του Σταύρου Χριστακόπουλου
Το PSI προχωρεί – ή δεν προχωρεί. Θα «επιτύχει» – ή θα «αποτύχει». Και η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει – ή δεν θα χρεοκοπήσει. Θα μείνει στο ευρώ – ή θα βγει από το ευρώ. Όλα είναι ανοιχτά.
Το σίγουρο όμως είναι ότι η χώρα θα παραμείνει αγρίως χρεωμένη. Και θα πρέπει να τηρήσει όλες τις «υποχρεώσεις» της ανεξαρτήτως κατάληξης του PSI. Χωρίς κανείς να της εγγυάται μια άσπρη μέρα. Επιπλέον θα ξαναδανειστεί – περισσότερα απ’ όσα θα «κουρέψει». Αυτό το τελευταίο όμως είναι... απολύτως βέβαιο.
Θεωρητικά το PSI, μαζί με την τήρηση της θανατηφόρου και άκρως υφεσιακής λιτότητας, είναι η βασική προϋπόθεση για να «ξανασωθούμε» φορτώνοντας στην πλάτη μας ένα νέο τεράστιο δάνειο. Το ερώτημα, ωστόσο, είναι ποιος θα βάλει τα λεφτά για να πάρουμε εμείς τα 130 δισ. της συμφωνίας του Οκτωβρίου. Η απάντηση είναι, θεωρητικά, εύκολη: Ο προσωρινός μηχανισμός «στήριξης» της ευρωζώνης (EFSF).
Μόνο που, μετά την υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας εννέα χωρών από τη Standard and Poor's την Παρασκευή και την απώλεια των τριών «Άλφα» από τη Γαλλία, είναι σοβαρό ζήτημα το ποιος εγγυάται την πιστοληπτική υγεία και τις δυνατότητες του EFSF.
Ήδη χθες η Standard and Poor's υποβάθμισε και τον EFSF σε «ΑΑ+» από «AAA» με την προοπτική του «υπό εξέταση», καθώς ο οίκος θεωρεί πιθανή και νέα υποβάθμισή του. Η Standard and Poor's μάλιστα γράφει στην ανακοίνωσή της:
«Όταν στις 6 Δεκεμβρίου ανακοινώσαμε την τοποθέτηση της αξιολόγησης του EFSF σε Credit Watch Negative, αναφέραμε ότι ανάλογα με την έκβαση της έκθεσης μας για τις αξιολογήσεις των εγγυητών κρατών του EFSF, θα ευθυγραμμίσουμε τις αξιολογήσεις για τον EFSF με τις χαμηλότερες αξιολογήσεις των μελών που είχαμε αξιολογήσει με «ΑΑΑ».
Αν, συνεπώς, στο εξής το EFSF ενισχυθεί με νέες εγγυήσεις από κράτη - μέλη με αξιολόγηση ΑΑΑ ή άλλες εγγυήσεις κορυφαίας βαθμολογίας, θα επιστρέψει και η άριστη αξιολόγησή του.
● Ο έτερος οίκος αξιολόγησης Moody's έχει προειδοποιήσει και αυτός από τις 6 Δεκεμβρίου ότι μια υποβάθμιση της Γαλλίας θα επιφέρει υποβάθμιση και του EFSF. Χθες η Moody's διατήρησε μεν τη γαλλική αξιολόγηση στο ΑΑΑ παίζοντας το παιχνίδι «του καλού και του κακού μπάτσου» με τη Standard and Poor's, αλλά έριξε την προειδοποιητική βολή θέτοντας τη «σταθερή προοπτική» της χώρας αυτής υπό παρακολούθηση και εξαρτώντας την τύχη της άριστης αξιολόγησης όχι μόνο από την πορεία της γαλλικής οικονομίας, αλλά και από την εξέλιξη της κρίσης χρέους της ευρωζώνης.
● Η Γαλλία, ο ένας από τους δύο χρηματοδοτικούς πυλώνες, αναμένεται να πάει εν καιρώ για δεύτερη υποβάθμιση από τη Standard and Poor's καθώς η «προοπτική» της κρίνεται αρνητική.
● Σημαντικές χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία, αλλά και οι πιο αδύναμες Πορτογαλία και Ιρλανδία, τώρα και η υποβαθμισμένη Αυστρία είναι αμφίβολο αν σε λίγο καιρό θα δανείζονται με επιτόκια που θα τους επιτρέπουν να δανείζουν την Ελλάδα.
Το παιχνίδι της πολιτικής πίεσης προς την ευρωζώνη για ρευστό στην αγορά ομολόγων και εγγύηση της αναχρηματοδότησης των κρατικών χρεών συνεχίζεται, επομένως το μπαλάκι ουσιαστικά έχει περάσει στο τερέν της Γερμανίας, από τις αποφάσεις της οποίας θα κριθεί η μοίρα και της Γαλλίας και όλων των άλλων χωρών της ζώνης του ευρώ.
Έτσι μπορεί ο Γιούνκερ να λέει ότι η υποβάθμιση του EFSF από τη Standard and Poor's δεν θα πλήξει την χρηματοδοτική του δυνατότητα, αλλά ο επικεφαλής της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι παραδέχεται πως η οικονομία της Ευρώπης αντιμετωπίζει μια πολύ σοβαρή κατάσταση:
«Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια πολύ σοβαρή κατάσταση και δεν πρέπει να κρυβόμαστε από αυτό. (...) Η ΕΚΤ, μέσα στο πλαίσιο της σταθερότητας των τιμών και μέσα στα όρια των Συνθηκών, θα κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να διατηρήσει τη χρηματοοικονομική σταθερότητα».
Ήδη η ΕΚΤ υπό τη νέα ηγεσία της δείχνει πρόθυμη να διαθέσει περισσότερο ρευστό, ώστε να αναστείλει, έστω πρόσκαιρα, τη βουλιμία των «αγορών», αλλά, αδυνατώντας να κάνει πολλά χωρίς τη γερμανική έγκριση, πιέζει για πολιτικές αποφάσεις.
Το 2012 εξ άλλου θα είναι μια κολασμένη χρονιά, καθώς η Ιταλία και η Ισπανία πρέπει να δανειστούν κάπου 500 δισ., με ερώτημα το επιτόκιο σε συνθήκες έντασης της κρίσης και έλλειψης εμπιστοσύνης προς τις ευρωπαϊκές οικονομίες και το αξιόχρεό τους. Άρα, με δεδομένη ήδη την ανησυχία για την ικανότητα κυρίως της Ιταλίας να αντεπεξέλθει στην πιστωτική πίεση, είναι ανοιχτό το ζήτημα και της ικανότητας του EFSF να ανταποκριθεί.
Επιπλέον υπάρχει το θέμα της χρηματοδότησης όχι μόνο του παρόντος, αλλά και του μέλλοντος μηχανισμού «στήριξης», καθώς οι κατά καιρούς αναζητήσεις εκ μέρους της ευρωζώνης για προσέλκυση ξένων κεφαλαίων έχουν πέσει στο κενό. Σε περίπτωση δε υποβάθμισης του EFSF εξ αιτίας των υποβαθμίσεων των χωρών, και κυρίως της Γαλλίας, θα υπάρχει πολύ σοβαρό ζήτημα λειτουργίας του μηχανισμού σε μια τόσο κρίσιμη χρονιά.
Συνεπεία των παραπάνω ο πρώτος αναπληρωτής γενικός διευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Ντέιβιντ Λίπτον διαπιστώνει ότι είναι ζοφερό το οικονομικό μέλλον για την Ευρώπη και αυξημένοι οι κίνδυνοι για την παγκόσμια οικονομία εν μέσω (και λόγω) της κλιμακούμενης κρίσης χρέους στην ευρωζώνη.
Ο ίδιος, λοξοκοιτώντας προς την ΕΚΤ, ζητάει αύξηση της ρευστότητας ώστε τράπεζες και τα κράτη να αντιμετωπίσουν την κρίση και καλεί για μεγαλύτερη δημοσιονομική προσαρμογή, αλλά όχι εις βάρος της βραχυπρόθεσμης ανάπτυξης. Το αντίθετο δηλαδή από αυτό που πρεσβεύει η Γερμανία, η οποία κλείνει όχι μόνο την ευρωζώνη, αλλά και ολόκληρη την Ε.Ε. στη δημοσιονομική φυλακή, που σκοτώνει κυρίως τη βραχυπρόθεσμη ανάπτυξη.
Όλα τα ερωτήματα λοιπόν για τη βιωσιμότητα τόσο των κρατικών χρεών όσο και του EFSF παραμένουν ανοιχτά χωρίς κάποια προφανής απάντηση να είναι διαθέσιμη προς το παρόν. Επομένως παραμένει και το ερώτημα αν η Ελλάδα θα μπορεί να δανειστεί από τον συγκεκριμένο μηχανισμό...
Επίσπευση του ESM
Η διαπιστωμένη αδυναμία της ευρωζώνης να διαχειριστεί την κρίση με τα σημερινά διαθέσιμα μέσα επισπεύδει για τον ερχόμενο Ιούλιο, σύμφωνα με τον Χέρμαν βαν Ρομπάι, τον μόνιμο μηχανισμό «διάσωσης» (ESM). Όπως ίσως θυμάστε, στον μηχανισμό αυτόν θα μεταφερθούν και τα δάνεια του προσωρινού EFSF. Μόνο που ο όρος για την υπαγωγή μιας χώρας στον ESM θα είναι το «κούρεμα» του χρέους της σε «βιώσιμο» επίπεδο.
Η Ελλάδα, όμως, αν όλα πάνε σύμφωνα με την απόφαση του Οκτωβρίου, θα έχει υποστεί ήδη μια αναδιάρθρωση του χρέους της, χωρίς ούτε κατά διάνοια να το έχει καταστήσει βιώσιμο. Επιπλέον θα το έχει υπαγάγει, αν το «παγωμένο» PSI πάει μέχρι τέλους, στο βρετανικό δίκαιο σχεδόν στο σύνολό του, άρα αυτό θα είναι πλέον ενυπόθηκο και κάθε αθέτηση πληρωμής του θα επισύρει κατασχέσεις.
● Πώς λοιπόν θα μπορούσε η Ελλάδα να πάει σε ένα δεύτερο «κούρεμα» είτε για να μπει στον ESM είτε επειδή θα κρίνει αύριο μια άλλη κυβέρνηση ότι είναι αδύνατον να το εξυπηρετήσει;
● Επιπλέον, πώς θα μπορούσε να υπαχθεί στην «ομπρέλα» του ESM με εξωπραγματικές δημοσιονομικές αποκλίσεις – με το χρέος πρώτο και πιο καθοριστικό παράγοντα για την προοπτική και την εξέλιξη της οικονομίας της;
● Ακόμη όμως κι αν ξεχάσουμε τον ESM, και μόνο η τήρηση των όρων του νέου ευρωσυμφώνου σταθερότητας θα ήταν εντελώς αδύνατη λόγω αυτών των αποκλίσεων.
Το ευρώ δεν μας «σηκώνει»
Μήπως λοιπόν η παραμονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη είναι εκ των πραγμάτων αδύνατη, ανεξάρτητα από την άποψη του καθενός μας για τη σκοπιμότητα παραμονής ή εξόδου από το ευρώ; Προς το παρόν απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν έχει ούτε ο... Λουκάς Παπαδήμος. Ή, μάλλον, αποφεύγει προσώρας να τη δώσει.
● Στη συνέντευξη που έδωσε στο CNBC δηλώνει απολύτως βέβαιος μόνο για το ότι η Ελλάδα θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της – παλιές και νέες, όπως αυτές απορρέουν από Μνημόνιο, Μεσοπρόθεσμο, PSI, νέα δανειακή, ενδιάμεσα μνημόνια κ.λπ.
● Αδυνατεί όμως – ή, μάλλον, αποφεύγει – να πει αν αυτές οι τρομακτικές θυσίες, οι οποίες αποδεδειγμένα καταστρέφουν εκ θεμελίων την οικονομία και τη χώρα, θα έχουν αυτό που ο ίδιος και οι συν αυτώ θεωρούν «αντίδωρο»: την παραμονή στο ευρώ και τη βιωσιμότητα του χρέους ώστε να αποφευχθεί μια παταγώδης χρεοκοπία.
Μα, αν αδυνατεί – αν δηλαδή... αποφεύγει – ο πρωθυπουργός της χώρας να δώσει έστω μια αμυδρή ακτίνα φωτός ώστε να δικαιολογήσει την απίστευτη αγριότητα όσων ετοιμάζεται να επιβάλει, τότε γιατί ενοχλούν οι κατά καιρούς μαύρες προβλέψεις όσων θεωρούν, αξιολογώντας τα οικονομικά στοιχεία της χώρας και το διεθνές περιβάλλον, ότι απλώς «δεν τη βγάζουμε» και ότι πτώχευση και έξοδος από το ευρώ είναι η μόνη προοπτική που μεσοπρόθεσμα σχεδιάζουν για την Ελλάδα οι «εταίροι» και δανειστές μας;
● Μήπως επειδή, όπως κατά κόρον γράφουμε, το πρόβλημα ποτέ δεν ήταν η «σωτηρία» της χώρας, αλλά η διασφάλιση των δανειστών;
● Μήπως επειδή αυτοί που σήμερα μας εξανδραποδίζουν για να μείνουμε στο ευρώ θα είναι οι ίδιοι που θα μας «πουλήσουν» ως σωτηρία την έξοδο;
● Μήπως επειδή και με έξοδο από το ευρώ θέλουν οι ίδιοι να ελέγξουν την «επόμενη μέρα»;
● Μήπως, τέλος, τις κατά καιρούς πληροφορίες και ρεπορτάζ, τα οποία έχουμε δημοσιεύσει και λένε ότι το ΔΝΤ είναι... έτοιμο να μας «στηρίξει» ανεξάρτητα από τη στάση της Ευρώπης, πρέπει να τα λαμβάνουμε όλο και πιο σοβαρά υπ’ όψιν;
Η διαδικασία στην οποία έχει μπει τώρα η Ελλάδα είναι, όπως εκατοντάδες φορές έχουμε γράψει, ένα είδος ελεγχόμενης (από τους δανειστές) χρεοκοπίας – στο όνομα μάλιστα της αποφυγής της! Δυστυχώς οι όροι που θα τη συνοδεύσουν, ανεξαρτήτως της κατάληξης του PSI, θα είναι τέτοιοι που να διαμορφώνουν καθεστώς «διαρκούς χρεοκοπίας». Από την οποία δεν θα μπορούμε στο μέλλον να βγούμε ούτε εύκολα ούτε ομαλά.
Δεν θα ήθελα μάλιστα ούτε να σκέφτομαι τι θα αντιμετωπίσουν ύστερα από ένα διάστημα όσοι σήμερα παραμυθιάζουν τόσο άγρια μια ολόκληρη χώρα...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου