Απάτες τραπεζών με όπλο τα επιτόκια

του Λεωνίδα Βατικιώτη

Τελικά η τραπεζική δραστηριότητα αποδεικνύεται πολύ σοβαρή υπόθεση για να παραμείνει στα χέρια του ιδιωτικού τομέα. Τελευταίος μάρτυρας οι συνεχιζόμενες αποκαλύψεις για την χειραγώγηση του επιτοκίου Libor από την βρετανική τράπεζα Barclays, που κλονίζουν συθέμελα την τραπεζική αγορά διαβρώνοντας και το τελευταίο ίχνος αξιοπιστίας που είχε μείνει στον κλάδο μετά τη φούσκα που έσκασε το 2008 και τις τεράστιες ζημιές που κουβαλάει έκτοτε.

Το επιτόκιο Libor (London Interbank Offered Rate) αποτελεί το ένα από τα δύο βασικά επιτόκια αναφοράς το οποίο αναφέρεται στο βραχυχρόνιο κόστος του διατραπεζικού δανεισμού (το άλλο είναι το Euribor). Το ύψος του ανακοινώνεται κάθε μέρα γύρω στις 10.45 (ώρα Λονδίνου) κατόπιν σύσκεψης στην οποία συμμετέχουν αντιπρόσωποι των μεγαλύτερων τραπεζών (Barclays, Bank of America, Deutsche Bank, JP Morgan Chase και άλλες). Δεν είναι ένα μέγεθος που αφορά αποκλειστικά και μόνο τεχνοκράτες και γκρι κουστούμια. 

Αντίθετα επηρεάζει και ενδιαφέρει άμεσα εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη καθώς σε πλήθος χρηματοπιστωτικών προϊόντων από στεγαστικά και φοιτητικά δάνεια μέχρι πιστωτικές κάρτες το επιτόκιο που πληρώνει ο δανειολήπτης είναι συνδεδεμένο με το εν λόγω επιτόκιο. Ο κανόνας δηλαδή είναι το τελικό επιτόκιο επιβάρυνσης να αποτελείται από το Libor συν ένα ακόμη ποσοστό το οποίο αντιπροσωπεύει τον πιστωτικό κίνδυνο του δανειολήπτη και κυμαίνεται από 1-2 μονάδες για μεγάλους και καλούς πελάτες μέχρι πολλές μονάδες αν πρόκειται για καταναλωτικά ή άλλα προϊόντα. Η σημασία του γίνεται ακόμη πιο εμφανής αν λάβουμε υπ’ όψη μας ότι με το επιτόκιο Libor είναι συνδεδεμένα παράγωγα ύψους 360 τρισ. δολαρίων!

Εκατοντάδες εκατομμύρια θιγμένοι

Ο αριθμός των όσων θίγονται από το ύψος του Libor άρχισε ήδη να γίνεται γνωστός λόγω της βροχής μηνύσεων που ξεκίνησε να εμφανίζεται από (που αλλού;) τις ΗΠΑ. Υπολογίζεται, με βάση ρεπορτάζ των New York Times της Πέμπτης 12 Ιουλίου, ότι το 75% των μεγαλύτερων αμερικανικών πόλεων έχουν συμφωνίες που συνδέονται με αυτό το επιτόκιο. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι ο συνολικός υπολογισμός των ζημιών από την χειραγώγηση του Libor θα αποδειχθεί εξαιρετικά περίπλοκος λόγω του ότι από κάθε κίνησή του δημιουργούνταν όχι μόνο ζημιωμένοι αλλά και κερδισμένοι…

Η βρετανική τράπεζα Barclays με μια ιστορία πίσω της αρκετών αιώνων (για να μην υπάρχει η αυταπάτη ότι η κερδοσκοπία ανθεί μόνο στα πιο σύγχρονα ιδρύματα ενώ τα αρχαιότερα είναι «μονωμένα» από τέτοιου είδους συμπεριφορές) δέχθηκε ήδη να καταβάλλει 450 εκ. δολάρια στις βρετανικές και αμερικανικές αρχές αφού παραδέχθηκε ότι κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2008 κι όταν συγκεκριμένα ήταν στο αποκορύφωμά της, επιχείρησε να χειραγωγήσει το επιτόκιο Libor. Υποστήριξε μάλιστα πως ζητούμενο από τη μεριά της δεν ήταν να κερδίσει επιπλέον χρήματα, αλλά να βελτιώσει την χρηματοοικονομική της κατάσταση, κάνοντας πιο ελκυστική την τράπεζα στους επενδυτές. Σκάνδαλο ωστόσο αποτελεί το γεγονός ότι ο διευθύνων σύμβουλος της Barclays, Μπομπ Ντάιμοντ, που δέχθηκε να παραιτηθεί πριν δύο εβδομάδες, έβαλε στην τσέπη αποχωρώντας 2 εκ. λίρες στερλίνες ως αποζημίωση!

Δεν έλειψαν κι αυτοί που έμειναν με τη χαρά πως παραιτήθηκε από την (μυθικού ύψους) αποζημίωση αξίας 20 εκ. λιρών που προέβλεπε το συμβόλαιο το οποίο είχε υπογράψει. Ακόμη κι έτσι όμως έρχεται στην επιφάνεια ένα σκανδαλώδες καθεστώς βασιλικής εύνοιας και ασυλίας που απολαμβάνουν οι μανδαρίνοι του χρηματοπιστωτικού τομέα, ακόμη και σήμερα, που οι τράπεζες έχουν αποδειχθεί ο μεγάλος ασθενής της διεθνούς οικονομίας. Και τι ασθενής! Χρόνια πάσχων αν σκεφτούμε ότι είναι στην εντατική διασωληνωμένες με το δημόσιο χρήμα εδώ και πέντε χρόνια πλέον, από το 2008, και με μεταδοτική ασθένεια! Παρόλα αυτά οι πρωταγωνιστές ακόμη κι αυτών των περιστατικών παραβίασης της νομοθεσίας που βλέπουν το φως της δημοσιότητας αντί να καθίσουν στο σκαμνί και να τιμωρηθούν για όσα έκαναν σε βάρος εκατομμυρίων ανυποψίαστων ανθρώπων, απολαμβάνουν αμοιβές που τις κοιτούν με το κιάλι όχι μόνο οι κοινοί θνητοί αλλά ακόμη και στελέχη άλλων κλάδων του επιχειρηματικού τομέα. Υπάρχουν ωστόσο και χειρότερα, όπως με το νούμερο ένα της Lehman Brothers που επέστρεψε ως υπουργός Οικονομικών της Ισπανίας, διατάσσοντας περικοπές σε κοινωνικές παροχές και μέτρα λιτότητας…

Ήταν όλοι τους μπλεγμένοι

Το σκάνδαλο όμως με τη χειραγώγηση του Libor δεν σταματάει στην τράπεζα Barclays. Κάθε μέρα που περνάει αυξάνονται οι ενδείξεις ότι οι διαστάσεις του είναι πολύ ευρύτερες κι εκτείνονται σε τρεις κατευθύνσεις. Πρώτα και κύρια προς άλλες τράπεζες. Η υποψία δηλαδή που υπάρχει είναι πως σε ανάλογες μεθοδεύσεις κατέφευγαν κι άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Οι περισσότερες υποψίες μάλιστα στρέφονται σε γαλλικές τράπεζες. Μια ακόμη υποψία πλανάται πάνω από τα κεφάλια των εποπτικών αρχών της βρετανικής τραπεζικής αγοράς, δηλαδή την Τράπεζα της Αγγλίας, κι ακόμη την ίδια την κυβέρνηση των Εργατικών που βρισκόταν τότε στην εξουσία, με πρωθυπουργό τον Γκόρντον Μπράουν. Ο τρίτος ύποπτος βρίσκεται στην άλλη μεριά του Ατλαντικού κι είναι υπεράνω πάσης υποψίας: Συγκεκριμένα η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, εναντίον της οποίας το αμερικανικό κογκρέσο διέταξε την Δευτέρα 9 Ιουλίου να ξεκινήσει έρευνα! Στην πραγματικότητα αποκαλύπτεται ένα δίχτυ χειραγώγησης και διαφθοράς που αγκαλιάζει όλους, μα όλους σχεδόν τους συμμετέχοντες!

Ως αποτέλεσμα όχι μόνο του σκανδάλου με το Libor, αλλά και όσων άλλων έχουν δει το φως της δημοσιότητας με επίκεντρο τις τράπεζες, η καχυποψία της κοινωνίας απέναντι στον ιδιωτικό τομέα αυξάνεται κατακόρυφα. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του αμερικανικού ιδρύματος Gallup μόνο ο 1 στους 5 πλέον δείχνει εμπιστοσύνη στις τράπεζες. Το ποσοστό μάλιστα αυτό βρίσκεται στα μισά από τα επίπεδα του 2007. 

«Και δεν είναι μόνο οι τράπεζες απέναντι στις οποίες δυσανασχετούν. Συρρικνώνεται συνολικά η εμπιστοσύνη απέναντι στις μεγάλες επιχειρήσεις», έγραφε η International Herald Tribune στις 11 Ιουλίου 2012. Και συνέχιζε: «Από τους Αμερικάνους το 62% πιστεύει ότι η διαφθορά είναι ευρύτατα διαδεδομένη στην επιχειρηματική Αμερική, σε ένα ποσοστό μάλιστα παρόμοιο με την Λατινική Αμερική και την αναπτυσσόμενη Ασία. 

Σύμφωνα με την Διεθνή Διαφάνεια, ένα παρατηρητήριο ενάντια στη διαφθορά, σχεδόν 3 στους 4 Αμερικάνους πιστεύουν ότι η διαφθορά αυξήθηκε τα τρία προηγούμενα χρόνια». Στο ίδιο ρεπορτάζ μάλιστα της αμερικανικής εφημερίδας φιλοξενούνται τα συμπεράσματα πανεπιστημιακής έρευνας βάσει της οποίας κάθε χρόνο ένα ποσοστό της τάξης 11-13% μεγάλων αμερικανικών επιχειρήσεων εμπλέκεται σε απάτες!

Ο βαθύπλουτος Αμερικανός Γουόρεν Μπάφετ, αποκαλούμενος και Μίδας, συνηθίζει να λέει ότι αρκεί μια άμπωτη για να αποκαλυφθεί ποιοι κολυμπούν γυμνοί, αναφερόμενος φυσικά στην χρηματοοικονομική κατάσταση των επιχειρήσεων. Στις μέρες μας τον ρόλο της άμπωτης παίζει η οικονομική κρίση και η συρρίκνωση σε βαθμό εξαφανίσεως του κράτους, που ανέκαθεν ήταν ο εύκολος στόχος των κριτικών για διαφθορά. Κι αυτός που δεν μπορεί να κρύψει τη γύμνια του είναι ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας, ο οποίος σύμφωνα με τις νεοφιλελεύθερες απλουστεύσεις αποτελεί συνώνυμο της αξιοκρατίας και της διαφάνειας…

πηγή: "Επίκαιρα