Μια τεχνολογία, να την πιεις στο ποτήρι!

[...] Σε λίγο θα μπορούμε να αγοράζουμε περιχαρείς είτε από το φαρμακείο είτε από τον… Γερμανό χάπια-κωδικούς. Όποιος βαριέται να πληκτρολογεί κωδικούς θα μπορεί να μετατρέπεται ο ίδιος σε κωδικό προκειμένου να ξεκλειδώνει λογαριασμούς του και χρηστικά του αντικείμενα. Μην αμφιβάλλετε ότι πολλοί από τους αποχαυνωμένους συν-καταναλωτές μας θα ενθουσιαστούν με την ιδέα. Άλλωστε ένα τέτοιο χάπι είναι επιπλέον ένα σύμβολο κυριολεκτικής ενσωμάτωσης της υψηλής τεχνολογίας της εποχής μας, ένα τεκμήριο αληθινής… αφομοίωσής της. Ο χαπακωμένος τεχνο-εξαρτημένος θα μπορεί πλέον να υπερηφανεύεται με το δίκιο του ότι αποτελεί κι ο ίδιος ένα πρόπλασμα των βιονικών ηρώων που τόσο θαύμασε και θαυμάζει στις ταινίες και τα βιντεοπαιχνίδια επιστημονικής φαντασίας.[...]

γράφει ο πάροικος

Google Glass

Τα Google Glasses είναι βέβαιο ότι θα φορεθούν πολύ. Ήδη το νέο αυτό τεχνολογικό επίτευγμα του φερώνυμου πολυεθνικού κολοσσού, πριν ακόμα βγει στην αγορά, όχι μόνο άρχισε να κατακτά τις καρδιές του αμέριμνου high tech καταναλωτικού πόπολου, αλλά πρόλαβε ήδη να προκαλέσει –ευτυχώς- και κάποιες πρώτες εύλογες αντιδράσεις. Σε ορισμένους δημόσιους χώρους (καφέ, καζίνα, μπαρ, κ.λπ.) έχει ήδη βγει σχετική ανακοίνωση απαγόρευσης της χρήσης τους.

Πρόκειται ουσιαστικά για έναν υπολογιστή ο οποίος δεν είναι φορητός με τη γνωστή έννοια, αλλά στην κυριολεξία φοριέται! Είναι ένα ζευγάρι ματογυάλια που εκτός των άλλων διαθέτει αναγνώριση ήχου και εικόνας και μπορεί όντας on-line και ψάχνοντας σε βάσεις δεδομένων να παράσχει άμεσα στο χρήστη του πληροφορίες για το περιβάλλον του και το αντικείμενο που αυτός κοιτάζει, ακολουθώντας προφορικές εντολές του.  

Οι εντολές του χρήστη μπορούν να αφορούν την καθημερινή του δραστηριότητα ή τις καταναλωτικές του συνήθειες («δείξε μου στο χάρτη πού βρίσκομαι», «πάρε φωτογραφία», «κάλεσε στο τηλέφωνο τον κολλητό μου», «στείλε μέιλ με το τάδε κείμενο στη δείνα διεύθυνση», «πες μου πόσο κάνει αυτό το κουτί κορνφλέικς και υπολόγισε το συνολικό κόστος των αγορών μου», «εξόφληση με πιστωτική κάρτα», «αναγνώριση μουσικής») κ.α. Θαυμαστές όλες αυτές οι τεχνολογικές διευκολύνσεις πράγματι, και δύσκολα θα αντισταθούν στη γοητεία τους οι απανταχού technoholics με γεμάτο ή έστω μισο-γεμάτο λόγω κρίσης πορτοφόλι.

Όμως υπάρχει ένα μικρό προβληματάκι με τα προσωπικά δεδομένα των ανυποψίαστων που θα έχουν την ατυχία να βρίσκονται στο οπτικό πεδίο του κυρίου ή της κυρίας με τα μοδάτα ματογυάλια. Καθώς τα Google Glasses θα είναι on-line, οι πληροφορίες από το οπτικό τους πεδίο είναι αυτονόητα διαθέσιμες διαδικτυακώς σε όποιον επιθυμεί διακαώς να τις αποκτήσει και να τις εκμεταλλευτεί. Το ίντερνετ είναι αμφίδρομο. Δεν αντλείς μόνο εσύ πληροφορίες από  το δίκτυο, αντλεί και κείνο από σένα. Πρέπει να θεωρούμε  βέβαιο μάλιστα ότι θα γίνει (άλλη μια φορά) συλλογή, πώληση και αξιοποίηση τέτοιων πληροφοριών, έστω κι αν η ούτως ή άλλως μη αξιόπιστη Google διαβεβαιώνει ότι θα ληφθούν μέτρα. Εξειδικευμένες υπηρεσίες επεξεργασίας, ανάλυσης και πώλησής τέτοιων δεδομένων αλλά και πάσης φύσεως επιχειρήσεις προφανώς ενδιαφέρονται για τις καταναλωτικές, αν μη τι άλλο, συνήθειες του κόσμου.

Όμως η ιστορία δεν τελειώνει στις καταναλωτικές συνήθειες. Διότι αν κερδοσκοπικές εταιρίες, ή μεμονωμένοι hackers, μπορούν να έχουν σχετικά εύκολη πρόσβαση σε τέτοια δεδομένα, τότε φανταστείτε πόσο ευκολότερη είναι μια τέτοια πρόσβαση σε μυστικές υπηρεσίες! Κάποιοι αξιωματούχοι ήδη δήλωσαν κυνικά το πόσο έχει διευκολυνθεί η δουλειά τους με το facebook. Φανταστείτε τη χαρά τους με τις νέες αυτές high-tech μόδες που ουσιαστικά μπορούν να μετατρέψουν κάθε ανύποπτο χρήστη σε εν δυνάμει κατάσκοπο, ο οποίος παρέχει δωρεάν σε ευγνώμονες αόρατους αποδέκτες χιλιάδες πληροφορίες για τον ίδιον και το εκάστοτε περιβάλλον του, άρα και για τους ανθρώπους που συναναστρέφεται ή απλώς κοιτάζει. Οι ευγενώς παρεχόμενες αυτές πληροφορίες μπορούν να περιλαμβάνουν το μέρος που πήγε την τάδε ώρα και ημέρα, από ποιο δρόμο πέρασε, πόσο έμεινε στον κάθε προορισμό, ποιόν συνάντησε, τι είπανε, τι τους ενδιαφέρει, και ό,τι άλλο προαιρείται να προσφέρει ως δώρο στο σύστημα ο ευτυχής φορέας των περίφημων Glasses.

X-Box One

Η νέα παιχιδο-βιντεο-μηχανή X-Box One της Microsoft με την τεχνολογία kinect ανίχνευσης και αναγνώρισης χειρονομιών και κίνησης, είναι ένα άλλο εν δυνάμει κατασκοπευτικό εργαλείο που περιορίζεται στα εν οίκω. Διαθέτει κάμερα που βλέπει και στο σκοτάδι (!) και μικρόφωνο που είναι μονίμως ανοιχτά, η δε μηχανή πρέπει να είναι συνδεδεμένη στο διαδίκτυο, αλλιώς δεν μπορεί να λειτουργήσει!

Ήδη χιλιάδες χρήστες βιντεομηχανών, ακόμα και φανατικοί των βιντεοπαιχνιδιών, είναι εξοργισμένοι με την ανατριχιαστική αυτή επιλογή της εταιρίας. Η συγκεκριμένη επιλογή και άλλες παρόμοιες  φαίνεται ότι διευκολύνονται με το πέρασμα από το περιβόητο νομικό πλαίσιο SOPA (Stop Online Piracy Act) που τουλάχιστον δεν απάλλασσε τις εταιρίες από την ευθύνη πράξεων υποκλοπής δεδομένων, στο πλαίσιο CISPA (Cyber Intelligence Sharing and Protection Act) που μεταθέτει εντέχνως την ευθύνη στις κρατικές υπηρεσίες. Αυτός είναι άλλωστε και ένας βασικός λόγος που δεκάδες πασίγνωστες εταιρίες και χιλιάδες μικρότερες που ήταν αντίθετες με τo SOPA είναι τώρα υπέρ τoυ CISPA. Οι εταιρίες παρουσιάζονται περισσότερο ως δυνητικά θύματα παρά ως δράστες υποκλοπών, ενώ παράλληλα η ευθύνη και ασφαλώς και η σχετική αύξηση του κόστους για τη λεγόμενη προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και των προσωπικών δεδομένων θα μεταφερθεί στο κράτος, άρα στους πολίτες.

Για όσους παρ’ όλα αυτά επιμένοντας στην κοινωνικοπολιτική αμεριμνησία τους και στην καταναλωτική τους βουλιμία σπεύδουν συνήθως να κατηγορήσουν τους διαμαρτυρόμενους ως συνομωσιολόγους, να θυμίσουμε ότι η Microsoft είναι ανάμεσα στις εταιρίες που έχουν επανειλημμένα παραβιάσει το απόρρητο των συνομιλιών μέσω Skype και Windows Live Messenger. Είναι επίσης κατασκευαστής συστημάτων μαζικής παρακολούθησης όπως το Domain Awareness System της Νέας Υόρκης, ένα σύστημα που περιλαμβάνει χιλιάδες κρυφές κάμερες και για το οποίο ο δήμαρχος της πόλης,  Michael Bloomberg, δηλώνει υπερήφανα στους Νεοϋρκέζους: «Ποτέ δε θα ξέρετε πού βρίσκονται όλες οι κάμερές μας»! Παρεμπιπτόντως μια σημειολογική παρατήρηση: το πόσο οι λεγόμενοι «δημοκρατικά εκλεγμένοι» ηγέτες της κεντρικής διοίκησης και της αυτοδιοίκησης θεωρούν εαυτούς μια ανώτερη κατηγορία με ειδικά προνόμια, ανάμεσα στα οποία είναι και ο έλεγχος του πληθυσμού, και το αν θεωρούν τους διοικούμενους ως πραγματικούς συμπολίτες τους ή ως εχθρική δύναμη, φαίνεται από τη γραμματική αυτής της πρότασης: «δε θα ξέρετε» (εσείς οι άλλοι) «πού βρίσκονται οι κάμερές μας» (οι δικές μας κάμερες). Κατά τα άλλα να χαιρόμαστε τις… εκλογοτρόπες «δημοκρατίες» μας.

To χάπι-password

Ένα άλλο νέο επίτευγμα, βιοτεχνολογικό τη φορά αυτή, είναι το χάπι-password. Πρόκειται για μια ταμπλέτα που ενεργοποιούμενη από τα οξέα του στομάχου, παράγει ένα δεκαοκτάμπιτο σήμα (18-bit signal) που μπορεί να ανιχνευθεί από συσκευές με τις οποίες ο χρήστης έρχεται σε επαφή. Γιατί άραγε χρειαζόμαστε κάτι τέτοιο, θα μπορούσε κάποιος να αναρωτηθεί! Στη γνωστή μας Motorola, την εταιρία που κατασκευάζει το χάπι, και η οποία ανήκει επίσης στην Google, την απάντηση την έχουν έτοιμη: Διότι οι χρήστες βαριούνται να πληκτρολογούν κωδικούς και διότι ο τρόπος της ηλεκτρονικής ταυτοποίησης δεν έχει αλλάξει εδώ και 40 χρόνια.

Αυτή που τα λέει αυτά είναι η Regina Dugan, επικεφαλής της εταιρίας και κατά σύμπτωση πρώην διευθύντρια της Defense Advanced Research Agency (DARPA) που ευθύνεται μεταξύ άλλων για συστήματα αυτόματης ανίχνευσης και στόχευσης που φέρουν τα drones, για το πρόγραμμα «Battlefield Illusion» ένα στρατιωτικό βοήθημα-όπλο στηριγμένο σε ψυχοτρόπες ουσίες που προκαλούν στον εχθρό πολύ-αισθητηριακές παραισθήσεις και ψευδαισθήσεις, κ.λπ. Η Dugan έχει επαινεθεί άλλωστε για πολλά  κατορθώματά της, όπως για τη συνεισφορά της στην κατασκευή του F-Bomb, μιας μικροσκοπικής συσκευής παρακολούθησης, αξίας μόνο 50 δολαρίων, που μπορεί να εμφυτεύεται σε ηλεκτρονικές συσκευές όπως π.χ. ένα κομπιούτερ, ή μια παιχνιδομηχανή και που καθώς είναι φτιαγμένη από φτηνά και κοινά υλικά, ακόμα και σε περίπτωση που ανακαλυφθεί τυχαία από το θύμα της παρακολούθησης, δεν μπορεί να αποκαλύψει και πολύ περισσότερο να ενοχοποιήσει αυτόν που την εγκατέστησε. Κι όμως, όλα αυτά που αφορούν τη θητεία της στην DARPA της μοιάζουν μάλλον λίγο πληκτικά και για αυτό αποφάσισε να αφήσει το πεντάγωνο και να δεχτεί την προφανώς δελεαστική πρόταση της Google (η οποία άλλωστε διατηρεί στενές σχέσεις με την αμερικανική αντικατασκοπία) όπου, όπως η ίδια λέει, μπορεί να υλοποιήσει περισσότερα από τα φιλόδοξα όνειρά της.

Έτσι βρισκόμαστε πλέον ως καταναλωτές μπροστά στα καλούδια που δημιουργεί και θα δημιουργεί η οργιώδης (δεν επιτρέπεται να πούμε διεστραμμένη, για όνομα του θεού!) φαντασία της κυρίας Dugan και ίσως σε λίγο θα μπορούμε να αγοράζουμε περιχαρείς είτε από το φαρμακείο είτε από τον… Γερμανό χάπια-κωδικούς. Όποιος βαριέται να πληκτρολογεί κωδικούς θα μπορεί να μετατρέπεται ο ίδιος σε κωδικό προκειμένου να ξεκλειδώνει λογαριασμούς του και χρηστικά του αντικείμενα. Μην αμφιβάλλετε ότι πολλοί από τους αποχαυνωμένους συν-καταναλωτές μας θα ενθουσιαστούν με την ιδέα. Άλλωστε ένα τέτοιο χάπι είναι επιπλέον ένα σύμβολο κυριολεκτικής ενσωμάτωσης της υψηλής τεχνολογίας της εποχής μας, ένα τεκμήριο αληθινής… αφομοίωσής της. Ο χαπακωμένος τεχνο-εξαρτημένος θα μπορεί πλέον να υπερηφανεύεται με το δίκιο του ότι αποτελεί κι ο ίδιος ένα πρόπλασμα των βιονικών ηρώων που τόσο θαύμασε και θαυμάζει στις ταινίες και τα βιντεοπαιχνίδια επιστημονικής φαντασίας.

Υπάρχει βέβαια κι εδώ μια μικρή λεπτομέρεια με την οποία οι περισσότεροι από τους θιασώτες της νέας αυτής τεχνολογίας ελάχιστα θέλουν να απασχολήσουν την τεχνο-απορροφημένη σκέψη τους. Αφού το σήμα αναγνώρισης της ταυτότητας του χρήστη θα είναι ανιχνεύσιμο από συγκεκριμένες συσκευές που αυτός θα έχει στην κατοχή του, γιατί να μην είναι ανιχνεύσιμο και από άλλες, τις οποίες δεν θα κατέχει ο ίδιος και με τις οποίες θα έρχεται εν αγνοία του σε επαφή όταν π.χ. θα βρίσκεται σε δημόσιους χώρους; Κι αν το τεκμήριο μιας καταγραφής από κάμερα μπορεί να είναι μαχητό, κι αν η συλλογή δακτυλικών αποτυπωμάτων από δημόσιους χώρους είναι τεχνικά άκρως προβληματική, η ηλεκτρονική ταυτοποίηση μέσω ενός εκπεμπόμενου μοναδικού σήματος από τον ανθρώπινο οργανισμό θα μπορούσε να λύσει προς μεγάλη αγαλλίαση διαφόρων κρατικών, παρακρατικών και άλλων υπηρεσιών και εξουσιών όλα αυτά τα τεχνικά προβλήματα. Κι αυτό διότι θα μπορούσε ίσως να είναι ακριβής όσο περίπου ένα στοιχείο DNA, αμεσότατη όσο μια αναζήτηση ενός αριθμού σε μια βάση δεδομένων και τελικά γιατί όχι νομικά αξιοποιήσιμη!

Για το αν ο Μεγάλος Αδελφός ενδιαφέρεται ή όχι για τη συλλογή τέτοιων στοιχείων έχουν ήδη δοθεί απαντήσεις ακόμα και από υπεύθυνα και επίσημα χείλη. Η πιο πάνω δήλωση του αξιότιμου δημάρχου της Νέας Υόρκης είναι ένα ελάχιστο δείγμα. Ίσως μάλιστα να μας διευκόλυνε αν όλα τα αρπακτικά της εξουσίας διέθεταν τον ασυγκράτητο κυνισμό του. Στο κάτω-κάτω είναι προτιμότερο να σου δείχνει ο λύκος τα δόντια του στο δάσος παρά να σε υποδέχεται μεταμφιεσμένος στο κρεβάτι της γιαγιάς.

Είναι προφανές ότι έχουμε μπει σε φάση απογείωσης της τεχνολογικής εξέλιξης. Η εξέλιξη αυτή καθαυτή δεν είναι κατ’ ανάγκη κακή. Αντιθέτως θα μπορούσε να αποδειχτεί εξαιρετικά χρήσιμη αν όχι σωτήρια για τον πλανήτη και τους κατοίκους του. Σίγουρα δεν είναι αναστρέψιμη, θα έπρεπε όμως να είναι ελέγξιμη. Το πρόβλημα είναι ότι η ηθική που την παρακολουθεί και είναι επιφορτισμένη με τον κοινωνικό έλεγχό της προσαρμόζεται με σημαντική καθυστέρηση και δυσκολία στα νέα δεδομένα. Όταν τα κονδύλια που δίνονται για την τεχνολογία και την έρευνα αγοράς αυξάνονται και τα αντίστοιχα που επενδύονται στις ανθρωπιστικές επιστήμες μειώνονται τότε είναι αναμενόμενο η ψαλίδα μεταξύ της τεχνολογικής εξέλιξης και της ηθικής, πνευματικής, θεσμικής και νομικής θωράκισης της κοινωνίας να μεγαλώνει. Έτσι ο κόσμος μετατρέπεται σε εργαστήριο πειραματικών εφαρμογών μιας βιοπολιτικής που βρίσκεται στα χέρια πολυεθνικών εταιριών, ορατών τε και αοράτων εξουσιών. Ελλείψει μάλιστα επαρκών και εξειδικευμένων δημόσιων υπηρεσιών αποτελεσματικής προστασίας του πολίτη, βρισκόμαστε σήμερα αντιμέτωποι με μια σειρά πολύ σοβαρότερων κινδύνων από όσους αντιμετώπιζαν οι λαοί και ο πλανήτης στο παρελθόν.  Η χειραγώγησή μας μπορεί να αποδειχτεί πολύ ευκολότερη από ό,τι μέχρι σήμερα. Έχουμε λοιπόν ατομικά αλλά και ως σύνολο την ευθύνη της αυτοπροστασίας μας.

Για αυτό την επόμενη φορά που θα βρεθείτε μπροστά σε έναν νέο τεχνολογικό θαύμα, σκεφτείτε καλά αν είναι φρόνιμο να το… λουστείτε, πολλώ δε μάλλον να το καταπιείτε!