Η θαλάσσια ατζέντα της ΕΕ μυρίζει μπαρούτι

του Σωτήρη Σιδέρη

Στην Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου η Ευρωπαϊκή Ένωση θα παρουσιάσει σχέδιο δράσης με στόχο τη μείωση της ενεργειακής της εξάρτησης από τη Ρωσία, σύμφωνα με την απόφαση της Συνόδου Κορυφής του Μαρτίου μέσα σε ένα κλίμα έντονων αναταράξεων, νέων σχεδιασμών αλλά και σύγχυσης, που δεν δείχνει να έχει επηρεάσει την μακαριότητα της ελληνικής κυβέρνησης που συνεχίζει να αδυνατεί να φέρει στο επίκεντρο τα μεγάλα θέματα και προβλήματα της χώρας.

Τα κείμενα που βρίσκονται υπό επεξεργασία ακόμη και θα πάρουν την τελική τους μορφή τις επόμενες εβδομάδες δημιουργούν ένα ριζοσπαστικά νέο πλαίσιο παρεμβάσεων της ΕΕ, καθώς η στρατηγική ασφάλειας στην θάλασσα, η προστασία των ενεργειακών πόρων, οι αγωγοί και η εν γένει ενεργειακή στρατηγική τίθεται επί τάπητος ως κορυφαία προτεραιότητα με την Ελλάδα να βρίσκεται κυριολεκτικά σε ένα γεωπολιτικό σταυροδρόμι και ως εκ τούτου οι αποφάσεις που θα ληφθούν θα επηρεάσουν καθοριστικά το μέλλον της χώρας. 

Σημειωτέον ότι αυτή ακριβώς την περίοδο κλιμακώνεται και η στρατιωτική πίεση της Τουρκίας προς την χώρα μας, είτε με την παραβίαση των χωρικών υδάτων, είτε με επιδεικτική συμπεριφορά παραβίασης της εθνικής κυριαρχίας σε νησίδες και βραχονησίδες και στην Κύπρο.

Λαμβάνοντας υπόψη την κρίση στην Ουκρανία, την πίεση των ΗΠΑ προς την ΕΕ να λύσει το ενεργειακό της πρόβλημα και το γεγονός ότι η Ελλάδα διαθέτει κοιτάσματα, άσχετα από το γεγονός ότι δεν έχουμε ακριβή στοιχεία, η θέση της χώρας αναβαθμίζεται γεωπολιτικά στην πράξη πλέον και όχι με βάση θεωρίες. Η μεγάλη παρασκηνιακή κινητότητα που αναπτύσσεται στην περιοχή με την καθοδήγηση των ΗΠΑ και την πίεση που ασκούν προς Άγκυρα και Τελ Αβίβ να αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους, φαίνεται να φέρνει τα πρώτα αποτελέσματα.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα ο ισραηλινός ΥΠΕΞ Λίμπερμαν, ενώ δημόσια δήλωσε ότι δεν έχει ληφθεί απόφαση για τον αγωγό προς την Ευρώπη μέσω Κύπρου και Ελλάδας, στο παρασκήνιο άφησε σαφέστατα να εννοηθεί ότι η Τουρκία είναι προτιμητέα οδός, αφήνοντας σύξυλους τους Έλληνες συνομιλητές του, γιατί ο Λίμπερμαν ήταν ο πλέον φανατικός αντιτούρκος στην Ισραήλ και τώρα δείχνει τάσεις προσαρμογής, αφού αυτό ίσως συμφέρει τη χώρα του.

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ... ΜΥΛΟΣ

Ακριβώς από το σημείο αυτό αρχίζει το όλο θέμα να γίνεται εξαιρετικά πολύπλοκο γιατί το ζήτημα της ενέργειας συνδέται με την εξωτερική πολιτική, την άμυνα, την ασφάλεια τα δόγματα της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, την ένταση με την Ρωσία, την αστάθεια στη Μέση Ανατολή, την συμπεριφορά της Τουρκίας, άρα αφορά άμεσα και καθοριστικά την Ελλάδα και το μέλλον της.

Είναι επίσης γεγονός ότι τα σχετικά κείμενα τα επεξεργάζεται η ελληνική προεδρία, σε συνεργασία με τους Ευρωπαίους, ιδιαίτερα με την Κάθριν Αστον και υπάρχουν ζητήματα αμέσου εθνικού ενδιαφέροντος και συμφέροντος. Υπό το πρίσμα αυτό, οι εξελίξεις αποκτούν άλλη, μείζονα πολιτική και εθνική διάσταση που προφανώς, αν γίνουν οι σωστοί χειρισμοί, σε βάθος χρόνου και με σχέδιο, να απεγκλωβίσουν την Ελλάδα από τον θανατηφόρο εναγκαλισμό της Τρόικας και του χρέους και να αμβλυνθούν οι συνέπειες της κρίσης. 

Η γεωπολιτική θέση της Ελλάδας δεν πρέπει να μείνει έξω από οποιαδήποτε διαπραγμάτευση. Άλλωστε αποκλειστικά γεωπολιτικοί είναι οι λόγοι στήριξης της Ουκρανίας...

Το δεύτερο, επίσης μείζον ζήτημα που θα τεθεί στην Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου, είναι η παρουσίαση και πιθανόν η υιοθέτηση της θαλάσσιας πολιτικής της ΕΕ και η πολιτική ασφάλειας στην θάλασσα, ζητήματα που στο σύνολο τους επίσης άπτονται των ελληνικών εθνικών συμφερόντων, καθώς στις σχετικές συζητήσεις περιλαμβάνονται και αναφορές στις θαλάσσιες ζώνες, τις ΑΟΖ και την ευρωπαϊκή προσέγγιση στα θέματα αυτά.

Και στα δύο ζητήματα αναπτύσσεται έντονο πολιτικό και διπλωματικό παρασκήνιο, στο οποίο εμπλέκεται, η Ουάσιγκτον, το ΝΑΤΟ και η Τουρκία. Η Άγκυρα, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, έχει διαμηνύσει στην ΕΕ, ότι σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να συμφωνήσει με ανάμειξη της Ευρώπης στις διαφωνίες της με την Ελλάδα για τις θαλάσσιες ζώνες. Η ΕΕ έχει κάνει δεκτή τη θέση της Τουρκίας, αλλά το θέμα δεν είναι τόσο εύκολο να εξαντληθεί εκεί. Είναι χαρακτηριστικό ωστόσο, ότι αντί η Τουρκία να πιεστεί να κυρώσει τη σύμβαση για το δίκαιο της θάλασσας και να απόσχει από προκλητικές ενέργειες στο Αιγαίο και την Κυπριακή ΑΟΖ, βρίσκεται υποστηρικτές για την συνέχιση της ευρωπαϊκής της πορείας και μάλιστα υπέρ του ανοίγματος του κεφαλαίου για την Ενέργεια που έχει μπλοκάρει η Λευκωσία!

Η κρίση στην Ουκρανία και οι συνεχείς διακηρύξεις των Ευρωπαίων γύρω από ενεργειακά θέματα και ζητήματα ασφάλειας επίσπευσαν με μεγάλη ταχύτητα την σχετική συζήτηση και ταυτόχρονα, μεγιστοποίησε την δυνατότητα παρέμβασης της Ελλάδας. Οι πρώτες ενδείξεις για την ελληνική πολιτική είναι απογοητευτικές. Η ελληνική κυβέρνηση κινείται στον ρυθμό και στις θέσεις των μεγάλων χωρών της ΕΕ, ενώ είναι η χρυσή ευκαιρία να αντιστρέψει τις πιέσεις και να φέρει την Αγκυρα στη θέση του απολογούμενου.

Ταυτόχρονα, μπορεί να καταστήσει σαφές προς κάθε κατεύθυνση, ότι καμία λύση δεν μπορεί να βρθεί στην Ανατολική Μεσόγειο ή το Κυπριακό ή στο θέμα των αγωγών χωρίς την Ελλάδα, χωρίς να γίνουν σεβαστά τα δικαιώματά της και το πλέον αυτονόητο, το διεθνές δίκαιο.

Σύμφωνα με απολύτως αξιόπιστες διπλωματικές πηγές, οι ΗΠΑ μέσω του ΝΑΤΟ έχουν ζητήσει στο τελικό κείμενο να υπάρχει σαφής αναφορά στον ρόλο του ΝΑΤΟ για την ενεργειακή ασφάλεια και την εν γένει στρατηγική ασφάλειας στη θάλασσα, όπως έγινε και τον περασμένο Δεκέμβριο στην Σύνοδο Κορυφής με την αποδυνάμωση της Κοινής Πολιτικής Αμυνας και Ασφάλειας. Το «πατρονάρισμα» της θαλάσσιας στρατηγικής για την ενέργεια και την ασφάλεια από το ΝΑΤΟ σημαίνει ότι καμία απόφαση και καμία πολιτική δεν μπορεί να εφαρμόσει η ΕΕ, χωρίς προηγούμενη διαβούλευση ή και συναπόφαση με την Ουάσιγκτον. Για τους «Ατλαντιστές» αυτό είναι ιδιαίτερα θετικό. Για τους «Ευρωπαϊστές» είναι αρνητικό γιατί πιστεύουν ότι η ΕΕ δεν θα μπορέσει ποτέ να απογαλακτιστεί από τις ΗΠΑ. Το θέμα είναι αν μπορεί....

ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ ΤΟ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ

Εκ των προτέρων έχει γίνει σαφές ότι η ΕΕ δεν πρόκειται ούτε να απαιτήσει οριοθέτηση των ΑΟΖ, ούτε θα πάρει θέση υπέρ της Ελλάδας στην διένεξή της με την Τουρκία ή την Λιβύη ή την Αίγυπτο. Η εν εξελίξει συζήτηση αυτής της πολιτικής αναμένεται να καταλήξει σε ένα γενικό κείμενο αρχών , το οποίο, σύμφωνα με πληροφορίες θα δοθεί στη συνέχεια στην Ιταλική προεδρία για να εξειδικευθεί. 

Σημαντική λεπτομέρεια: Η Ιταλία είναι εκ των θερμών οπαδών άμεσης εμπλοκής του ΝΑΤΟ στην πολιτική ασφάλειας της ΕΕ, πράγμα που σημαίνει ότι σε διπλωματικούς κύκλους στην Αθήνα εκφράζεται προβληματισμός για την κατάληξη που θα έχει η διαβούλευση σε σχέση με την Τουρκία.

1. Δημιουργία ενιαίου συστήματος της ΕΕ για την θαλάσσια ασφάλεια . Αυτό το σύστημα θα δημιουργηθεί με την ενοποίηση των εθνικών συστημάτων και την δημιουργία μιας υπερ-δομής που θα είχε την ευθύνη . Αυτό σημαίνει νέο σύστημα , νέες αγορές, ενιαίο κέντρο διοίκησης, ψήφιση σχετικών νόμων και φυσικά περαιτέρω εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας. Στο θέμα αυτό έχουν ήδη εκδηλωθεί διαφωνίες και το θέμα δεν έχει κλείσει.

2. Αποστολές εκτός ευρωπαϊκών συνόρων με την δημιουργία ενός νέου ναυτικού μοντέλου δράσης και επιχειρήσεων προφανώς σε διάφορα μέρη του πλανήτη όπου κατά κύριο λόγο διακυβεύονται συμφέροντα των μεγάλων χωρών.

Ενα συμπληρωτικό κεφάλαιο προβλέπει την συνεργασία των στρατιωτικών και των πολιτικών αρχών δηλαδή του πολεμικού ναυτικού με αλιευτικά σκάφη , το λιμενικό κλπ που να ενταχθεί στην κοινή αμυντική πολτική, κάτι που μοιάζει παράλογο στην παρούσα φάση και έως ότου αποσαφηνιστεί τι ακριβώς επιδιώκεται. Προφανώς και αυτό το πλαίσιο θα προβλέπει νέες αγορές πλοίων και την στρατικοποίηση των πολιτικών αρχών.

3.Η ΕΕ θα (επανα)προτείνει την ανάγκη θέσπισης των ΑΟΖ, θέμα που αν δεν λυθεί ειρηνικά μπορεί να μετατρέψει την Μεσόγειο σε πεδίο μάχης στο μέλλον. Η ΕΕ θα επαναλάβει την θέση για υιοθέτηση της σύμβασης για το δίκαιο της θάλασσας. Αυτό είναι σημαντικό στοιχείο για την Ελλάδα που δεν έχει χρησιμοποιήσει ποτέ, δεδομένου ότι η υιοθέτηση των διεθνών συμβάσεων είναι υποχρεωτική για τα κράτη που θέλουν να ενταχθούν στην ΕΕ. Υπό το πρίσμα αυτό η μεν ΕΕ εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα φιλική έναντι της Τουρκίας, η δε Ελλάδα δεν έχει θέση ποτέ ζήτημα κυρώσεων προς την Άγκυρα . 

Ίσως είναι καιρός για μια σημαντική παρέμβαση που μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα στην περιοχή. Είναι προφανές ότι η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία πρέπει να εντάξουν στην πολιτική ασφάλειας μια συγκεκριμένη ρήτρα που να ενεργοποιεί την Κοινή Άμυνα και Ασφάλεια της ΕΕ στην περίπτωση που η Τουρκία παραβιάζει κυριαρχικά δικαιώματα, όπως στην κυπριακή ΑΟΖ ή στο Αιγαίο. 

Δυστυχώς, όμως προς το παρόν, η ελληνική κυβέρνηση δεν θέτει καν τέτοιου είδους ζητήματα.

πηγή: «Επίκαιρα» (τεύχος Απριλίου 2014)