Ξαφνικός έρωτας για την αναδιάρθρωση

 του Χ. Γεωργούλα

Και να που –σχεδόν– όλοι πια φαίνεται να συζητούν για την αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους. Φαίνεται. Γιατί μπορεί και να μιλάει ο καθένας για διαφορετικά πράγματα.
Το αξιοσημείωτο, πάντως, είναι ότι η συζήτηση εδράζεται στην κοινή πλέον παραδοχή ότι η πολιτική του Μνημονίου δεν οδηγεί στην απεμπλοκή αλλά στην περιπλοκή των προβλημάτων της κρίσης του χρέους. 

Πολιτικοί σχολιαστές που δεν ανήκουν με τίποτα στους συνήθεις επικριτές της κυβερνητικής πολιτικής, ούτε στους υποστηρικτές του «αντιμνημονιακού» Σαμαρά, καταλήγουν σήμερα να αποφαίνονται ότι «το Μνημόνιο μας έριξε έξω (…) χάσαμε τα νούμερα του 2010, έχουμε ήδη απόκλιση από τον προϋπολογισμό του 2011 (…) το πρόγραμμα δεν βγαίνει και κάτι πρέπει να γίνει»… (1)

Το τι πρέπει να γίνει, βέβαια, είναι ένα άλλο ζήτημα, που σχετίζεται με την προοπτική που έχει ο καθένας στο μυαλό του, για το ζήτημα του χρέους και για τις ανάγκες της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. 

Ένας άλλος σχολιαστής, για παράδειγμα, που κι αυτός προφανώς θεωρεί ότι το Μνημόνιο «δεν βγαίνει», προτείνει «ένα Μνημόνιο–2, που θα μας επιστρέψει με ασφάλεια σε θετικό έδαφος». (2) Προφανώς έχει κάτι άλλο στο μυαλό του από έναν αριστερό που μιλάει για αναδιαπραγμάτευση.

Η ουσιαστική διαφορά 

Μήπως μιλάμε, λοιπόν, για εντελώς διαφορετικά πράγματα; Ότι αυτό συμβαίνει, συχνά δηλώνεται με σαφήνεια ότι, δηλαδή, πρόκειται για διαφορετικά, μέχρι και εντελώς αντίθετα σχέδια.
Για αναδιάρθρωση μιλούν γερμανοί αξιωματούχοι, ακόμη και ο κ. Σόιμπλε την υπαινίσσεται, αρθρογράφοι του «Εκόνομιστ», επιφανείς οικονομολόγοι, μέχρι και στελέχη του ΠΑΣΟΚ, παρόλο που ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Οικονομίας ξορκίζουν ακόμη και τη λέξη.

Είναι ανάγκη, λοιπόν, να πάμε στην αφετηρία των συλλογισμών. «Το κύριο θέμα για τη χώρα είναι να επιστρέψει στις αγορές (…) να τιμήσουμε την υπογραφή του ελληνικού κράτους πάνω στα ομόλογα» (3). Και για να μην υπάρχει αμφιβολία, επισημαίνεται: «Παραμένουμε στην οπτική των αγορών ανεξαρτήτως της ικανότητας ή ανικανότητάς τους (…) να επιβεβαιώνουν λειτουργικά όσα ωραία προβλέπει ο περίφημος “νόμος” για την αποτελεσματικότητά τους στη βέλτιστη κατανομή των διαθέσιμων πόρων» (4). 

Δεν έχει ξαναγίνει τόσο σύντομη και σαφής δήλωση πίστης στην εξουσία των χρηματοπιστωτικών αγορών. Όταν, λοιπόν, προηγείται μια τέτοια δήλωση, δεν μπορεί παρά να νοείται ως στόχος της αναδιάρθρωσης του χρέους η καλύτερη εξυπηρέτηση των «αγορών» και η αποφυγή της παραμικρής αμφισβήτησης της απόλυτης κυριαρχίας τους: «Της επιστροφής μας [στις αγορές] προηγείται η φιλική αναδιάταξη του χρέους (…) και όχι η επιθετική, που περιλαμβάνει αθέτηση υποχρεώσεων και κηρύσσει τον πόλεμο με τις αγορές» (5).

Με τις αγορές ή εναντίον τους;

Ό,τι και να περιλαμβάνει αυτή η περίφημη αναδιάρθρωση, δύο πράγματα απαγορεύεται να περιέχει: «αθέτηση υποχρεώσεων» και «πόλεμο με τις αγορές». Γιατί, όμως, απαγορεύεται; Για τον απλούστατο λόγο ότι πρέπει να τα έχουμε καλά μαζί τους, ώστε να μη μας εκδικηθούν. 

Μπορεί μια «αγορά» να διαθέτει εκδικητικά ένστικτα; Δεν αποκλείεται. Δεν μπορεί, πάντως, να αθετεί τους ίδιους τους «νόμους» της. Όταν, λοιπόν, ένας από τους βασικούς «νόμους» της αγοράς ορίζει ότι τα τοκογλυφικού ύψους επιτόκιά τους δικαιολογούνται διότι περιέχουν και την πρόβλεψη του κινδύνου μη αποπληρωμής, τότε τους «νόμους» παραβιάζει όποιος δεν τολμά να εφαρμόσει στην πράξη αυτό τον κανόνα. Να απαιτήσει, δηλαδή, και να επιτύχει τη δραστική περικοπή των δανειακών υποχρεώσεών του, χωρίς «τύψεις» ηθικές, νομικές ή οικονομικές, όταν η τήρησή τους προφανώς οδηγεί στη διάλυσή του. 

Συνεπώς, έχει σημασία η αφετηρία από την οποία ξεκινάει κάποιος που προτείνει τη μια ή την άλλη λύση. Όποιος ξεκινάει με στόχο την αμφισβήτηση της παντοκρατορίας των χρηματοπιστωτικών αγορών (για να μη μιλήσουμε για απαλλαγή από αυτήν), δεν μπορεί να χρησιμοποιεί ούτε τις ίδιες λέξεις, ακόμα κι αν προσπαθεί να τους δώσει άλλο περιεχόμενο.

Η επιθετική αναδιαπραγμάτευση

Γι’ αυτό, ορθά μέχρι σήμερα οι εκπρόσωποι της καθ’ ημάς αριστεράς χρησιμοποιούν τον όρο «αναδιαπραγμάτευση», με την προσθήκη μάλιστα προσφάτως και του επιθετικού προσδιορισμού «επιθετική». Πράγματι, έχει στόχο: την αμφισβήτηση της παντοκρατορίας των αγορών, που απαιτούν όχι μόνο τοκογλυφικό επιτόκιο (λόγω ρίσκου…) αλλά και αποπληρωμή μέχρι δεκάρας των χρεών. Η διαγραφή μεγάλου μέρους του χρέους είναι νόμιμη, ηθική και οικονομικά δικαιολογημένη απαίτηση. Απαίτηση που συνδέεται με μία ορθή πρωτοβουλία της αριστεράς για  πραγματοποίηση λογιστικού ελέγχου του χρέους, με τη συγκρότηση της Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου. Αν έχει νόημα ένας τέτοιος έλεγχος, που έχει σαφές πολιτικό υπόβαθρο και πολιτικές προεκτάσεις, είναι γιατί τεκμηριώνει ακόμη περισσότερο την απαίτηση για διαγραφή μεγάλου μέρους του χρέους.
Μια ακόμα εκδοχή αναδιάρθρωσης είναι η εξής: Αφού εφαρμοστεί πιστά το Μνημόνιο, ίσως κι ένα δεύτερο, αφού το πρώτο «δεν βγαίνει», και δεν έχουμε πια ανάγκη νέου δανεισμού, τότε θα μπορούσαμε να πάμε σε μια αναδιάρθρωση («λελογισμένη χρεοκοπία») με κούρεμα, επιμήκυνση, χαμηλότερο επιτόκιο κ.λπ.

Πρόκειται, προφανώς, για μια εκδοχή που, αν και εμφανίζεται ως «ρεαλιστική» και αφοπλίζουσα τη δύναμη πυρός των «αγορών», αφενός τις εξυπηρετεί, γιατί θα έχουν πάρει πίσω ήδη το μεγαλύτερο μέρος των δανείων και θα εξασφαλίσουν την αποπληρωμή του υπολοίπου, αφετέρου θα έχει επιβαρύνει με όλα τα επαχθή μέτρα το λαϊκό εισόδημα και ιδίως των εργαζομένων. Δηλαδή, θα έρθει κατόπιν εορτής εξασφαλίζοντας ότι και η πίτα (των δανειστών) θα μείνει κατά το μάλλον ή ήττον ακέρια και ο σκύλος (ξεζουμισμένος λαός) δεν θα δαγκώσει, αν και πεινασμένος.

Πολύγλωσση
αριστερά…

Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι η στάση και οι προτάσεις της αριστεράς, ενώ θα έπρεπε να συμβάλλουν σε μια αποσαφήνιση της βασικής αντίθεσης, μάλλον συνεισφέρουν στη γενικότερη σύγχυση που σκόπιμα καλλιεργείται από τα μίντια. 

Το ΚΚΕ καταγγέλλει κάθε στρατηγική αναδιαπραγμάτευσης και λογιστικού ελέγχου του χρέους. Στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ διατυπώνονται θέσεις από τη στάση πληρωμών για το χρέος (ως διαπραγματευτικό όπλο) ως την οριστική διακοπή αποπληρωμής, τη στιγμή που δια στόματος Τσίπρα προτείνεται η «επιθετική αναδιαπραγμάτευση» με στόχο τη διαγραφή μεγάλου μέρους του χρέους. Από την πλευρά του Π. Λαφαζάνη, παράλληλα, επιχειρείται διαφοροποίηση με τη διατύπωση «συνολική διαγραφή ή τουλάχιστον διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους» και αν αυτό δεν επιτευχθεί «προσωρινή αναστολή πληρωμής και, αν δεν υπάρξει ανταπόκριση, οριστική διακοπή πληρωμής».
Και το ερώτημα που αιωρείται στο μυαλό κάθε αριστερού πολίτη, είναι αν αυτή η ώρα είναι η ώρα των βαθύτερων διαφοροποιήσεων ή η ώρα της αναζήτησης κοινής αγωνιστικής θέσης. Καθώς, όπως φαίνεται τουλάχιστον από τις μέχρι τώρα αναλύσεις, οι διαφορές δεν είναι αγεφύρωτες.

Σημειώσεις

1. «Μνημόνιο=Μνημόσυνο», του Δ. Μητρόπουλου («Τα Νέα», 13-4-2011).
2. «Η απαραίτητη επιστροφή», του Μπ. Παπαδημητρίου («Καθημερινή», 14-4-2011).
3. Στο ίδιο άρθρο της «Κ».
4. Στο ίδιο άρθρο της «Κ». Αξίζει να σημειωθεί ότι ο λόγος ύπαρξης και δικαίωσης των «αγορών» είναι ακριβώς η υποτιθέμενη δυνατότητά τους, μέσω της προσφοράς και της ζήτησης, να κατανέμουν με το βέλτιστο τρόπο τους διαθέσιμους πόρους. Αν αυτή η ικανότητά τους αμφισβητείται εκ των ένδον, τότε ο μόνος λόγος ύπαρξης των χρηματοπιστωτικών αγορών είναι η εξασφάλιση προσόδου στους κατόχους συσσωρευμένου χρηματικού κεφαλαίου.
5. Στο ίδιο άρθρο της «Κ».

Πηγή: http://www.epohi.gr/