όμως στο παρελθόν περιορίζει τις αναγκαίες σήμερα προσαρμογές στην συνεχώς μεταβαλλόμενη στρατηγική της οικονομικής ολιγαρχίας. Η πολιτική δεν ασκείται πλέον από πολιτικούς. Οι πολιτικοί δεν έχουν καμία εξουσία δράσης . Είναι απλά “μεσάζοντες”. Η πραγματική πολιτική ασκείται από τους κατόχους του κεφαλαίου, δηλαδή τις αγορές. Οι άνθρωποι εστιάζουν στον λάθος αντίπαλο. Οι κυβερνήσεις είναι a priori υπονομευμένες εξαιτίας της απειλής φυγής των κεφαλαίων σε άλλες χώρες.

Η ψήφος αποτελούσε κάποτε το μεγαλύτερο όπλο των εργατών-πολιτών. Σήμερα δεν υπάρχουν “εργάτες-πολίτες”, κατά συνέπεια, η πεποίθηση αυτή είναι εντελώς λαθεμένη και η απειλή της ψήφου δεν επηρεάζει καθόλου την όποια κυβέρνηση ή τον όποιο πολιτικό. “Μπορούμε να το κάνουμε και θα το κάνουμε”, είναι το σκεπτικό της οικονομικής ολιγαρχίας.

Μπορούν να το κάνουν εξαιτίας της αποτελεσματικότητας της υπακοής σου. Θεωρώντας τον εαυτό σου ανήμπορο άνθρωπο, ελπίζεις ακόμα να φανείς αντάξιος της εύνοιας των αυτόκλητων σωτήρων σου. Εύνοια η οποία ορίζεται από το γεγονός ότι σου επιτρέπουν ακόμα να διαμαρτύρεσαι, να υπερασπίζεσαι τα δικαιώματα σου απέναντι στις ετυμηγορίες τους, μέσα από την ψήφο σου. Το να πας να ψηφήσεις, σημαίνει ότι αποδέχεσαι υπόρρητα την αλλαγή του εξουσιαστή σου ορίζοντας τον εαυτό σου ακατάλληλο να αποφασίζει για την ζωή του. Το σύστημα που υποστηρίζεις έμμεσα δίνοντας το παρόν σε μία ψηφοφορία, έκανε πράξη την υπόσχεση για κοινωνική αναδιανομή. Αυτό που αναδιανεμήθηκε όμως δεν είναι ο πλούτος, που τόσο σε ενδιέφερε, αλλά ο φόβος . Με το να πας και να ψηφίσεις , καμία από τις απειλές που σε περιτριγυρίζουν δεν θα εξαφανιστεί. Οι εξουσιαστές σου , απογυμνωμένοι πλέον από την θεϊκή τους αμφίεση, σου λένε ευθέως ότι έχουν δέσει χειροπόδαρα, όχι μόνο τη δική σου υπόλοιπη ζωή, αλλά και αυτή των παιδιών σου και αν δεν κάνεις κάτι και των παιδιών των παιδιών σου. Αυτό που έχει αποτύχει να εκπληρώσει η ψήφος σου, την οποία χρησιμοποιείς ως παράκαμψη εδώ και τρεις αιώνες τώρα , θα το κατορθώσει μόνο το γκρέμισμα του τείχους που ορθώνεται μπροστά σου. Το γκρέμισμα είναι προορισμένο να αντιμετωπίζει την τυφλή και βουβή απέναντί σου, φύση της εξουσίας. Μην πιστεύεις ότι η ψήφος σου θα εξαναγκάσει την εξουσία να υπακούσει πλέον στην βούλησή σου. Αποδεχόμενος ένα σύστημα που θρέφει για χρόνια την εξουσία, είναι ζήτημα χρόνου να βρεθείς ξανά εντός της ίδιας κατάστασης. Τα κοινωνικά δεινά που ακολουθούν τέτοιες πολιτικές, δεν μπορούν να εξοριστούν από τον ανθρώπινο κόσμο αλλά και ούτε να εμποδιστούν να επιστρέψουν. Η ψήφος σου θα κατοχυρώσει την παρουσία τους.

Οι απειλές που εξαπολύονται προκειμένου να συντηρήσουν τον φόβο και την ελπίδα σου , είναι τώρα πια προβλέψιμες και μπορούν να υποταχθούν στη δύναμη της ανυπακοής. Το πόσο γρήγορα θα συμβεί αυτό εξαρτάται αποκλειστικά από την αποφασιστικότητα των ανθρώπων να δημιουργήσουν μία κοινωνία που θα πάψει να παρακάμπτει και θα αρχίσει να γκρεμίζει οτιδήποτε και οποιονδήποτε την έφερε σε αυτήν την κατάσταση. Εσύ είσαι που πρέπει να αλλάξεις το δίλλημα: όχι “μνημόνιο ή αντιμνημόνιο”, αλλά “ολιγαρχία ή άμεση δημοκρατία;”. Αυτό είναι το δίλλημα που πρέπει να τεθεί και που εντέχνως όλοι το αφήνουν έξω από κάθε συζήτηση.

Η παροχή της ψήφου σε καθιστά προβλέψιμο, κανονικό και ελέγξιμο υποκείμενο. Η ψήφος στα κόμματα είναι στην ουσία ψήφος στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία, η οποία έχει ως σκοπό και στόχο να σε κρατάει μόνιμα ένα βήμα πίσω από τις εξελίξεις. Ό,τι θέλεις να κάνεις το κάνεις πάντοτε κατόπιν εορτής, αφού έχεις δώσει το δικαίωμα στην εξουσία να πράξει στο όνομά σου, είναι αργά για να της ζητήσεις ευθύνες. Οι ευθύνες γυρίζουν εντέχνως επάνω σου. Η ψήφος που θα δώσεις, σου επιτρέπει να περάσεις το υπόλοιπο της ζωής σου ανακουφισμένος, παρακάμπτοντας την ενοχή ότι ίσως δεν κάνεις αυτό που πραγματικά μπορείς. Σου δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι είσαι ενεργός πολίτης. Αυτοί που θα εκλέξεις θα συνεχίσουν να δρουν ερήμην σου καθιστώντας σε, πολιτικά παθητικό. Δεν θα χρειαστεί να αναλάβεις καμία πολιτική ευθύνη για τίποτε, επειδή μέσα στο μυαλό σου το κάνουν αυτοί για σένα. Το μόνο που χρειάζεται είναι να συνεχίσεις να αποδέχεσαι και να νομιμοποιείς την αντιπροσωπευτική δημοκρατία, προκειμένου να έχεις μία “καθωσπρέπει κοινωνία”. Το αντίδοτο στον αρπακτικό καπιταλισμό δεν είναι η περεταίρω συγκέντρωση της εξουσίας στο “σωστό κόμμα” αλλά η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αποκέντρωσή της, η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διάχυσή της σε όσο το δυνατόν περισσότερα κομμάτια της κοινωνίας.

Tο μεγάλο άλμα προς την ελευθερία για το οποίο τόσο πολύ κόπτεσαι, δεν θα γίνει ποτέ όσο ορίζεις τον εαυτό σου ως ένα πλάσμα της ανάγκης. Είναι καιρός να ξορκίσεις τους φόβους σου και κυρίως να ξορκίσεις τον χειρότερο από όλους: το φόβο ότι είσαι ανίκανος να ξεφύγεις από την κατάσταση του φοβισμένου. Δεν τους έχεις ανάγκη. Μπορεί δικαιολογημένα σε πολλά θέματα να είσαι μπερδεμένος ή αβέβαιος ως προς το “πώς” πρέπει να γίνει κάτι. Δεν έχεις όμως πλέον καμία δικαιολογία να αισθάνεσαι αβέβαιος ως προς το “τι” και από “ποιον”. Άμεση δημοκρατία ασκούμενη από εμάς. Το “πως”, θα το βρούμε στην πορεία.

Ποτέ στη ζωή σου δεν έχεις βιώσει την πολιτική ελευθερία. Είναι επόμενο λοιπόν να τη φοβάσαι. Την φοβάσαι γιατί νομίζεις ότι δεν θα μπορείς να την ελέγξεις. Αυτό σου έχουν μάθει. Δεν μπορεί να αποφασίζει ο καθένας. Δεν μπορεί να έχει γνώμη ο καθένας. Ίσως πρέπει να σκεφτείς ποιον εννοούν όταν λένε “ο καθένας”. Μήπως αυτός “ο καθένας” συμπεριλαμβάνει και εσένα τον ίδιο; Μήπως ήρθε ο καιρός να σταματήσεις τις ατελείωτες παρακάμψεις γιατί δεν θέλεις να πληρώσεις; Σήκωσε τη μπάρα και πέρασε. Αν δεν σηκώνεται πάρε την απόφαση και σπάστη. Ο δρόμος που ανοίγεται μπροστά είναι δικός σου. Έχεις δικαίωμα να κινείσαι επάνω του και δεν μπορεί κανείς να σου αφαιρέσει αυτό το δικαίωμα. Αλλιώς θα μείνεις για πάντα ένας στωικός σκλάβος που θα περιμένει το ξεροκόμματο και θα λέει “ευχαριστώ αφέντη”. Αν δεν το κάνεις εσύ θα το κάνει κάποιος άλλος όταν η απόγνωσή του, θα μετατραπεί σε θάρρος . Εσύ θα είσαι απλός θεατής . Θέλεις να είσαι θεατής; “Αν δεν θέλεις να πεθάνεις θεατής του κόσμου , πρέπει να καταστρέψεις τον κόσμο των θεατών.” (κοίταζε στους τοίχους, πάντα κάτι καινούργιο θα μάθεις).

Πηγή : Eagainst.com / Ενιαίο Μέτωπο Παιδείας