Πώς η Ισλανδία βγήκε από την κρίση χωρίς Μνημόνια…

Συνέντευξη του Στεϊνγκρίμουρ Σίγκφουσον* στον Μιχάλη Ψύλο

Ξαφνικά, όλοι μιλούν με θαυμασμό για την Ισλανδία. Τη μικρή νησιωτική χώρα των Βίκινγκς, που πριν ακριβώς από τέσσερα χρόνια έφτασε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Ήταν φθινόπωρο του 2008, όταν μέσα σε μία εβδομάδα η Ισλανδία επλήγη πολύ σοβαρά από τη διεθνή οικονομική κρίση, με τις τρεις σημαντικότερες τράπεζές της να χρεοκοπούν. Το δημόσιο χρέος ανήλθε στο 900% του ΑΕΠ.

Η χώρα βυθίστηκε σε μια βαθιά ύφεση, με μείωση του ΑΕΠ κατά 11% μέσα σε δύο χρόνια. Η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση προσπάθησε με νόμο να αναγκάσει όλους τους Ισλανδούς να πληρώσουν για να εξοφλήσουν ένα χρέος ύψους 3,5 δισ. ευρώ (40% του ΑΕΠ) –δηλαδή κάπου 9.000 ευρώ ανά κάτοικο– για περισσότερα από δεκαπέντε χρόνια. Μόνο που οι Ισλανδοί αντιστάθηκαν και με δύο δημοψηφίσματα απέρριψαν κάθε τέτοια σκέψη.

Οι Ισλανδοί Βίκινγκς στάθηκαν όμως όρθιοι.

Όπως γράφει η «Monde diplomatique», «τα αποτελέσματα της ισλανδικής οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής ήταν θεαματικά». Ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σε ύφεση, η Ισλανδία είχε ρυθμό ανάπτυξης 2,1% το 2011 και 2,7% για το 2012.

Το ποσοστό της ανεργίας μειώθηκε στο μισό και κυμαίνεται γύρω στο 6%. Ακόμη και το ΔΝΤ ομιλεί με… θαυμασμό για «τη σημαντική πρόοδο» που έχει επιτύχει η χώρα. Ο οίκος αξιολόγησης Fitch αναβάθμισε μάλιστα την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας, επαινώντας «την ανορθόδοξη πολιτική αντιμετώπισης της κρίσης».

«Όντως, πρέπει να πούμε ότι χρησιμοποιήσαμε μη παραδοσιακά, ανορθόδοξα μέτρα», λέει στην «Εφημερίδα των Συντακτών» ο υπουργός Οικονομικών της Ισλανδίας, Στεϊνγκρίμουρ Σιγκφούσον. «Οι τρεις τράπεζες που χρεοκόπησαν ήταν πολύ μεγάλες για τη δική μας μικρή νησιωτική οικονομία, ώστε να προσπαθήσουμε να τις σώσουμε.

Αντί να δίνουμε χρήματα στις παλιές τράπεζες, δημιουργήσαμε έναν νέο τραπεζικό τομέα. Μεταφέραμε όλες τις καταθέσεις των πολιτών στις καινούργιες τράπεζες και επαναχρηματοδοτήσαμε το νέο τραπεζικό σύστημα, με αποτέλεσμα ουδείς Ισλανδός να χάσει τα χρήματά του».

Ιδρυτής και πρόεδρος του Αριστερού-Πράσινου Κινήματος και βουλευτής από το 1983, ο 57χρονος Σιγκφούσον ήταν από τους πρωτεργάτες των αγώνων για τον τερματισμό της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στην Ισλανδία.

Όταν, μάλιστα, τον Σεπτέμβριο του 2006 οι Αμερικανοί εγκατέλειψαν την αεροναυτική βάση στο Κεφλάβικ, αντιτάχθηκε σθεναρά σε οποιαδήποτε συγκρότηση ισλανδικού στρατού, τονίζοντας πως δεν υπάρχει ανάγκη συγκρότησης ενόπλων δυνάμεων στο νησί. Οι πολιτικές του απόψεις εμπεριέχονται στο βιβλίο του με τίτλο «Όλοι μας – Το ισλανδικό κοινωνικό κράτος σε σταυροδρόμι», που κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 2006.

«Εμείς, παρά τα τεράστια οικονομικά προβλήματα, προσπαθήσαμε να ενισχύσουμε τα χαμηλά εισοδήματα και να μη μειώσουμε τις κοινωνικές δαπάνες. Πήραμε δραστικά μέτρα για να ενισχύσουμε το κοινωνικό προφίλ της χώρας. Με τα μέτρα που πήραμε, καταφέραμε σήμερα να συζητάμε έναν προϋπολογισμό για το 2013 σχεδόν ισοσκελισμένο. Αυτό λοιπόν είναι το μεγάλο μας επίτευγμα».

Άλλη έξυπνη κίνηση της Ισλανδίας ήταν να κρατήσει το δικό της νόμισμα. Η κορόνα υποτιμήθηκε περίπου 80% έναντι του ευρώ κατά τη διάρκεια της κρίσης. Ως αποτέλεσμα, οι εξαγωγές απογειώθηκαν, συμβάλλοντας σημαντικά στη βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου.

«Φυσικά, είχαμε τη δυνατότητα να υποτιμήσουμε και το εθνικό μας νόμισμα, την κορόνα, και η υποτίμηση αυτή μας έδωσε πολλά ισχυρά πλεονεκτήματα στις εξαγωγές και στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας», λέει ο Ισλανδός υπουργός.

- Αλήθεια, πώς καταφέρατε να αντιμετωπίσετε τις πιέσεις από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο;

- Τους είπαμε εξαρχής ότι εμείς πρέπει να προστατεύσουμε το κοινωνικό μας κράτος και, εφόσον είδαν ότι είμαστε ένας σοβαρός λαός, μας έδωσαν έναν ικανό βαθμό ευελιξίας για να διαλέξουμε τις δικές μας μεθόδους.

«Ήταν ένα παραμύθι λοιπόν ότι η κατάρρευση των τραπεζών θα οδηγούσε και στην κατάρρευση της ίδιας της χώρας;» τον ρωτήσαμε.

«Νομίζω ότι όλα εξαρτώνται από το πώς θα αντιδράσεις σε αυτό. Φυσικά η κατάσταση ήταν δραματική στην Ισλανδία, καθώς χάσαμε το 85% του χρηματοπιστωτικού τομέα της χώρας μέσα σε μια εβδομάδα.

Αλλά κατορθώσαμε να διαχωρίσουμε το χρεοκοπημένο τραπεζικό σύστημα από την οικονομία μας. Μεταφέραμε όλες τις καταθέσεις των πολιτών στις καινούργιες τράπεζες και έτσι μπορέσαμε να περιορίσουμε το σοκ στην οικονομία. Το κάναμε με τη βοήθεια ενός επείγοντος νόμου και μπορέσαμε να αποφύγουμε την πλήρη καταστροφή της οικονομίας», τονίζει..

Παρά την οικονομική καταστροφή, οι Ισλανδοί έδειξαν ότι υπάρχει κι άλλος δρόμος από αυτόν της υποταγής στις «ορθόδοξες» και πλήρως αποτυχημένες λύσεις του ΔΝΤ. «Η λιτότητα από μόνη της δεν μπορεί να λύσει τα προβλήματα της χώρας», λέει ο Σιγκφούσον.

Να θυμίσουμε ότι οι Ισλανδοί αρνήθηκαν δύο φορές με δημοψήφισμα να πληρώσουν τα χρέη των απατεώνων Ισλανδών τραπεζιτών και να αποζημιώσουν περίπου 340.000 Βρετανούς και Ολλανδούς, που διατηρούσαν καταθέσεις ύψους 4 δισ. ευρώ στην ηλεκτρονική ισλανδική τράπεζα Icesave του ομίλου Landsbanki, η οποία κατέρρευσε το 2008. Το Αλθίνγκι –το ισλανδικό Κοινοβούλιο- ξεκαθάρισε ότι δεν είχε καμία νομική ή ηθική υποχρέωση να εγγυηθεί την απερίσκεπτη συμπεριφορά των εμπορικών τραπεζών της χώρας.

«Στην ουσία, η Ισλανδία ύψωσε σε όσους χρωστούσε χρήματα το… μεσαίο δάχτυλο. Και αυτό… δούλεψε», γράφει η ηλεκτρονική εφημερίδα «Globe and Mail». Ακόμη και οι «Financial Times» διαπιστώνουν πως «Οι Ισλανδοί δείχνουν ότι έχουν άδικο άλλες κυβερνήσεις που λένε πως δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση από το να πληρώσουν τα κράτη για τις ζημιές των τραπεζών».

Καθοριστικό ρόλο στην υπερήφανη στάση των Ισλανδών έπαιξε ο πρόεδρος της χώρας, Ολαφουρ Ράγκναρ Γκρίμσον, που, αν και δεξιός, έδειξε ότι δεν είναι δούλος…

«Πώς βλέπετε τον ρόλο της Γερμανίας στην Ευρώπη;» ρωτήσαμε τον Ισλανδό υπουργό.

«Ο ρόλος της Γερμανίας ως της μεγαλύτερης οικονομίας στην Ευρώπη, είναι πολύ σημαντικός», λέει. «Δεν πρόκειται να εμπλακώ στη συζήτηση μεταξύ των επιμέρους χωρών-μελών της Ε.Ε. 

Εμείς παραδοσιακά, ως χώρα του Βορρά, έχουμε καλές σχέσεις με τη Γερμανία, η γλώσσα μας έχει κοινά στοιχεία και είναι ισχυροί και οι πολιτιστικοί δεσμοί.

Η Γερμανία είναι σε πολύ δύσκολη θέση γιατί ακριβώς είναι τόσο μεγάλη στο πλαίσιο της Ε.Ε. και της ευρωζώνης και αυτός δεν είναι ένας εύκολος ρόλος για να παίξει». «Το θέμα είναι βέβαια να έχουμε μια ευρωπαϊκή Γερμανία και όχι μια γερμανική Ευρώπη;» τον ρωτάμε. 

Γελάει. Γνωρίζει άλλωστε τις θέσεις της κοινής γνώμης στην Ελλάδα, αφού –όπως μας λέει- παρακολουθεί τις εξελίξεις στη χώρα μας.

«Οι διαφορές ανάμεσα στον ευρωπαϊκό Βορρά και τον Νότο είναι θέμα ανησυχίας», λέει, «καθώς αντανακλούν διαφορετικές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Αλλά το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι, εφόσον έχετε κοινό νόμισμα, υπάρχει ανάγκη για μεγαλύτερη ολοκλήρωση και ανακατανομή των πόρων για να υπάρξει ισορροπία και αντιμετώπιση των ανισορροπιών στην περιοχή.

Φυσικά, η ευρωζώνη πρέπει να αποφασίσει πώς θα διδαχθεί από την κρίση και πώς θα προχωρήσει από εδώ και εμπρός… Παρακολουθώντας τις εξελίξεις στην Ελλάδα και βλέποντας τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η χώρα σας θα ήθελα να ευχηθώ κάθε επιτυχία στην αντιμετώπιση της κρίσης».

*Ο Στεϊνγκρίμουρ Σίγκφουσον είναι υπουργός Οικονομικών της Ισλανδίας

Πηγή: Η Εφημερίδα των Συντακτών και contramee.wordpress.com