«Δημοσιονομικό σύμφωνο» εθελοδουλίας

Με θεσμικό τέχνασμα που παρέκαμψε το βρετανικό βέτο, ο γαλλογερμανικός άξονας και οι 25 υποτελείς του υιοθετούν σιδηρούς κανόνες απολυταρχίας και εξουθενωτικής λιτότητας
 

του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Αν κανείς έδινε βάση στους δραματικούς τόνους των δηλώσεων της Μερκελ, του Σαρκοζί, των αξιωματούχων της Ε.Ε. και της Κομισιόν τα τελευταία 24ωρα θα έπρεπε να πιστέψει ότι σήμερα, Σάββατο, ή το αργότερο τη Δευτέρα ο κόσμος θα ήταν εντελώς διαφορετικός. Σαν τοπίο μετά από πρόσκρουση μετεωρίτη στη Γη. Αν μάλιστα έπαιρνε τοις μετρητοίς και τους μαθηματικούς υπολογισμούς του Γάλλου πρωθυπουργού Φρανσουά Φιγιόν θα είχε τη βεβαιότητα ότι η Ευρώπη, χωρίς το ευρώ, θα εξατμιζόταν τουλάχιστον κατά το ήμισυ.
Αυτά έλεγαν πως θα συνέβαιναν αν στη Σύνοδο Κορυφής του προηγούμενου διήμερου δεν υπήρχε "συμφωνία" μεταξύ των 27, ή τουλάχιστον μεταξύ των 17 της Ευρωζώνης, αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο κατάρρευσης του ευρώ.

 
Χωρίς νέα συνθήκη

Απόφαση των 27 πράγματι δεν υπήρξε. Το βέτο του Βρετανού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον και η άρνησή του να θυσιάσει κάτι ελάχιστο από την παγκόσμια ασυλία του τοκογλυφικού πλυντηρίου που φιλοξενεί στο Σίτι του Λονδίνου συρρίκνωσε την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου των 27 σε μια διακυβερνητική συμφωνία των 17 της Ευρωζώνης και 9 ακόμη χωρών. Η Βρετανία μένει μόνη, ενώ τρεις ακόμη χώρες, η Σουηδία, η Τσεχία και η Ουγγαρία θα συμμετάσχουν έπειτα από διαβούλευση με τα εθνικά τους Κοινοβούλια. Αλλαγή της Ευρωπαϊκής Συνθήκης δεν υπάρχει. 
Αντ’ αυτής, περιφέρεται ένα αμφίβολης θεσμικής ισχύος και πολιτικής βαρύτητας «σύμφωνο» που καθιστά το ευρωπαϊκό μόρφωμα ακόμη πιο ασταθές, παρά τους ακόμη πιο επαχθείς για την εθνική κυριαρχία, τη δημοκρατία και τις κοινωνίες όρους.
 
Διέφυγε, άραγε, το ευρώ τον θανάσιμο κίνδυνο με τον οποίο οι Μερκοζί επιχείρησαν επί μέρες να τρομοκρατήσουν τις θλιβερές αλλά και μέχρι τέλους βουβές ηγεσίες των άλλων 25 χωρών που συμμετέχουν στη «συμμαχία των α-προθύμων»; Κανονικά θα έπρεπε ήδη να ζούμε τον οικονομικό Αρμαγεδδώνα για τον οποίο μας προετοίμαζαν, αφού δεν υπήρξε πραγματική συμφωνία για τροποποίηση των ευρωπαϊκών συνθηκών, παρά μόνο ένα «δημοσιονομικό σύμφωνο» που παρακάμπτει το βρετανικό βέτο και δημιουργεί μια ατελούς νομιμότητας, σε σχέση με τις ευρωπαϊκές συνθήκες, ένωση εντός της ένωσης.
 
Αντίδραση δυο όψεων

Το πρώτο χτύπημα ήρθε από τη Moody’s με την υποβάθμιση τριών γαλλικών τραπεζών. Το ερώτημα είναι τώρα αν και οι άλλοι οίκοι-λύκοι, με πρώτο τον Standard & Poor’s, θα υλοποιήσουν την απειλή για υποβάθμιση σχεδόν όλης της Ευρωζώνης αν δεν θεωρήσουν ισχυρή την πολιτική απόφαση των 17. Οι αγορές αντέδρασαν πάντως με μια ήπια άνοδο, ενώ τίποτα δεν αποκλείει το «ξύλο» να αρχίσει πάλι από Δευτέρα, όσο θα αποσαφηνίζονται οι τεχνικές λεπτομέρειες και αναπηρίες της συμφωνίας. 
Οι αγορές, προς το παρόν, επιβράβευσαν κυρίως τον «εγκλεισμό» 26 εθνικών οικονομιών σε μια φυλακή σκληρών και άκαμπτων δημοσιονομικών κανόνων, τη μικρή ενίσχυση των χρηματοδοτικών εργαλείων κατά του κινδύνου χρεοκοπίας και την ανάθεση του αποκλειστικού ρόλου του επόπτη των όρων χρεοκοπίας μιας χώρας στο ΔΝΤ. Οι αγορές, κι ιδιαίτερα το τμήμα τους που εκπροσωπεί αυθεντικότερα το χρηματοπιστωτικό λόμπι, δεν πήραν όσα ήθελαν. Κι αυτό που ήθελαν διακαώς, μαζί με την αμερικανική ηγεσία, οποιασδήποτε μορφής «κόψιμο» χρήματος: μέσω της ΕΚΤ, μέσω της μετατροπής των μηχανισμών διάσωσης σε τράπεζες ή μέσω του ευρωομολόγου, για το οποίο ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου άφησε να αιωρείται η προσδοκία ότι θα συζητηθεί σε πιο ήρεμη συγκυρία. Ίσως μετά τις εκλογές του 2013 στη Γερμανία.

Στενό κοστούμι η «δημοκρατία »

Από τη σύνοδο που κατέληξε σε «διακρατική συμφωνία» αντί αναθεώρησης της Συνθήκης της Λισσαβόνας ήταν κραυγαλέα απούσες οι μόνες ενδιαφερόμενες: οι ευρωπαϊκές κοινωνίες και τα φτωχά και μεσαία στρώματα που θα χρειαστεί να αιμοδοτούν διαρκώς με φόρους, αλλεπάλληλα κύματα λιτότητας, οδυνηρή ύφεση και ανεργία τους «ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς» των χωρών και τα φισκαρισμένα από κρατικό χρέος χαρτοφυλάκια της χρηματοπιστωτικής τοκογλυφίας. Κραυγαλέα απόντα ήταν φυσικά και τα δημοκρατικά προσχήματα.
Ο Κάμερον υπεράσπισε σθεναρά τους τραπεζίτες του Σίτι από τον μικρό φόρο στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές, αλλά, από την άλλη πλευρά και παρά το βέτο του, έκανε «πλάτες» στο θεσμικό πραξικόπημα των λοιπών «προθύμων». Αυτές οι λαθροχειρίες, σε συνδυασμό με τους μηχανισμούς αφανισμού της δημοκρατίας και του ελέγχου στις αποφάσεις σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο που προβλέπει το νέο «σύμφωνο» είναι άλλη μια ένδειξη για το ότι η Ε.Ε. και όλες οι θεσμικές ή εξωθεσμικές εκφράσεις του σύγχρονου καπιταλισμού όλο και περισσότερο ασφυκτιούν στο στενό κοστούμι ακόμη και των τυπικών κοινοβουλευτικών διαδικασιών. Όλο και περισσότερο ανακαλύπτουν ότι η απολυταρχία τους ταιριάζει καλύτερα…

Οι… αιματηροί κανόνες του νέου συμφώνου

Η συμφωνία των 17+9 προβλέπει σε αδρές γραμμές τα εξής:
 
Τη συνομολόγηση ενός νέου «δημοσιονομικού συμφώνου» θεμέλιο του οποίου θα είναι οι ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί, με έλλειμμα που δεν θα υπερβαίνει το 0,5% του ΑΕΠ. Αυτός ο «χρυσός κανόνας» πρέπει να ενσωματωθεί στις εθνικές νομοθεσίες, με συνταγματική ή ισοδύναμη ρύθμιση.
 
Για τα μέλη της Ευρωζώνης θεσπίζεται μηχανισμός αυτόματων κυρώσεων σε περίπτωση υπέρβασης του κατά Μάαστριχτ ελλείμματος 3%, εκτός αν η ειδική πλειοψηφία (85%) των χωρών μελών αντιτίθεται στις κυρώσεις. Απομένει να διευκρινιστεί το είδος των κυρώσεων που είναι άγνωστο προς το παρόν αν θα αγγίξουν και το δικαίωμα ψήφου μιας χώρας.
 

Η Κομισιόν αποκτά εξουσίες πανεπόπτη των κρατικών προϋπολογισμών και των όρων δημοσιονομικής συμμόρφωσης μιας χώρας, με δικαίωμα να αναπέμπει τους προϋπολογισμούς που δεν ικανοποιούν τα κριτήρια λιτότητας και δημοσιονομικής αρετής.
 
Επισπεύδεται η ενεργοποίηση του μόνιμου μηχανισμού στήριξης ESM από τον Ιούλιο του 2012, ενώ ο ισχύων μηχανισμός EFSF θα παραμένει ενεργός μέχρι τα μέσα του 2013. Η συνολική δύναμη πυρός τους ανεβαίνει στα 500 δισ. ευρώ, ενώ αποκλείεται η μετεξέλιξή του σε τράπεζα. Ωστόσο, η διαχείριση των μηχανισμών ανατίθεται στην ΕΚΤ του κ. Ντράγκι (και της Goldman Sachs, κατά μία έννοια…).
 
Ενισχύεται το ΔΝΤ με 200 δισ. ευρώ κονδύλια από την Ευρωζώνη με διμερή δάνεια από όλες τις χώρες μέλη, προκειμένου να συνεχιστεί η δραστηριοποίησή του στην Ευρώπη, στις επικίνδυνες αποστολές καταστάσεων χρεοκοπίας.
 

Η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στο κόστος διάσωσης μιας χώρας, δηλαδή το κούρεμα του χρέους, αποκλείεται δια ροπάλου. Χρεοκοπία επιτρέπεται μόνο με βάση τους κανόνες του ΔΝΤ. Το ελληνικό PSI είναι πρώτη και τελευταία εξαίρεση. Και το ερώτημα είναι τι κίνητρα έχουν πλέον οι τράπεζες να συμμετάσχουν σ’ αυτό, όταν οι ίδιες οι ευρωπαϊκές ηγεσίες τους στέλνουν μήνυμα ότι δεν θα τις ξαναφέρουν σε δύσκολη θέση και δεν θα χάσουν ούτε σεντ από τα χρέη των 19 τρισ. ευρώ της Ευρωζώνης.
 
Η ομοφωνία για αποφάσεις σχετικές με την κατεπείγουσα ένταξη υπερχρεωμένης χώρας στον μηχανισμό ESM καταργείται και αντικαθίσταται από ειδική πλειοψηφία 85%. 
Αυτό σημαίνει πρακτικά τη δυνατότητα μεταφοράς όλης της δημοσιονομικής και οικονομικής εξουσίας στο διευθυντήριο των Βρυξελών ακόμη και ερήμην της, όταν η Κομισιόν και η ΕΚΤ το κρίνουν αναγκαίο. 

Αντιθέτως, οι τρεις μεγάλες χώρες -Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία- είναι οι μόνες που δεν διατρέχουν κίνδυνο, αφού η συμμετοχή τους στο ESM ξεπερνά το 15% και άρα έχουν δικαίωμα βέτο. Πάντως, σύμφωνα με τις μέχρι στιγμής ενδείξεις, η πρόβλεψη της απόφασης του Δεκεμβρίου του 2010 για τον ESM περί ελεγχόμενης χρεοκοπίας μιας χώρας περιορίζεται μόνο ως προς το σκέλος της συμμετοχής των ιδιωτών. 

Οι λοιποί όροι εξανδραποδισμού της «απείθαρχης χώρας» προφανώς θα ισχύσουν κανονικά, όπως θα αποδείξουν οι «τεχνικές λεπτομέρειες» στις οποίες κρύβεται μια… στρατιά διαβόλων.

πηγή: "Δρόμος" 10/12/2011