PSI ή θάνατος; Και PSI και θάνατος…

Η κυβέρνηση δίνει γη και ύδωρ για τη συμφωνία ανταλλαγής των ομολόγων, τα hedge funds δουλεύουν για το πιστωτικό γεγονός και η ευρωπαϊκή ηγεσία αρχίζει να συμφιλιώνεται με το σενάριο μιας χρεοκοπημένης Ελλάδας εντός ευρώ.

του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

«PSI ή θάνατος» είναι το μήνυμα που εκπέμπει με κάθε ευκαιρία η κυβέρνηση Παπαδήμου, αλλά και οι Ευρωπαίοι εταίροι και το ΔΝΤ. Και ενδεχομένως αυτό να είναι μια κυριολεξία, στην περίπτωση που ένα ναυάγιο στο παζάρι οδηγήσει σε πιστοληπτικό θάνατο τη χώρα.
 

Η διαπραγμάτευση για την ανταλλαγή των ομολόγων που τα τελευταία 24ωρα εξελίσσεται στην Αθήνα παρουσία του επικεφαλής της διεθνούς των τραπεζών Τσαρλς Νταλάρα και απευθείας με τον Λ. Παπαδήμο, πραγματοποιείται σε ένα κλίμα αφόρητης πολιτικής πίεσης.

Από τη μια πλευρά η Κομισιόν διαμηνύει ότι η συμφωνία πρέπει να συνάδει με την απόφαση της ευρωπαϊκής συνόδου της 26ης Οκτωβρίου, πράγμα που σημαίνει ότι η περίφημη συμμετοχή των ιδιωτών και η αντίστοιχη απομείωση του χρέους πρέπει να φτάσει τα 100 δισ. ευρώ προκειμένου να ενεργοποιηθεί η νέα δανειακή σύμβαση των 130 δισ. ευρώ. Από την άλλη πλευρά, το ΔΝΤ, αν και επί της ουσίας βρίσκεται στην καρδιά της διαπραγμάτευσης αυτής, προβάλλει την εκτίμηση ότι, με τη μέχρι στιγμής ανταπόκριση των τραπεζών στο εθελοντικό κούρεμα, ο λογαριασμός δεν βγαίνει και πιέζει για διεύρυνση του «κουρέματος» πέρα από το 50% που έχει συμφωνηθεί. Επικαλείται, μάλιστα, ότι από τον Οκτώβριο μέχρι το Δεκέμβριο έτρεξε πολύ νερό στ’ αυλάκι, η δημοσιονομική εκτροπή συνεχίστηκε με φόντο την ανεξέλεγκτη ύφεση κι επομένως η όλη συνταγή χρειάζεται αναδιαπραγμάτευση. Για την ακρίβεια, όπως είπε η διευθύντρια του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ, το νέο δανειακό πρόγραμμα για την Ελλάδα χρειάζεται ενίσχυση κατά 15 έως 20 δισ. ευρώ.

Η βόμβα των CDS  

Η τρύπα αυτή είναι ενδεχόμενο να κλείσει τις επόμενες ώρες ή μέρες με μια συμφωνία για τη συμμετοχή και της ΕΚΤ, που κατέχει ελληνικά ομόλογα 60 δισ. ευρώ, στο κούρεμα, ενδεχομένως όχι σε ποσοστό 50% αλλά κοντά στην ήδη «κουρεμένη» τιμή που τα απέκτησε (περίπου 30% κάτω από την ονομαστική τους τιμή).
 

Ακόμη κι αν η ΕΚΤ επιστρατευτεί ως από μηχανής θεός για να κλειδώσει όπως - όπως το PSI, όπως δια ροπάλου απαιτεί ο γαλλογερμανικός άξονας, οι θανάσιμοι κίνδυνοι που εγκυμονεί αυτή η διαδικασία υποτιθέμενης μείωσης του χρέους παραμένουν ενεργοί. 

Κι αυτό για τους εξής λόγους:
- Πρώτον, σύμφωνα με όλες τις μέχρι στιγμής ενδείξεις, η συμμετοχή των τραπεζών στη διαδικασία εθελοντικού κουρέματος δεν πλησιάζει το πολυπόθητο όριο ασφαλείας του 75%, που θα απέδιδε μια ουσιαστική ελάφρυνση στις δαπάνες για την εξυπηρέτηση του χρέους από φέτος.
- Δεύτερον, η κάτω του αναμενόμενου συμμετοχή στο κούρεμα σημαίνει ότι η κυβέρνηση Παπαδήμου, προκειμένου να διασώσει τη συμφωνία, ενδεχομένως να αναγκαστεί να ενεργοποιήσει τη λεγόμενη «ρήτρα συλλογικής ευθύνης», δηλαδή υποχρεωτική συμμετοχή στο κούρεμα όλων των κατόχων ομολόγων, πέρα από τους θεσμικούς, συμπεριλαμβανομένων των ιδιωτών αλλά και των hedge funds. Αυτό θα σήμαινε αναπόφευκτα «πιστωτικό γεγονός». Η χώρα περιέρχεται σε κατάσταση πραγματικής χρεοκοπίας και ενεργοποιείται η βόμβα των CDS, των ασφαλίστρων κινδύνου που στοιχηματίζουν ακριβώς σ’ αυτό το πιστωτικό γεγονός.
- Τρίτον, ο κίνδυνος επέλευσης του πιστωτικού γεγονότος ελλοχεύει και στην περίπτωση που επιχειρηθεί να εξαιρεθεί η ΕΚΤ από το κούρεμα των ομολόγων. Αυτό μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί από τα hedge funds διακριτική και άνιση μεταχείριση και να προκαλέσει προσφυγή τους στο ελεγχόμενο (από τα ίδια και τις τράπεζες) «δικαστήριο» των πιστωτών, τον ISDA, που πιστοποιεί πότε μια χώρα βρίσκεται σε κατάσταση χρεοκοπίας. Από την άλλη πλευρά, η πίεση που ασκείται για συμμετοχή της ΕΚΤ στο κούρεμα μπορεί να της προκαλέσει κεφαλαιακές απώλειες που θα την οδηγήσουν αναγκαστικά στο πρόγραμμα ανακεφαλαιοποίησης των ευρωπαϊκών τραπεζών.
- Τέταρτον, στη διαπραγμάτευση για το PSI δεσπόζουσα θέση κατέχει το ζήτημα της υπαγωγής των ομολόγων στο αγγλικό δίκαιο, κατά τεκμήριο δίκαιο του πιστωτή. Οι τράπεζες απαιτούν και η κυβέρνηση σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις έχει ήδη αποδεχθεί αυτή την απαίτηση, που σημαίνει εκχώρηση κυριαρχικού δικαιώματος δικαιοδοσίας και οριστική απεμπόληση της δυνατότητας του ελληνικού κράτους να αρνηθεί το χρέος κηρύσσοντας στάση πληρωμών. Ωστόσο, ο επαχθής αυτός όρος που επιβάλλουν οι πιστωτές φαίνεται τώρα να έχει γίνει απολύτως επιθυμητός και από την ίδια την κυβέρνηση Παπαδήμου, προκειμένου να διασωθεί το νέο πρόγραμμα δανεισμού. Κι αυτό, γιατί η υπαγωγή των ελληνικών ομολόγων στο αγγλικό δίκαιο είναι προϋπόθεση ώστε να υπάρχει δυνατότητα ενεργοποίησης της «ρήτρας συλλογικής ευθύνης», επέκτασης, δηλαδή, του κουρέματος σε όλους τους κατόχους ομολόγων. Για το τελευταίο αυτό στοιχείο ένδειξη αποτελεί και το δημοσίευμα των «Νέων» ότι μέχρι τη Δευτέρα θα κατατεθεί στη Βουλή διάταξη για τις «ρήτρες συλλογικής ευθύνης» και η απάντηση του κυβερνητικού εκπροσώπου ότι δεν υπάρχει σχετική απόφαση. Ακόμη, υποθέτουμε…

Επίγνωση κινδύνου

Η πυρετώδης διαπραγμάτευση που συνεχιζόταν μέχρι και χθες μεταξύ Αθήνας, Βρυξελών και Ουάσιγκτον είχε ως αντικείμενο «λεπτομέρειες» σαν αυτές που προαναφέραμε κι άλλες ακόμη που ενδεχομένως αγνοούμε, οι οποίες ωστόσο έχουν ένα σταθερό καμβά: παρ’ ότι επιχειρούν να αποτρέψουν την τυπική χρεοκοπία της χώρας (μια και η ουσιαστική έχει προ πολλού επέλθει), κάθε άλλο παρά απενεργοποιούν τη βόμβα των CDS που ανά πάσα στιγμή μπορεί να… σκάσει, με πρώτο θύμα την Ελλάδα και επόμενα αρκετές ευρωπαϊκές και αμερικανικές τράπεζες.
Η βόμβα μπορεί να σκάσει ακόμη κι αν η διαπραγμάτευση για το PSI ακολουθήσει το καλύτερο δυνατό σενάριο. Κι αυτό δεν φαίνεται να το αγνοούν οι παίκτες αυτής της παρτίδας εις βάρος της ελληνικής κοινωνίας. Ενδεχομένως, μάλιστα, να έχουν απόλυτη επίγνωση του κινδύνου. Ακόμη και η γερμανική ηγεσία και η Κομισιόν που θέλουν η συμφωνία να ανακοινωθεί τις επόμενες ημέρες, φαίνεται να είναι συμφιλιωμένες με το ενδεχόμενο να μην αποφευχθεί τελικά το μοιραίο. Για τη γερμανική ηγεσία, μάλιστα, αποτελεί ίσως επαρκή εξήγηση της νηφαλιότητάς της απέναντι στο ρίσκο του «πιστωτικού γεγονότος» το γεγονός ότι η Deutsche Bank είναι από τους μεγαλύτερους κατόχους CDS, ιδιαίτερα έναντι ελληνικών ομολόγων.
Χωρίς αυτό να σημαίνει προσχώρηση στις δημοφιλείς θεωρίες συνωμοσίας, η γερμανική καγκελαρία φαίνεται να μοιράζεται την ίδια ψυχραιμία με τις αγορές απέναντι στο ενδεχόμενο μιας ελληνικής χρεοκοπίας, με τις συνακόλουθες επιπτώσεις και σε άλλες οικονομίες της ευρωζώνης. Εξ ου και η ατάραχη υποδοχή της επικείμενης πιστοληπτικής υποβάθμισης της Γαλλίας και άλλων χωρών της Ευρωζώνης από τον οίκο S&P.

Χρεοκοπία εντός ευρώ
 

Η κυβέρνηση Παπαδήμου συμμετέχει σ’ όλη αυτή τη διεργασία ως απλός κομπάρσος, η πολιτική και επιχειρηματική ελίτ κάνουν τα πάντα για να εγκλωβίσουν όλη την ελληνική κοινωνία στο αγωνιώδες δίλημμα «PSI ή θάνατος», αποκρύπτοντας το γεγονός ότι ακόμη και η θετική έκβαση της διαπραγμάτευσης μπορεί να μεταμορφώσει το δίλημμα στη ζοφερή πραγματικότητα «και PSI και θάνατος». Ενώ ετοιμάζονται να δώσουν και τα ασημικά, ακόμη και τα μπακίρια της οικογένειας στους πιστωτές, όπως αποδεικνύει η πανικόβλητη ένταξη όλων των ΔΕΚΟ στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων ή η δογματική εμμονή στο να δοθεί η χαριστική βολή στις συλλογικές συμβάσεις και στους κατώτατους μισθούς, στην πραγματικότητα προσπαθούν να βρουν το νομικό και πολιτικό modus vivendi που θα εξασφαλίζει παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη ακόμη και σε κατάσταση τυπικής χρεοκοπίας.
Αυτό, άλλωστε, δεν είναι μακριά και από τη γερμανική οπτική για την Ευρωζώνη, που ήδη από τον Δεκέμβριο του 2010 είχε επιβάλει απόφαση ευρωπαϊκής συνόδου για καθεστώς ελεγχόμενης χρεοκοπίας. Τώρα, αν θα χρειαστεί μια ακόμη σύνοδος (πέραν της προγραμματισμένης για τις 29 του μηνός) για να καλύψει και την ανεξέλεγκτη χρεοκοπία, δεν χάθηκε ο κόσμος. Από την αρχή της κρίσης, το 2009, έχουν γίνει πάνω από 10 σύνοδοι κορυφής με αλληλοαναιρούμενες αποφάσεις. Με μια ακόμη, δεν χάθηκε ο κόσμος. Ο κόσμος τους, τουλάχιστον…

Επί του πιεστηρίου
 

Την ώρα που έκλεινε η εφημερίδα με ανακοίνωσή του το Διεθνές Χρηματοοικονομικό Ινστιτούτο (IIF) ανακοίνωσε ουσιαστικά την αναστολή των διαπραγματεύσεων για το PSI, αφού όπως σημειώνεται η πρόταση που κατέθεσε η επιτροπή των ιδιωτών πιστωτών «δεν έχει αποδώσει μία παραγωγική ανταπόκριση από όλες τις πλευρές». «Υπό αυτές τις συνθήκες, οι συζητήσεις με την Ελλάδα και τις επίσημες αρχές έχουν τεθεί σε παύση για προβληματισμό σχετικά με τα οφέλη μιας εθελοντικής προσέγγισης».
 

Αν και οι κυβερνητικοί παράγοντες εμφανίζονταν «καθησυχαστικοί», το σίγουρο είναι ότι η –έστω και ολιγοήμερη- αναβολή των διαπραγματεύσεων επιβεβαιώνει τα προβλήματα και τους κινδύνους που αναλύονται στο πιο πάνω άρθρο.

Πηγή: Δρόμος της αριστεράς