Ανάπτυξη της κοινωνίας ή αύξηση του ΑΕΠ;

της Μαριάννας Χούσου

Δεν έχουν περάσει ούτε τέσσερα χρόνια, από την εποχή που ζούσαμε σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, το ΑΕΠ ανέβαινε, οι αριθμοί ευημερούσαν και οι πολίτες αυτής της χώρας ατένιζαν το μέλλον με μια αφελή σιγουριά. Σπουδές, εργασία, σπίτι οικογένεια ήταν, ή πιστεύαμε ότι ήταν, μια εύκολη (όχι απαραίτητα με αυτή την σειρά και όχι απαραίτητα επιθυμητή) επιλογή για τον καθένα και την καθεμία από εμάς. Ωστόσο χρειάστηκαν λίγοι μόνο μήνες οικονομικής κρίσης, για να καταρριφθούν οι παραπάνω και οι λοιπές βεβαιότητες μας και να βρεθούμε σε ένα κυκεώνα αυστηρών οικονομικών μέτρων, καταστολής, ανεργίας, επισφάλειας και γενικευμένης ανασφάλειας.
Σε όλο αυτό το διάστημα, ζήσαμε πολλά και καταλάβαμε ακόμη περισσότερα. Ένα από τα πράγματα που καταλάβαμε, αν όχι το σύνολο σίγουρα ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού, είναι ότι και πριν τα πράγματα μάλλον δεν πήγαιναν και τόσο καλά. Η ψευδαίσθηση ευημερίας που είχαμε, είχε ήδη δείξει την σαπίλα της στην κοινωνική μας ζωή.
Αυτή η διαπίστωση, δεν ήταν μόνο κτήμα κάποιων υποψιασμένων, καθώς η κοινωνική πραγματικότητα το έδειχνε μέσα από την ασημαντότητα της καθημερινής διαβίωσης. Την κατάθλιψη, την έλλειψη νοηματοδότησης, την μιζέρια και την μοιρολατρία, στοιχεία που χαρακτήριζαν τον τρόπο ζωής πολλών συνανθρώπων μας τα ζούσαμε, ασχέτως αν είχαμε ή όχι το θάρρος να τα αναγνωρίσουμε. Η μοναξιά, ο ατομισμός, η κρίση αξιών, ήταν εδώ πριν την οικονομική κρίση, και όσο και αν προσπαθούσαμε να την καλύψουμε στην καταναλωτική μας φιέστα, όταν έσβηναν τα φώτα, ήταν εκεί.

Το προηγούμενο μοντέλο είχε ήδη φθάσει σε αδιέξοδο. Το στοίχημα είναι πόσος χρόνος θα χρειαστεί για να το ξεχάσουμε και να ξαναπιστέψουμε στον φαύλο κύκλο της παραγωγής για την παραγωγή, της κατανάλωσης για την κατανάλωση, της ανάπτυξης για την ανάπτυξη. Πόσος χρόνος θα χρειαστεί για να πιστέψουμε ξανά ότι το πρόβλημα είναι ότι δεν γίνονται επενδύσεις σε αυτόν τον τόπο, ότι δεν είμαστε νεοφιλελεύθεροι αρκετά, αποτελεσματικοί αρκετά, εργατικοί αρκετά, ανταγωνιστικοί αρκετά, συνεπείς και όλα τα άλλα, που με τόση προθυμία μας βαφτίζουνε, κάθε φορά που σηκώνουμε το κεφάλι και αμφισβητούμε την κυρίαρχη ιδεολογία.

Η ύφεση που ζούμε σήμερα παρουσιάζεται ως μητέρα όλων των δεινών, ενώ δεν είναι παρά το μοναδικό παιδί του μοντέλου της οικονομικής ανάπτυξης και της καπιταλιστικής συσσώρευσης. Από τα μεταλλεία του χρυσού στην Χαλκιδική έως τα σχέδια αξιοποίησης του Ελληνικού το μοντέλο που προτείνεται είναι το ίδιο, εντατικοποίηση, εκμετάλλευση και καταστροφή του περιβάλλοντος, υποβάθμιση της ζωής, κέρδη για πολυεθνικές και εταιρίες κολοσσούς, παραγκωνισμός της τοπικής κοινωνίας. Α, και θέσεις εργασίας.. Το γνωστό καρότο, που μπορεί να μετατρέψει έναν εργαζόμενο (με την στολή μάλιστα της εταιρίας που εργάζεται) σε τραμπούκο. Το είδαμε και αυτό. Η διέξοδος από την σημερινή, αληθινά ζοφερή κατάσταση, δεν μπορεί να βρίσκεται στην καραμέλα της ανάπτυξης, που αλλάζοντας το περιτύλιγμα, μας παρουσιάζουν όλοι οι επίδοξοι διαχειριστές της ζωής μας. Ούτε στην νοσταλγία ενός παρελθόντος που στην ουσία δεν υπήρξε. Δεν μπορεί να βρίσκεται στο ξεπούλημα του δημοσίου πλούτου και της αξιοπρέπειας μας.

Σήμερα αναδεικνύεται ένα άλλο μοντέλο, το οποίο το φτιάχνουν οι ίδιοι οι πολίτες. Μικροί αγροτικοί συνεργατισμοί, κολλεκτίβες εργασίας, αχρήματα δίκτυα ανταλλαγής υπηρεσιών και προϊόντων, κοινωνικά ιατρεία, αλληλέγγυο εμπόριο, αυτοοργανωμένοι κοινωνικοί χώροι. Ένα μέρος της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας αποκεντροποιείται, η έννοια της εγγύτητας επαναπροσεγγίζεται. Κάτι νέο γίνεται από εμάς για εμάς. Σε αυτό το δρόμο μπορούμε να κάνουμε και το επόμενο βήμα. Έναν επαναπροσδιορισμό των αναγκών, όχι για να μάθουμε να ζούμε με τα λίγα και έτσι να επιβιώσουμε, αλλά για να ζούμε πιο ουσιαστικά.

Αυτή την περίοδο ζούμε ένα διττό κίνδυνο. Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού αντιμςετωπίζει προβλήματα επιβίωσης, και από την άλλη, ακριβώς αυτή η οικονομική αδυναμία αναπαράγει τον οικονομισμό ως καθοριστικό παράγοντα της κοινωνικής και πολιτικής μας ζωής. Το ζητούμενο ωστόσο, για όσους και όσες με κάποιο τρόπο οραματιζόμαστε την ανάκτηση της ζωής μας, είναι η αποδόμησή του διπόλου παραγωγισμός-καταναλωτισμός. Αν πρέπει κάτι να αναπτυχθεί είναι η δημιουργικότητά μας, η φαντασία μας και η προσήλωσή μας σε αυτό που επιθυμούμε να φτιάξουμε.

Από το 8ο τεύχος της εργατικής εφημερίδας ΔΡΑΣΗ που κυκλοφορεί