Κρίση στην ευρωζώνη: η περίπτωση της Ιταλίας

Κρίση στην ευρωζώνη: η περίπτωση της Ιταλίας

του Γιάννη Εμμανουηλίδη  

Η Ιταλία διαμορφώθηκε σε ισχυρό ανεξάρτητο κράτος το 1860 - 1870. Στο νέο βασίλειο της Ιταλίας κυριαρχούν οι μεγαλοαστοί, αλλά υπάρχουν και ισχυρές ημιφεουδαρχικές παραδόσεις, κυρίως στον καθυστερημένο Νότο.

Η Ιταλία το 1870 - 1900 είναι μια σχετικά μεγάλη καπιταλιστική δύναμη, αλλά σαφώς πιο αδύναμη από την Βρετανία, τη ραγδαία ανερχόμενη Γερμανία, ακόμη και τη Γαλλία. Η βιομηχανία αναπτύσσεται στο Βορρά. Γύρω στα 1880 ο πληθυσμός της Ιταλίας πλησιάζει τα 30.000.000, αλλά μόνον 2.000.000 έχουν εκλογικά δικαιώματα.

Οι μεγάλες κοινωνικές ανισότητες προκαλούν αιματηρές εξεγέρσεις (Σικελία - Δεκέμβριος 1893, Σικελία & Μιλάνο - Απρίλης & Μάης 1896). Στις 6 - 9 Μάη 1896, στο Μιλάνο, ο στρατός σκότωσε περίπου 500 εξεγερμένους «για να επιβάλλει την τάξη». Το 1892 - 95 ιδρύεται το Ιταλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, αλλά ισχυρές παραμένουν και οι αναρχικές ιδέες.

Η Ιταλία μετατρέπεται σε μια (σχετικά αδύνατη) ιμπεριαλιστική χώρα.

Το 1880 - 90 η Ιταλία κατακτά την Ερυθραία και ένα μέρος της Σομαλίας στην Αφρική. Το 1895 προσπαθεί να υποδουλώσει την Αιθιοπία (φεουδαρχικό κράτος με βασιλιά το Μενελίκ Β’) . Ωστόσο, ο αιθιοπικός στρατός πολέμησε γενναία και στη μάχη της Άντουα κατανίκησε τους Ιταλούς (1 Μάρτη 1896). Η ιμπεριαλιστική Ιταλία θα περιμένει 40 χρόνια ακόμη για να κατακτήσει την Αιθιοπία (1935-36).  

Η ΙΤΑΛΙΑ ΩΣ «ΜΕΓΑΛΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΔΥΝΑΜΗ»

Στις αρχές του 20ου αιώνα οι ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη παγκόσμια βιομηχανική δύναμη. Για την 2η θέση παλεύουν η Μεγάλη Βρετανία και η Γερμανία. Ωστόσο, το 1900 - 1914 η Βρετανία έχει ξεκάθαρα τον ισχυρότερο πολεμικό στόλο της γης και εξάγει τα περισσότερα κεφάλαια.

Στην 4η παγκόσμια θέση της βιομηχανίας βρίσκεται η Γαλλία. Αγγλία και Γαλλία είναι οι δύο μεγαλύτερες αποικιακές δυνάμεις.

Η Ιταλία βρίσκεται σαφώς πιο πίσω, ωστόσο ο ιταλικός καπιταλισμός συνεχίζει να αναπτύσσεται. Στην Βόρεια Ιταλία (Μιλάνο, Τορίνο, Γένουα κλπ) αυξάνεται η μεταλλουργία, η χημική βιομηχανία, η αυτοκινητοβιομηχανία (ΦΙΑΤ). Το βιοτικό επίπεδο του Ιταλού εργάτη είναι σαφώς χαμηλότερο εκείνου του Άγγλου ή του Γερμανού. Η εργάσιμη μέρα (αρχές του 20ου αιώνα) έφτανε τις 12 ώρες.

Το 1901 - 1914 πρωθυπουργός είναι (το μεγαλύτερο διάστημα) ο Τζιολίτι, που προσπαθεί με κάποιες παροχές στους εργάτες να εξασφαλίσει την κοινωνική ειρήνη. Το 1904, για πρώτη φορά, δίνεται εκλογικό δικαίωμα σε όλους τους άνδρες. Παγιώνεται έτσι το αστικό κοινοβουλευτικό καθεστώς. Ταυτόχρονα, ο Τζιολίτι κάνει τον αποικιακό πόλεμο κατά της Τουρκίας (1911 - 1912): Η Λιβύη και τα Δωδεκάνησα περνούν στην εξουσία της Ιταλίας και ο Ιταλικός πολεμικός στόλος αρχίζει να παίζει σοβαρό ρόλο στη Μεσόγειο. Το 1914 πέφτει ο Τζιολίτι και αναλαμβάνει ο δεξιός Σαλάντρα. Ακολουθεί εξέγερση των εργαζομένων (Ιούνης 1914) με οδοφράγματα και συγκρούσεις με το στρατό.

Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ

Η Ιταλία εισήλθε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο του Μάη 1915 στο πλευρό της Αντάντ εναντίο της συμμαχίας Γερμανίας - Αυστρίας.

Ο ιταλικός στρατός υπέστη μια καταστροφική ήττα το 1917 στο Καπορέττο. Ωστόσο, με την τελική νίκη της Αντάντ (1918), η Ιταλία αντιπροσωπεύεται στο Συνέδριο της Ειρήνης στις Βερσαλίες (1919) ως 1 από τις 5 Μεγάλες Νικήτριες Δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, ΗΠΑ, Ιαπωνία, Ιταλία). Η Ιταλία κέρδισε κάποια εδάφη από την διάλυση της Αυστροουγγαρίας, αλλά η εθνικιστική πίεση ήταν μεγάλη. 

Κομμουνιστές και σοσιαλιστές καθοδηγούσαν τις εργατικές μάζες και η πλουτοκρατία ήταν ανήσυχη. Ο εθνικιστής (πρώην στέλεχος της δεξιάς πτέρυγας του Σοσιαλιστικού Κόμματος) Μπενίτο Μουσολίνι ίδρυσε το Φασιστικό Κόμμα και οργάνωσε μια «Πορεία προς τη Ρώμη». Ο Βασιλιάς Βίκτωρ Εμμανουήλ και οι μεγαλοαστοί του παρέδωσαν την κυβέρνηση. Μέχρι το 1925 - 1926 ο Μουσολίνι με την τρομοκρατία (π.χ. δολοφονία του βουλευτή Ματτεότι) και τη στήριξη της Αντίδρασης είχε επιβάλει το φασιστικό καθεστώς. 

Η φασιστική Ιταλία χτυπήθηκε και αυτή από την παγκόσμια καπιταλιστική κρίση. Συνολικά στα 25 χρόνια 1913 - 1938, η Ιταλία είχε αυξήσει μόνο 40% την βιομηχανία της, ενώ το ίδιο διάστημα η ΕΣΣΔ είχε αύξηση βιομηχανίας περίπου 500% (δηλαδή 12 - 13 φορές περισσότερο).

Στο Τριμερές Φασιστικό Σύμφωνο (Γερμανία - Ιταλία - Ιαπωνία) η Ιταλία ήταν ο πιο αδύναμος κρίκος. Οι Έλληνες ήταν οι πρώτοι που εξευτέλισαν τη φασιστική Ιταλία στα Ηπειρωτικά βουνά (χειμώνας 1940 - 1941). Παρά τη στήριξη του Χίτλερ, ο ιταλικός φασισμός κατέρρευσε την άνοιξη του 1945. Ο Μουσολίνι και άλλοι φασίστες ηγέτες εκτελέστηκαν από τους αντάρτες.  

ΤΟ ΙΤΑΛΙΚΟ «ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΘΑΥΜΑ» (1948 - 1973)

Η μεταπολεμική Ιταλία δήλωσε πίστη στις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, διατηρώντας το καπιταλιστικό καθεστώς. Οι ΗΠΑ έδωσαν σοβαρή βοήθεια στο ιταλικό κεφάλαιο για να ματαιώσουν την άνοδο της Αριστεράς στην εξουσία (στις εκλογές του 1948 οι Χριστιανοδημοκράτες πήραν 48% των ψήφων και το Λαϊκό Μέτωπο 30%). Η Ιταλία αναπτύχθηκε με ετήσιο ρυθμό 5 - 6% ως το 1973. Η παραγωγή χάλυβα αυξήθηκε σχεδόν 10 φορές το 1947 - 1973 και έφθασε τα 25 εκατ. τόννους το 1973.

Παρ’ όλα αυτά, το 1973, στην ακμή της ισχύος της, η καπιταλιστική Ιταλία ήταν μια «αδύναμη» Μεγάλη Δύναμη, πίσω από τις ΗΠΑ, την ΕΣΣΔ, την Ιαπωνία, τη Γερμανία, την Αγγλία και τη Γαλλία. Ουσιαστικά, το 1973 - 1974 η Ιταλία «πάλευε» με την ΛΔ της Κίνας για την 7η παγκόσμια θέση. Και βέβαια η Κίνα, που ξεκίνησε από πολύ χαμηλά το 1949, ανερχόταν με σαφώς υψηλότερους ρυθμούς.

Την ίδια περίοδο, η Αριστερά (ΙΚΚ, Σοσιαλιστές) ακολουθούν μια πολύ συμβιβαστική στάση: οι Σοσιαλιστές ήδη συνεργάστηκαν στην κυβέρνηση με την κεντροδεξιά, ενώ το Ιταλικό ΚΚ (Μπερλίνγκουερ) το 1973 προτείνει τον ιστορικό συμβιβασμό στους Χριστιανοδημοκράτες. Για ένα διάστημα (1976 - 1979) το ΙΚΚ θα στηρίξει κοινοβουλευτικά την αστική κυβέρνηση, ενώ έχει αποδεχθεί και το ΝΑΤΟ!  

Η ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΗΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ (1979 - 2014)

Από το 1979 - 1982 (Β’ πετρελαϊκή κρίση) αρχίζει η οικονομική παρακμή της Ιταλίας. Ειδικά στα 25 χρόνια μετά την Πτώση του Τείχους του Βερολίνου (1989 - 2014), η Ιταλία έχει μέση ετήσια ανάπτυξη κάτι λιγότερο από 1%.

Δηλαδή, μέσα σε 25 χρόνια (1989 - 2014) το ΑΕΠ της Ιταλίας αυξήθηκε 28 - 30% και την ίδια περίοδο το ΑΕΠ της Κίνας (μέσος ετήσιος ρυθμός 9%) αυξήθηκε 750%, 25 φορές περισσότερο.

Σήμερα η Κίνα έχει 15 φορές τη βιομηχανία της Ιταλίας, δηλαδή η κατά κεφαλήν βιομηχανική παραγωγή της ΛΔ Κίνας φθάνει φέτος το 70% της Ιταλίας, ενώ το 1949 ήταν το 2%.

Στα τελευταία 25 χρόνια η Ιταλία δεν πέτυχε καμία σύγκλιση με τις χώρες του Ευρωπαϊκού Βορρά, ούτε με τις ΗΠΑ, αντίθετα υπάρχει μεγαλύτερη απόκλιση! Η ένταξη στην ευρωζώνη χειροτέρεψε τα πράγματα για την Ιταλία. Έτσι, το 2014 η ιταλική οικονομία θα βρίσκεται μόλις… 1% ψηλότερα σε σχέση με το 2000. Βέβαια, τα πλατιά λαϊκά στρώματα της Ιταλίας ζουν σαφώς χειρότερα σε σχέση με το 1999 - 2000.

Και όμως, η ιταλική Αριστερά διάλεξε τον καταστροφικό δρόμο της συνθηκολόγησης. Το Ιταλικό ΚΚ αυτοδιαλύθηκε το 1990. Τα τελευταία 25 χρόνια στην Ιταλία εναλλάσσονται στην κυβερνητική εξουσία ο απατεώνας δεξιός Μπερλουσκόνι και η «Κεντροαριστερά του σαλονιού». Και οι δύο «βλάπτουν την Ιταλία εξίσου», ενώ λείπει τραγικά μια μαχητική Αριστερά που θα ξαναζωντανέψει τις πλούσιες παραδόσεις του ιταλικού εργατικού κινήματος. Ο ιταλικός καπιταλισμός έχει χρεοκοπήσει πλήρως,.. σαπίζει,.. το θέμα είναι «ποιος θα θάψει το πτώμα»!

πηγή: iskra.gr