Indignados: Από τις πλατείες στα κοινωνικά κινήματα;

του Πέτρου Λινάρδου Ρυλμόν

Δημοσιεύτηκε στην Εποχή (31.7)

Το πέρασμα σ’ ένα νέο σχήμα κινητοποιήσεων επιχειρούν οι συνελεύσεις των πλατειών στην Ισπανία, σε μια προσπάθεια να συνεχίσουν να υπάρχουν με πιο ρεαλιστικούς ρυθμούς, να εξειδικεύσουν την προβληματική και τις διεκδικήσεις τους και να συνδεθούν με κινήματα σε εξειδικευμένους κοινωνικούς χώρους.

Στη Βαρκελόνη, η βασική δραστηριότητα έχει μεταφερθεί στις πλατείες των συνοικιών μ’ ένα ρυθμό εβδομαδιαίων συνελεύσεων. Στη συνοικία της Γκράθια, μια ιστορική συνοικία με χαρακτηριστική καταλανική ελευθεριακή παράδοση, μια συνοικία που από αρκετές απόψεις μπορεί να συγκριθεί με τα Εξάρχεια της Αθήνας, οι συνελεύσεις του τελευταίου μήνα αφιερώθηκαν στην προετοιμασία της κινητοποίησης σε όλη την πόλη κατά των περικοπών στις δαπάνες υγείας που προτείνει η κυβέρνηση της Καταλονίας.

Κινητοποιήσεις ενάντια στις περικοπές

Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων ήταν τελικά διήμερο: την Τρίτη 19 Ιουλίου πραγματοποιήθηκε στην πλατεία Vila de Gracia  συνέλευση με εισήγηση του καθηγητή και ειδικού σε θέματα οικονομίας της υγείας Luis Cambrubον, και συζήτηση από τους κατοίκους. Την επομένη έγινε συγκέντρωση έξω από το νοσοκομείο της περιοχής, ενώ πορεία μερικών εκατοντάδων, με αρκετούς εργαζόμενους στο νοσοκομείο, διέσχισε την περιοχή για να καταλήξει μαζί με τις συνελεύσεις των άλλων γειτονιών στην Πλατεία της Καταλονίας. Στη συνέχεια η ενιαία πορεία που περιελάμβανε πάνω από 20.000 άτομα, κατέληξε σε μικρή απόσταση από τη Βουλή, όπου συνάντησε ισχυρή αστυνομική δύναμη.

Το θέμα που κυριαρχούσε στα πανό ήταν, βέβαια, οι περικοπές στις δαπάνες υγείας, αλλά και η καταγγελία των πολιτικών και των τραπεζών ενώ, παρά την πλήρη απουσία πολιτικών οργανώσεων (ούτε ένα πανό δεν υπήρχε), τα συνθήματα που προερχόταν από το “βανάκι” (από όπου εναλλασσόταν, ομιλίες, συνθήματα και δυνατή μουσική) ή από πρωτοβουλίες των διαδηλωτών, ήταν πολλές φορές “κλασικά”, όπως “γενική απεργία”, ή “λαός ενωμένος ποτέ νικημένος”. Έξω από τα γραφεία των Comisiones Obreras, η καθιστική διαμαρτυρία κάλεσε σε γενική απεργία, σε μια προσπάθεια να επικοινωνήσει το νέο κίνημα με τις γραφειοκρατίες του ιστορικού συνδικαλιστικού κινήματος. Ο αντικαπιταλιστικός ριζοσπαστισμός της όλης κινητοποίησης φάνηκε, όμως, καθαρά, όταν πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση μπροστά στο Χρηματιστήριο της Βαρκελώνης, από μερικές χιλιάδες διαδηλωτές.

Ο αδιάλλακτος ριζοσπαστισμός των αγανακτισμένων

Στην Ισπανία, όπως και στην Ελλάδα, είναι ορατή εδώ και καιρό η προσπάθεια να περάσει το κίνημα των αγανακτισμένων, από την έκφραση γενικών αντιθέσεων και τη διατύπωση γενικών στόχων, στην ενσωμάτωση και ικανοποίηση ειδικών κοινωνικών αναγκών και αιτημάτων. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι οι δυσκολίες που συναντάει αυτή η εξέλιξη δεν είναι συνάρτηση μιας ασαφούς πολιτικής συνειδητοποίησης ή μιας απουσίας πολιτικών στόχων. Η αδιαλλαξία του κινήματος απέναντι στο σύστημα των τραπεζών και τους πολιτικούς που το στηρίζουν και η ανάγκη της κατάργήσης του, είναι σήμερα ο μόνος ρεαλιστικός στρατηγικός στόχος. Αυτή η αδιαλλαξία οφείλεται στο ότι πρόκειται κατά κύριο λόγο για ένα δημοκρατικό -και όχι ταξικό- κίνημα.

Το γεγονός ότι δεν είναι ορατή προς το παρόν η επίτευξη αυτού του στόχου, δεν οφείλεται στην ανωριμότητα αυτών που τον διατυπώνουν, ή στην ελλειπή επεξεργασία του, αλλά στο ότι βρίσκεται αντιμέτωπος με ισχυρές κοινωνικές αδράνειες (με κοινωνικές ομάδες που πιστεύουν ότι θα ξεπεραστεί η κρίση ή ότι θα μπορέσουν να διατηρήσουν τη θέση τους παρά την κρίση), ή με πολιτικές ή γραφειοκρατικές δυνάμεις οι οποίες επιδιώκουν να διαμορφώσουν πολιτικές συμμαχίες με “ρεαλιστικές” προτάσεις, που όμως περιλαμβάνονται στις προσπάθειες αναπαραγωγής και όχι κατάργησης της κυριαρχίας των ιδιωτικών τραπεζών.

Μετά την απόφαση της 21ης Ιουλίου για το χρέος της Ελλάδας, που έδειξε ότι το ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα δεν σκοπεύει να πιέσει για να διαπραγματευτεί με τις τράπεζες, αλλά αντίθετα τις ενσωματώνει όλο και περισσότερο στην λειτουργία του, φάνηκε επίσης ότι όλες οι προσπάθειες από ομάδες ή οικονομολόγους της αριστεράς για να βρεθούν συμβιβασμοί με σοσιαλδημοκρατικές “λύσεις”, σκοντάφτουν στη σκληρή πραγματικότητα: όλες οι ιδέες για αναδιαπραγμάτευση του ελληνικού χρέους, ή για ανάληψή του από ένα δημόσιο ευρωπαϊκό μηχανισμό, τελικά υλοποιούνται, αλλά υλοποιούνται αφού έχει υιοθετηθεί ένα επιπλέον εξαντλητικό πρόγραμμα λιτότητας. Αφού, δηλαδή, έχουν εξαντληθεί τα όρια αποδοχής από την ελληνική κοινωνία (και από τις υπόλοιπες στη συνέχεια) των νέων θυσιών για την εξυπηρέτηση του χρέους. Είναι αποκαλυπτικό ότι δεν έγινε μια ενιαία διαπραγμάτευση για την “εξισορρόπηση” νέων θυσιών και υποχωρήσεων από την πλευρά των τραπεζών, αλλά αφού διερευνήθηκαν και έγιναν δεκτά από την ελληνική κυβέρνηση τα νέα όρια αντοχής της ελληνικής κοινωνίας, τότε στη βάση ενός νέου σεναρίου για την εξασφάλιση της κερδοφορίας των τραπεζών, αποφασίστηκαν οι νέες ρυθμίσεις.

Το σύστημα διακυβέρνησης έχει “κλείσει” και η κυριαρχία των τραπεζών αντί να περιορίζεται ενισχύεται. Ο αδιάλλακτος ριζοσπαστισμός των indignados και των αγανακτισμένων είναι η μόνη ρεαλιστική κατεύθυνση που μπορούν να ακολουθήσουν τα κοινωνικά κινήματα. Το ζητούμενο δεν είναι πώς θα προσαρμοστούν οι αγανακτισμένοι στη μερικότητα και τη διαπραγματευτική παράδοση των κοινωνικών αγώνων, αλλά πώς τα αιτήματα των κινημάτων που εκφράζουν τις πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων και των κοινωνιών θα συγκροτήσουν θεματικά, προγραμματικά και θεσμικά (δηλαδή με αυθεντικά δημοκρατικές δομές οργάνωσης), τη μετωπική σύγκρουση με τη βαρβαρότητα του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού. Όπως στη συγκέντρωση της 21ης Ιουλίου στη Βαρκελώνη, όπου η διαμαρτυρία κατά των περικοπών στις δαπάνες υγείας ενσωματώθηκε στην προοπτική της “πραγματικής δημοκρατίας” κατά των τραπεζών και των πολιτικών, δείχνοντας ότι η μεταφορά του κινήματος σε συνοικιακούς και κοινωνικούς χώρους μπορεί να αποτελέσει τον παράγοντα της ενίσχυσης και μαζικοποίησής του.

Πηγή: Αριστερό Βήμα