Παναγιώτης Σωτήρης
Στη μυθολογία του καπιταλισμού, η αγορά, τα ατομικά δικαιώματα και η δημοκρατία είναι έννοιες αλληλένδετες. Υποστηρίζουν οι απολογητές του ότι μόνο μια οικονομία που στηρίζεται στην ανταγωνιστική επέκταση των οικονομικών πρακτικών και την αναζήτηση καινοτομιών διαμορφώνει ένα κοινωνικό κλίμα που ευνοεί την ελεύθερη πολιτική δράση και έκφραση και την δημοκρατική – κοινοβουλευτική διαχείριση της πολιτικής εξουσίας
Τίποτα δεν απέχει περισσότερο από την ιστορική πραγματικότητα. Ο καπιταλισμός μπόρεσε να αναπτυχθεί μέσα σε ένα πλήθος από ιδιαίτερα αυταρχικές πολιτικές μορφές, συνυπάρχοντας άνετα με την απολυταρχία από τον 16ο μέχρι και τον 19ο αιώνα, με αυταρχικά αυτοκρατορικά συστήματα στην προεπαναστατική Ρωσία και στην προπολεμική Ιαπωνία, με άγριες στρατιωτικές δικτατορίες στη Λατινική Αμερική, αλλά με το σημερινό αυταρχικό σύγχρονο Κινεζικό σύστημα.
Αυτό που διεκδίκησαν ιστορικά οι κεφαλαιοκράτες ήταν ο φιλελευθερισμός, δηλαδή ένα σύνολο από βασικές εγγυήσεις για την ελεύθερη άσκηση οικονομικής δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένης και της «ελευθερίας» πώλησης της εργατικής δύναμης, και ο κοινοβουλευτισμός, δηλαδή η εξασφάλιση ότι η πολιτική εξουσία δεν θα απομακρύνεται προς κατευθύνσεις ανταγωνιστικές προς την καπιταλιστική οικονομική δραστηριότητα.
Σε αρκετές περιπτώσεις, ακόμη και ο κοινοβουλευτισμός μπορούσε να εκχωρηθεί, εάν αναδεικνύονταν άλλοι μηχανισμοί που τον υποκαθιστούσαν, όπως ήταν π.χ. οι διάφορες μορφές εξαγοράς αξιωμάτων και πολιτικής επιρροής.
Η δημοκρατία, ως διεκδίκηση αυθεντικής λαϊκής κυριαρχίας, η απαίτηση να μπορεί η κοινωνική πλειοψηφία ως γενική λαϊκή βούληση να διεκδικεί πολιτική και κοινωνική ισότητα, αποτέλεσε ένα σκάνδαλο στην εποχή του καπιταλισμού. Αυτό εξέφρασε ο τρόμος απέναντι στη Γαλλική Επανάσταση, που παρότι «αστική» ως προς τον προσανατολισμό της, εντούτοις απελευθέρωσε την βίαιη εξισωτική δύναμη του δημοκρατικού πλήθους. Αυτό αποτυπώνει η τόσο προσφιλής στους φιλελεύθερους φράση του Τοκβίλ για την «τυραννία της πλειοψηφίας», αλλά και ο πολλαπλά διατυπωμένος φόβος ότι ο κίνδυνος από τη δημοκρατία θα ήταν να αμφισβητηθούν οι καπιταλιστικές σχέσεις ιδιοκτησίας και εκμετάλλευσης.
Στην πραγματικότητα ήταν τα εργατικά και λαϊκά κινήματα αυτά που διεκδίκησαν και επέβαλαν σε μια μακρά ιστορία αγώνων τις όποιες έστω και κουτσουρεμένες δημοκρατικές μορφές γνωρίσαμε και μπόρεσαν εν μέρει, υπό το βάρος και των μεγάλων κοινωνικών επαναστάσεων, να τις αξιοποιήσουν ώστε να υπάρξουν περιορισμοί απέναντι στην αδυσώπητη λογική της αγοράς.
Σήμερα, αντιμέτωπες με μια πρωτοφανή οικονομική κρίση, οι δυνάμεις της αγοράς αναδιπλώνονται στον πιο σκληρό πυρήνα ενός βαθιά αντιδημοκρατικού φιλελευθερισμού. Η προβολή σε όλους τους τόνους της θέσης ότι η δημοκρατία σταματά στην είσοδο της αγοράς, η υποταγή στις απαιτήσεις των επενδυτών, η λογική της μειωμένης λαϊκής κυριαρχίας ως μέσο για την πλήρη εμπέδωση της αναίρεσης των κοινωνικών κατακτήσεων, δείχνουν ότι μπαίνουμε σε μια περίοδο όπου η εγγενής αντίφαση καπιταλισμού και δημοκρατίας θα γίνει ακόμη πιο έντονη.
Οι δυνάμεις του κεφαλαίου γοργά οδεύουν προς μια εκδοχή «μεταδημοκρατίας» στην οποία ο κύριος όγκος των αποφάσεων θα λαμβάνεται από απρόσβλητους από τη λαϊκή θέληση διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς, από κονκλάβια τεχνοκρατών και από κόμματα που θα λειτουργούν ως εντολοδόχοι διαπραγματευτές επιχειρηματικών λόμπι, την ίδια ώρα που η επέκταση του κατασταλτικού μηχανισμού (του μόνο κλάδου του δημοσίου που πουθενά στον κόσμο δεν γνωρίζει μείωση) θα αναλαμβάνει τη διαχείριση των κοινωνικών εντάσεων.
Γι’ αυτό και η πραγματική δημοκρατία ολοένα και περισσότερο δεν βρίσκεται στα κοινοβούλια, αλλά στους δρόμους και τις πλατείες, στις απεργίες και τις καταλήψεις, οπουδήποτε η πραγματική λαϊκή βούληση έρχεται σε σύγκρουση με την βαρβαρότητα της εκμετάλλευσης και τον ολοένα και πιο επικίνδυνο ανορθολογισμό της αγοράς.
Πηγή: http://aristerovima.gr/
(Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Νέα της Λέσβου" στις 30/11/2011)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου