Γ. Βαρουφάκης: Μνημονιακότερος των μνημονιακών;

του Κ.Μ.
 

Ο κ. Γ. Βαρουφάκης είναι ένας γνωστός αναλυτής των οικονομικών εξελίξεων, αν και ο ίδιος με χιούμορ ισχυρίζεται ότι απλά «προσποιείται έντεχνα τον οικονομολόγο» . [1] Διαθέτει ένα λόγο άμεσο και ‘‘σταράτο’’ και παίρνει σταθερά ‘‘αντιμνημονιακές’’ θέσεις, κυρίως υποστηρίζοντας το προφανές, ότι δηλαδή η ακολουθούμενη πολιτική δανεισμού με παράλληλη αύξηση των φόρων και συρρίκνωση της οικονομίας δε μπορεί να οδηγήσει σε καμία έξοδο από την κρίση χρέους. Στο παρελθόν είχε επίσης υποστηρίξει ότι η παραμονή μας στην Ευρωζώνη συνιστά παραλογισμό, θέση που τελευταία μοιάζει να έχει εγκαταλείψει στο όνομα μιας αιτούμενης συνολικότερης μεταβολής της Ευρωζώνης. Τα χαρακτηριστικά αυτά του προφίλ που προβάλλει τον έχουν κάνει συμπαθή σε ένα τμήμα της Αριστεράς και οι απόψεις του συχνά φιλοξενούνται σε ιστοσελίδες όπως η Iskra, το Contramee, το Ecoleft, κ.α.. Μάλιστα, πριν τις τελευταίες εκλογές, το όνομα του αναφερόταν ανάμεσα στα ονόματα εκείνων που θα αναλάμβαναν κυβερνητικές θέσεις στο οικονομικό επιτελείο, σε περίπτωση που ο ΣΥΡΙΖΑ σχημάτιζε κυβέρνηση.

Όμως, αν βασανίσει κάποιος τις απόψεις που υποστηρίζει ο κ Βαρουφάκης, θα εντοπίσει αμέσως χαρακτηριστικά μάλλον υποστηρικτικά των οικονομικών και πολιτικών ελίτ της Ευρωζώνης οι οποίες ζητάνε την εμβάθυνση των διαδικασιών οικονομικής και πολιτικής ολοκλήρωσης στην Ε.Ε. Ιδιαίτερα, το τελευταίο διάστημα, που στις απόψεις του μοιάζει να έχει εγκαταλειφθεί η άποψη της αποχώρησης της Ελλάδας από την Ευρωζώνη εν ονόματι μιας «Ευρωπαϊκής λύσης», το κύριο που τον απασχολεί είναι πώς οι διαδικασίες της Ευρωπαϊκής ενοποίησης θα διευρυνθούν και θα βαθύνουν. Στα πλαίσια αυτά μια βασική του θέση είναι η ενοποίηση όλων των ευρωπαϊκών τραπεζών κάτω από την ΕΚΤ, η οποία θα κρίνει ποιες είναι βιώσιμες και ποιες όχι, ποιες θα εξαγοραστούν από ποιες, κ.ο.κ. [2]. Εκφράζει επίσης ανάλογες θέσεις για την αύξηση της κινητικότητας της εργατικής δύναμης, προκειμένου αυτή να μπορεί να «ακολουθεί» το κεφάλαιο που «ξεχειλίζει» στις ευρωπαϊκές μητροπόλεις, καθώς εκείνο κινείται από χώρα σε χώρα αναζητώντας μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους. Όμοια, υποστηρίζει ότι η ύπαρξη ενιαίου νομίσματος χωρίς την ενοποίηση του ευρωπαϊκού χρέους συνιστά παραλογισμό. Βεβαίως, μια τέτοια ενοποίηση του χρέους κάτω από την ΕΚΤ βάζει αμέσως το επόμενο λογικό ζήτημα: τη δημοσιονομική και φορολογική ένωση της Ευρώπης, δηλαδή τον ενιαίο προϋπολογισμό, την ενιαία φορολογική πολιτική. Και τελικά την ενιαία Κυβέρνηση της Ε.Ε.

Έχω από το βήμα αυτό υποστηρίξει [3]  ότι «το ευρώ σχεδιάστηκε για να χρησιμοποιηθεί ως ο κύριος μοχλός στη διαδικασία του βαθέματος της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Το ευρώ ήταν προδιαγεγραμμένο ότι θα οδηγούσε στην παρούσα κρίση με τον τρόπο που σχεδιάστηκε (ενιαίο νόμισμα χωρίς ενιαία δημοσιονομική πολιτική και τελικά χωρίς ενιαία κυβέρνηση) και οι σχεδιαστές του ήσαν σοφοί και όχι ηλίθιοι, όπως συχνά, λανθασμένα, παρουσιάζονται από αστούς αλλά και αριστερούς αναλυτές». Και επίσης υποστήριξα ότι η διαδικασία εμβάθυνσης της ευρωπαϊκής ενοποίησης προϋποθέτει τη λεγόμενη εσωτερική υποτίμηση. Είχα γράψει τότε ότι: «Οι διαδικασίες αυτές έχουν μία βασική προϋπόθεση: την "εσωτερική υποτίμηση", τη βίαιη δηλαδή συμπίεση του κομματιού της πίτας που μέχρι τώρα απολάμβαναν οι εργαζόμενοι. Αν θέλετε να ανήκετε στην ενιαία Ευρώπη, τότε οφείλετε να πληρώσετε τα χρέη. Αν θέλετε να πληρώσετε τα χρέη, τότε οφείλετε να δεχτείτε τη βοήθειά μας. Αν θέλετε να δεχτείτε τη βοήθειά μας, τότε αυτό θα συνεπάγεται "αμοιβαιοποίηση" του χρέους μέσω της ανάληψης νέων ρόλων από την ΕΚΤ. Αν θέλετε να αναλάβει η ΕΚΤ τέτοιους νέους ρόλους, τότε αυτοί είναι αδύνατοι, λόγω των οικονομικών νομοτελειών [Σημ. και αυτό είναι όντως έτσι], αν δεν υπάρξει κατάρτιση κοινών προϋπολογισμών και κοινή φορολογική πολιτική.» [4]

Οι απόψεις του κ. Βαρουφάκη, υποστηρικτικές των επιδιώξεων των κυρίαρχων ελίτ, έχουν τραβήξει την προσοχή σοβαρών κύκλων των οικονομικών και πολιτικών ελίτ της Ευρώπης και συνεντεύξεις ή/και άρθρα του προβάλλονται από τηλεοπτικά κανάλια και οικονομικές στήλες, με αποκορύφωμα τη μακροσκελή συνέντευξη που έδωσε στον εκτελεστικό διευθυντή του “Institute of New Economic Thinking”, ενός οργανισμού που χρηματοδοτεί ο George Soros. [5]

Η περίπτωση του κ. Βαρουφάκη βάζει με χαρακτηριστικό τρόπο το ερώτημα: Αρκεί κάποιος να είναι «κατά των μνημονίων» για να είναι οι θέσεις του «προοδευτικές»; Όπου βέβαια, ως προοδευτικό θα ορίσω εκείνο που συνάδει με την ανατροπή της εξάρτησης στην Ελλάδα του 2012 και το άνοιγμα της σοσιαλιστικής προοπτικής. Αν οι κυρίαρχες ελίτ προσπαθούν να δώσουν διέξοδο στην κρίση της Ευρωζώνης προχωρώντας παραπέρα τις διαδικασίες της Ευρωπαϊκής ενοποίησης, και αν κάποιος αντιτίθεται στα μνημόνια ακριβώς επειδή δεν εντάσσονται σε ένα τέτοιο πρόγραμμα, καταρχήν ενοποίησης των τραπεζών, μετά διευκόλυνσης της εργατικής μετανάστευσης, κατόπιν κατάρτισης κοινών προϋπολογισμών από κάποια Ευρωπαϊκή αρχή ,[6] κ.ο.κ., συνιστούν οι απόψεις του «αριστερό λόγο»; Η σύγχυση, που χαρακτηρίζει την ιδεολογική και πολιτική συζήτηση μέσα στην αριστερά σήμερα, δυστυχώς επιτρέπει σε τέτοιες απόψεις να ενδύονται αριστερό μανδύα, να προβάλλονται από αριστερές ιστοσελίδες και να υφέρπουν μέσα στις «εναλλακτικές λύσεις» που συζητάνε ακόμη και αριστερά κόμματα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ.

Το σχήμα που επιτρέπει τη σύγχυση αυτή είναι το σχήμα που θεωρεί ότι η «κόκκινη γραμμή» (μοδάτη έκφραση) της συγκυρίας (όρος που επίσης έχει αρχίσει να ακούγεται, συχνά από ανθρώπους που δεν αντιλαμβάνονται το νόημά του) είναι μεταξύ μνημονιακών-αντιμνημονιακών δυνάμεων. Έτσι, χωρίς κανένας να βασανίσει ιδιαίτερα το περιεχόμενο των απόψεών τους, συγκαταλέγει τη ΔΗΜΑΡ ή τον κ. Βαρουφάκη στην αριστερά. Με αποτέλεσμα να αιφνιδιάζεται όταν, στη συνέχεια, η λογική των απόψεων αυτών οδηγεί καμιά φορά σε θέσεις μνημονιακότερες των μνημονίων!

Και θα μου πείτε: Εντάξει, στην περίπτωση της ΔΗΜΑΡ αυτό έχει γίνει σαφές! Αλλά στην περίπτωση του κ. Βαρουφάκη, μήπως είσαι άδικος και υπερβολικός; Θα σας απαντήσω, ότι στην περίπτωση της ΔΗΜΑΡ τίποτα δεν έχει γίνει σαφές αν δε βρείτε γιατί οι τωρινές θέσεις της και η τωρινή πρακτική της αποτελούν ΑΜΕΣΗ συνέπεια των παλαιότερων θέσεων της ανανεωτικής πτέρυγας του ΣΥΝ. Αν εκπλήσσεστε, δε φταίει η ΔΗΜΑΡ γι’ αυτό αλλά εσείς, που δεν καταλαβαίνετε την εσωτερική λογική των θέσεών της.

Αυτό ακριβώς θα αποδείξω στη συνέχεια και για τον κ. Βαρουφάκη, στηριγμένος σε ένα πρόσφατο άρθρο του: Αν εκπλαγείτε από τις απόψεις του και τις συνέπειές τους, τότε το πρόβλημα είναι δικό σας και όχι δικό του, διότι απλούστατα δεν έχετε καταλάβει την ουσία τους, που παρά τις επιμέρους αντιφάσεις, παραμένει συνεκτική. Το άρθρο επιγράφεται «Πρόγραμμα 24 ημερών» και αναφέρεται στο σοβαρό επικείμενο κίνδυνο χρεοκοπίας της Ελλάδας αν σε 24 μέρες δεν αποπληρώσει ένα ομόλογο αξίας 3,2 δις ευρώ που λήγει στις 20 Αυγούστου . [7] Το θέμα είναι αν η Ελλάδα θα δανειστεί και πάλι από το μηχανισμό στήριξης προκειμένου να εξοφλήσει την ΕΚΤ. Τον παραλογισμό της πολιτικής αυτής δανεισμού προκειμένου να εξυπηρετούνται τα χρέη της Ελλάδας ορθώς υπογραμμίζει ο κ. Βαρουφάκης. Όμως, αρκεί η τοποθέτηση κατά αυτής της λογικής των μνημονίων (δάνεια προκειμένου να εξυπηρετηθούν τα δάνεια) για να διαγράψει μιαν άλλη πολιτική; Η περίπτωση του κ. Βαρουφάκη αποδεικνύει ότι όχι μόνο δεν αρκεί, αλλά μάλιστα μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερους παραλογισμούς υπέρ της άρχουσας ελίτ.

Τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα λοιπόν; Ας δούμε τον πυρήνα της σκέψης του κ. Βαρουφάκη στο παραπάνω άρθρο. Αντιγράφω [8] : «Η μόνη μας ελπίδα πια είναι ένα Πρόγραμμα 24 Ημερών που να ξεκινά σήμερα. Τι θα περιλαμβάνει; Τα εξής απλά: Η κυβέρνηση να κρατήσει ανοικτή την Ολομέλεια της Βουλής και εντός αυτών των 24 ημερών να περάσει όσες μεταρρυθμίσεις κρίνει ότι πρέπει να γίνουν. Όχι επειδή έχουν κάποια σημασία. Καμία δεν έχουν, καθώς δεν έχουν την παραμικρή ελπίδα να ανατρέψουν την εξελισσόμενη κατάρρευση που οφείλεται σε μια καθαρά μακροοικονομική τριπλή δίνη χρέους-ύφεσης-τραπεζών».

Προκύπτουν οι εξής ερωτήσεις: Τι εννοεί ο κ. Βαρουφάκης με τον όρο ‘‘μεταρρυθμίσεις’’, έτσι γενικά και αφηρημένα; Σε τι κατεύθυνση θα είναι οι ‘‘μεταρρυθμίσεις’’ αυτές που άρον άρον και σε τεράστιο αριθμό θα πρέπει να περάσει η Κυβέρνηση κατά τον κ. Βαρουφάκη; Πιστεύει κανείς ότι τέτοιες ‘‘μεταρρυθμίσεις’’ από την παρούσα τρικομματική κυβέρνηση θα είναι τίποτα άλλο από κατακρεούργηση όσων δικαιωμάτων έχουν απομείνει στους εργαζόμενους; Και πιστεύει κανείς ότι τέτοιες περιστάσεις «έκτακτων και κατεπειγόντων» μέτρων θα είναι τίποτα άλλο από δικτατορική εκτροπή, δηλαδή επιβολή καθεστώτος έκτακτης ανάγκης, που εδώ και καιρό φλερτάρει με την επιβολή του ένα τμήμα της άρχουσας ελίτ;

Όχι βέβαια. Και μάλιστα ούτε και ο κ. Βαρουφάκης το πιστεύει, αφού ο στόχος των έκτακτων μέτρων που εισηγείται δεν είναι άλλος από το «να πούμε στην Ευρώπη: «Μεταρρυθμίσεις θέλατε; Νάτες!»»

Το λέει άλλωστε καθαρά: «Το εν λόγω Πρόγραμμα 24 Ημερών έχει δύο σκοπούς: Πρώτον, να κλείσει τα στόματα όσων συνεχίζουν να αναφέρονται στην αδυναμία της ελληνικής κυβέρνησης να νομοθετεί «μεταρρυθμίσεις». Δεύτερον, να εξαναγκάσει την κα Μέρκελ και τους υπόλοιπους ηγέτες των πλεονασματικών χωρών να αποφασίσουν τι θα κάνουν με την Ελλάδα μια ώρα αρχύτερα.».

Για να δούμε τις ιδέες που περικλείονται στις παραπάνω δύο θέσεις του κ. Βαρουφάκη.

Ιδέα Α: Μέχρι τώρα οι ελληνικές μνημονιακές κυβερνήσεις δεν έχουν πάρει αρκετά μνημονιακά μέτρα (προφανώς κάτω από την πίεση της λαϊκής αντίστασης) και έτσι οι άρχουσες ελίτ της Ευρώπης αμφισβητούν τη δυνατότητα της ελληνικής κυβέρνησης να «περάσει» τα μνημόνια. Με το μπαράζ των προτεινόμενων μέτρων των 24 ημερών, η ελληνική κυβέρνηση θα πείσει επιτέλους τη Μέρκελ ότι θα εφαρμόσει τα μνημόνια δια πυρός και σιδήρου ή τουλάχιστον «θα της κλείσει το στόμα»!

Ιδέα Β: Έχοντας πλέον η Ελλάδα περάσει ό,τι προβλέπει το Μνημόνιο Α, το ενδιάμεσο και το Μνημόνιο Β και έχοντας πλέον αποδειχθεί βασιλικότερη του βασιλέως, έχοντας δηλαδή κάψει εντελώς τη χώρα , τότε επιτέλους η Μέρκελ θα τεθεί προ των ευθυνών της και θα υποχρεωθεί να λάβει τις αποφάσεις της για το μέλλον των αυτοκτονημένων και αυτοπυρπολημένων ιθαγενών!!!

Αν οι ιδέες αυτές δεν αποτελούν απαύγασμα αντιδραστικότητας (ο Μανδραβέλης ωχριά μπροστά τους), τότε κι εγώ πλέον δε γνωρίζω τι θα ορίζαμε ως ακραίες φιλομνημονικές θέσεις.

Αλλά πώς προέκυψαν αυτές οι φιλομνημονιακές θέσεις σε έναν θεωρούμενο αντιμνημονιακό αναλυτή; Προέκυψαν ακριβώς επειδή η διαχωριστική γραμμή δεν είναι ανάμεσα σε φιλομνημονιακούς και αντιμνημονιακούς (και να θυμηθούμε εδώ το κλασικό επιχείρημα ότι και ο Σαμαράς και ο Κουβέλης αντιμνημονιακοί ήσαν). Η πραγματική διαχωριστική γραμμή είναι αφενός ανάμεσα σε αυτούς που πάνω απ’ όλα επιθυμούν τη προσάρτηση της Ελλάδας στην Ευρωζώνη πριν και ανεξάρτητα από την αντιμετώπιση του χρέους και αφετέρου ανάμεσα σε αυτούς που επιθυμούν μιαν ανεξάρτητη ανάπτυξη της Ελλάδας, την παραγωγική της ανασυγκρότηση και τη σοσιαλιστική προοπτική.

Η πρώτη κατηγορία αποτελείται από εκείνους που τυφλά ακολουθούν τις προσταγές των ευρωπαίων τραπεζιτών και αγωνίζονται να διασφαλίσουν τα κέρδη τους σε βάρος του λαού τους, αλλά αποτελείται και από εκείνους που βλέπουν το αδιέξοδο της ακολουθούμενης πολιτικής ΟΧΙ επειδή εξαθλιώνει το λαό, αλλά επειδή δεν υπάρχει περίπτωση να πραγματοποιηθούν όσα πρεσβεύει (οι αριθμοί δε βγαίνουν). Αυτοί οι τελευταίοι αναζητούν τη λύση στη διεύρυνση και στο βάθεμα των διαδικασιών της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Η οποία όμως διεύρυνση προϋποθέτει την εσωτερική υποτίμηση, δηλαδή το βίαιο περιορισμό του κομματιού της πίτας που απολαμβάνουν οι εργαζόμενοι από το εθνικό προϊόν, προκειμένου να καταστούν «ανταγωνιστικές» οι εθνικές οικονομίες, δηλαδή προκειμένου να διευρύνουν τη κερδοφορία τους οι καπιταλιστές. Και επίσης προϋποθέτει τον εξανδραποδισμό ολόκληρων πληθυσμών (του ελληνικού συμπεριλαμβανομένου) στα βιομηχανικά κέντρα των μητροπόλεων, προϋποθέτει την κατάρτιση των προϋπολογισμών από υπερεθνικά κέντρα και εν τέλει προϋποθέτει την εξάλειψη των «εθνικών» κυβερνήσεων.

Τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στις δύο αυτές κατηγορίες ποτέ δεν παραβίασαν ούτε ο Σαμαράς ούτε ο Κουβέλης ούτε ο κ. Βαρουφάκης. Και οι τρεις ανήκουν σταθερά στην πρώτη κατηγορία.

Το ξαναλέω: Η σύγχυση που διαχέεται με ευθύνη και των βασικών δυνάμεων της Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ), αυτή είναι που φταίει αν οι παρούσες απόψεις του κ. Βαρουφάκη μοιάζει να αντιφάσκουν με προηγούμενες τοποθετήσεις του . [9] Αν ο αναγνώστης που θεωρεί τον κ. Βαρουφάκη «αντιμνημονιακό» μπερδεύεται με την απαίτησή του για καθεστώς έκτακτης ανάγκης που θα ψηφίσει όσα δεν ψήφισαν όλες οι μνημονιακές κυβερνήσεις μέχρι σήμερα, αυτό οφείλεται στο ότι ο αναγνώστης αυτός δεν αντιλαμβάνεται ότι η διαχωριστική γραμμή δεν είναι ανάμεσα σε «μνημονιακούς» και «αντιμνημονιακούς», αλλά ανάμεσα σε εκείνους που επιθυμούν την εμβάθυνση και διεύρυνση της Ευρωζώνης (με μνημόνια ή χωρίς, αυτό είναι δευτερεύον και μπορεί να ποικίλει ανάλογα με τις περιστάσεις, όπως αποδεικνύει και η περίπτωση της ΔΗΜΑΡ, ανάλογη με την περίπτωση του κ. Βαρουφάκη) και σε εκείνους που επιθυμούν την ανάκτηση της ανεξαρτησίας της Ελλάδας και το άνοιγμα μιας φιλολαϊκής διαδικασίας ανάπτυξης.

Η σύγχυση γύρω από την κυρίαρχη αντίφαση στην Ελληνική κοινωνία σήμερα, αυτή είναι που οδήγησε ακόμη και τις ακραίες απόψεις του άρθρου αυτού να παρουσιαστούν και να γίνουν αποδεκτές από ένα αριστερό κοινό. Με αποκορύφωμα τη δημοσίευση του συγκεκριμένου άρθρου και από την Iskra!

[1] http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.authors&id=58

[2] Τις απόψεις αυτές ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης μπορεί να διαβάσει στις ιστοσελίδες που διατηρεί, http://yanisvaroufakis.eu/ , http://blogs.valvesoftware.com/category/economics/

[3] Βλέπε το άρθρο «Το Ευρώ ως μοχλός προώθησης της δημοσιονομικής, φορολογικής και πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης μέσω της εισαγωγής κρίσεων στις επί μέρους οικονομίες της Ευρωζώνης» στο http://aristerovima.gr/details.php?id=3545.

[4] Είναι γεγονός ότι ο κ. Βαρουφάκης αποφεύγει να μιλήσει για εσωτερική υποτίμηση. Μιλά όμως για αναγκαίες θυσίες που θα είναι αποδεκτές από το λαό εφόσον εκείνος πειστεί ότι έτσι θα λυθούν τα προβλήματα του. Βεβαίως οι θυσίες στις οποίες προσβλέπει δε διαφέρουν από εκείνες που και τώρα εφαρμόζονται, αλλά τελικά (εκεί οδηγείται η σκέψη του) θα έχουν νόημα εφόσον προχωρούν οι διαδικασίες της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

[5] Τη συνέντευξη προς τον Robert Johnson, executive director του INET, μπορείτε να ακούσετε στο  http://ineteconomics.org/, όπου επίσης μπορείτε να βρείτε μια πλούσια παρουσίαση απόψεων του κ. Βαρουφάκη.

[6] Είναι γεγονός ότι ο κ. Βαρουφάκης επιδεικνύει μεγάλη επιφυλακτικότητα απέναντι στις Βρυξέλλες, αλλά μικρή απέναντι στην Φρανκφούρτη και μηδενική απέναντι στην ΕΤΕ.

[7] βλ. http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.8emata&id=17117. Το ομόλογο το έχει αγοράσει η ΕΚΤ αντί 2,3 δις ευρώ και αυτήν οφείλει να εξοφλήσει η Ελλάδα, οδηγώντας την ΕΚΤ στην πραγματοποίηση κερδών 900 εκατομμυρίων ευρώ σε ελάχιστο χρονικό διάστημα.

[8] Τα εκτενή αποσπάσματα είναι αυτούσια από το άρθρο του κ. Βαρουφάκη με μόνη επέμβασή μου τη διόρθωση των ορθογραφικών του λαθών.

[9] Αν και πρέπει να επισημανθεί ότι οι απόψεις του κ. Βαρουφάκη της παρούσας περιόδου διαφέρουν από τις απόψεις του της προγενέστερης περιόδου.

Πηγή: Αριστερό Βήμα