της Μαρίας ΚόρδαΟ Λουκάς Παπαδήμος ορκίστηκε στις 11/11/2011 ο 11ος πρωθυπουργός της Ελλάδας μετά τη μεταπολίτευση του 1974. Η κυβέρνησή του, στην οποία συμμετέχουν το ΠΑΣΟΚ, η ΝΔ, το ΛΑΟΣ και επιπλέον τη στηρίζει η Δημοκρατική Συμμαχία και άλλοι ανεξάρτητοι βουλευτές, που προέρχονται απ’ τα δύο «κόμματα εξουσίας», αθροίζει κοινοβουλευτική πλειοψηφία 255 εδρών.
Οικονομική και πολιτική η κρίση του συστήματος
Η ευρεία κοινοβουλευτική στήριξη, παρά τα όσα λέγονται, αποτελεί την πιο κραυγαλέα απόδειξη της μετατροπής της οικονομικής κρίσης του καπιταλισμού σε πολιτική κρίση του συστήματος στην Ελλάδα.
Θα έλεγε κανείς ότι αυτή η πολιτική κρίση είχε ξεκινήσει πολύ πριν την οικονομική. Εκφραζόταν με τη συνεχή φθορά του κυρίαρχου μπλοκ εξουσίας, απ’ την περίοδο της διακυβέρνησης της ΝΔ, όταν ο δημόσιος βίος κατακλυζόταν από υποθέσεις σκανδάλων και διαφθοράς.
Εκφράστηκε με απώλεια της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τα κόμματα και πέραν του κλασικού δικομματισμού με πρωτοφανή ποσοστά αποχής και άκυρα ψηφοδέλτια κατά τις εκλογικές αναμετρήσεις του 2009, ιδίως στις ευρωεκλογές.
Μάλιστα στις εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση το Νοέμβριο του 2010 αυτές οι τάσεις αποτυπώθηκαν πολύ πιο ανάγλυφα και συνδυάστηκαν με ρωγμές στους ίδιους τους κομματικούς μηχανισμούς του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Για πρώτη φορά σ’ εκείνη την εκλογική αναμέτρηση έγινε δοκιμή πολιτικών μεταβολών που βλέπουμε να εξελίσσονται το τελευταίο διάστημα, όπως η δημιουργία της ΔΗΜΑΡ, οι πολιτικές κινήσεις «εξ’ αριστερών» και «εκ δεξιών» του ΠΑΣΟΚ από πρώην στελέχη του. Σ’ αυτή τη φάση κάνει την εμφάνισή της η ΔΗ.ΣΥ μετά τη διαγραφή της Ντόρας Μπακογιάννη απ’ τη ΝΔ.
Απ’ το μνημόνιο στη χρεωκοπία
Αυτή η μακρά πολιτική περίοδος μπορεί να χωριστεί σε δύο υποπεριόδους από οικονομικής απόψεως. Η πρώτη υποπερίοδος αφορά στα προεόρτια της οικονομικής κρίσης που ερχόταν στην Ελλάδα. Συνδυάζεται με τις προετοιμασίες της εισόδου του ΔΝΤ στην ευρωζώνη και στην προσφυγή της Ελλάδας στο μηχανισμό στήριξης της Ελληνικής Οικονομίας, με την υπογραφή της δανειακής σύμβασης των 110 δις ευρώ και την ψήφιση του μνημονίου την άνοιξη του 2010.
Η δεύτερη υποπερίοδος αφορά στη μετάβαση απ’ την εφαρμογή του μνημονίου στην ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου προγράμματος το καλοκαίρι του 2011. Σ’ αυτή τη φάση κάνει την εμφάνισή του το κίνημα των αγανακτισμένων, γίνονται δύο μεγάλες απεργίες που καταστέλλονται από ένα πρωτοφανές αστυνομικό όργιο, ενώ γίνονται και οι πρώτες νύξεις απ’ τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Θόδωρο Πάγκαλο για τανκς στους δρόμους και μετατροπή της Ελλάδας σε Αργεντινή. Ο τότε πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου φτάνει ένα βήμα πριν τη συγκυβέρνηση με τον Αντώνη Σαμαρά. Είναι ακόμα νωπές οι μνήμες της τηλεφωνικής παραίτησης του τότε πρωθυπουργού στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Στην ΚΟ του ΠΑΣΟΚ ξεσπά κρίση που οδηγεί σε ανασχηματισμό της κυβέρνησης και στη δημιουργία μιας επί της ουσίας συγκυβέρνησης Παπανδρέου – Βενιζέλου. Λίγες μέρες αργότερα η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ με την περιβόητη απόφαση της 21ης Ιουλίου θέτει επί τάπητος το θέμα της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους με ένα κούρεμα της τάξης του 21%. Λίγα 24ωρα μετά η απόφαση καταρρίπτεται πανηγυρικά απ’ τις αγορές. Μερικές εβδομάδες αργότερα οι ελεγκτές της τρόικας αποχωρούν αιφνιδιαστικά απ’ την Ελλάδα. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ κλονίζεται εκ νέου μπροστά στην ψήφιση του πολυνομοσχεδίου του Ευάγγελου Βενιζέλου. Η ΚΟ του ΠΑΣΟΚ δίνει διορία στο Γιώργο Παπανδρέου μέχρι τη σύνοδο της ΕΕ στα τέλη Οκτωβρίου και περιμένει απ’ τον πρωθυπουργό ανάληψη πρωτοβουλιών για τη δημιουργία κυβέρνησης έκτακτης ανάγκης και εθνικής σωτηρίας.
Τελικά με ένα νεκρό απεργό την 20η Οκτωβρίου στην πλάτη της η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ φτάνει ως την επεισοδιακή απόφαση των αλλεπάλληλων συνόδων της ΕΕ στα τέλη Οκτωβρίου. Σ’ όλο αυτό το διάστημα η ΝΔ και ο Αντώνης Σαμαράς κοιτούν επί της ουσίας αμήχανοι και ψάχνουν τρόπο ν’ απεμπλακούν απ’ τη μέχρι τότε αντιπολιτευτική γραμμή τους.
Ο λαός αγωνίζεται και πιέζει – οι δανειστές αποφασίζουν
Ώσπου έρχονται σε συνέχεια της 48ωρης γενικής απεργίας του Οκτωβρίου οι διαδηλώσεις της 28ης Οκτωβρίου που αποτελούν ηχηρό χαστούκι κατά των αποφάσεων της ΕΕ που έχουν ληφθεί λίγες ώρες πριν. Αποκορύφωμα; η ματαίωση της στρατιωτικής παρέλασης της Θεσσαλονίκης που σηματοδοτεί πλήρη αδυναμία της κυβέρνησης να ελέγξει την κατάσταση. Τελικά θρυαλλίδα των εξελίξεων γίνεται η αναγγελία του -μέχρι πρότινος πρωθυπουργού- Γιώργου Παπανδρέου να προχωρήσει σε δημοψήφισμα για την απόφαση της ΕΕ της 26ης Οκτωβρίου. Βρυξέλλες, Παρίσι, Βερολίνο και Ουάσιγκτον όχι μόνο εγκαλούν τον πρόεδρο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς στην τάξη, αλλά σε μια πρωτοφανή επίδειξη επικυριαρχίας θέτουν το δημοψήφισμα σε μια νέα πολιτική βάση. Καλούν το ελληνικό πολιτικό σύστημα να διαλέξει αν θέλει παραμονή ή αποχώρηση της χώρας απ’ τη ζώνη του Ευρώ και την ΕΕ.Ο κύβος έχει ριφθεί. Η αντίστροφη μέτρηση αρχίζει. Ο Γιώργος Παπανδρέου έχει κάνει τους πάντες για διαφορετικούς λόγους τον καθένα να στραφούν εναντίον του. Οι Έλληνες τραπεζίτες και όσοι επιχειρηματίες εξαρτώνται άμεσα απ’ την κατάσταση των ελληνικών τραπεζών εναντιώνονται στο κούρεμα του 50%. Θέλουν διαπραγμάτευση των όρων φοβούμενοι ότι θα χάσουν απ’ τα χέρια τους τις τράπεζές τους. Αυτή την αγωνία εκφράζει με άρθρο του στους Financial Times[1] ο πρώην αντιπρόεδρος της ΕΚΤ και εκ των πρωταγωνιστών της εισόδου της Ελλάδας στην Ευρωζώνη. Ο Λουκάς Παπαδήμος.
Τελικά ο Γιώργος Παπανδρέου αφού αποσύρει την πρότασή του για το δημοψήφισμα ζητάει και στις 4 Νοεμβρίου παίρνει ψήφο εμπιστοσύνης απ’ τη βουλή, προκειμένου να αποχωρήσει απ’ την πρωθυπουργία, ώστε να διασφαλιστεί διακομματική συναίνεση για το σχηματισμό κυβέρνησης έκτακτης ανάγκης! Ο λόγος απλός. Θέλει να ελέγξει τις εξελίξεις της επόμενης μέρας στο ΠΑΣΟΚ και στο πολιτικό σύστημα.
Στο μεταξύ ο Αντώνης Σαμαράς που λίγα 24ωρα πριν ζητούσε την απομάκρυνση του Γιώργου Παπανδρέου για να σχηματιστεί προσωρινή μεταβατική κυβέρνηση, το ίδιο βράδυ της παροχής ψήφου εμπιστοσύνης στο ΠΑΣΟΚ αντιτείνει ότι μόνη λύση είναι οι εκλογές και την επόμενη μέρα επαναφέρει την πρότασή του για προσωρινή μεταβατική κυβέρνηση. Στη συνέχεια επισκέπτεται τον πρόεδρο της Δημοκρατίας και ζητάει την απομάκρυνση του Γιώργου Παπανδρέου απ’ την πρωθυπουργία με στόχο να επιτευχθεί κυβερνητική συνεργασία!
Ύστερα από τρία 24ωρα ολοήμερων και ολονύκτιων διαβουλεύσεων Γιώργος Παπανδρέου και Αντώνης Σαμαράς συμφωνούν σε κυβέρνηση υπό τον Φίλιππο Πετσάλνικο και στην ανάγκη και υπό τον Απόστολο Κακλαμάνη!
Εκδότες και ιδιοκτήτες τηλεοπτικών καναλιών πιέζουν με κάθε τρόπο και μέσο για ν’ ακυρώσουν αυτή την επιλογή. Οι κοινοβουλευτικές ομάδες του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ απειλούνται με διάσπαση.
Σε κάθε περίπτωση βουλευτές και των δύο κομμάτων ξεκαθαρίζουν ότι δεν πρόκειται να δώσουν ψήφο εμπιστοσύνης σε μια τέτοια κυβέρνηση. Τελικά ο Γιώργος Καρατζαφέρης «ματαιώνει» τη συνάντηση των 3 αρχηγών υπό τον Κάρολο Παπούλια.
Την επόμενη μέρα και αφού πρώτα η ΝΔ έχει διαρρεύσει ότι ουδέποτε της προτάθηκε επίσημα ο Λουκάς Παπαδήμος και αν γίνει κάτι τέτοιο θα τον δεχτεί, ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΛΑΟΣ καταλήγουν να συμμετέχουν σε μια κυβέρνηση υπό τον πρώην αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Οι υποθήκες της νέας δανειακής σύμβασης
Όσο και αν φαίνονται στημένα όλα αυτά, δεν ήταν. Τα γεγονότα είναι περισσότερο σύνθετα απ’ όσο φαντάζουν. Εκείνες οι μέρες είναι πυκνές πολιτικά και αποτελούν ταυτόχρονα την κορύφωση αλλά και την απαρχή μιας νέας φάσης της οικονομικής κρίσης που έχει μετατραπεί σε βαθιά πολιτική κρίση του αστικού κοινοβουλευτικού συστήματος. Γιατί αυτό που διακυβεύεται είναι η μετατροπή της χώρας σε οικονομικό και πολιτικό προτεκτοράτο για τις επόμενες δεκαετίες με τον πιο επίσημο και πανηγυρικό τρόπο που είναι η υπαγωγή των δανείων του ελληνικού κράτους στο αγγλικό-αποικιοκρατικό δίκαιο. Αυτό κρίνεται τώρα και σ’ αυτό εντάσσονται και οι εμπράγματες ασφάλειες που αξιώνουν οι δανειστές της χώρας. Ποια πολιτική δύναμη μπορεί μόνη της να σηκώσει ένα τέτοιο βάρος; Καμία, γι’ αυτό και η ανάγκη διακομματικής συναίνεσης και μάλιστα σε κυβερνητικό επίπεδο. Γι’ αυτό και ότι παραλίγο να γίνει το καλοκαίρι του 2011 αλλά δεν έγινε, γίνεται τώρα.
Ορισμένοι είχαν «προφητέψει» τέτοιου είδους πολιτικές εξελίξεις 8 μήνες πριν βασιζόμενοι στην πορεία της οικονομίας και των σεναρίων αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. Ο χρηματιστηριακός αναλυτής Πάνος Παναγιώτου έγραφε[2] πως «Η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει από το Νοέμβριο (σ.σ. του 2010) και τόσο ο πρωθυπουργός όσο και ο υπουργός Οικονομίας (σ.σ. Γιώργος Παπακωνσταντίνου) το γνωρίζουν καλά. Στο μεσοδιάστημα, προσπαθούν να μεταδώσουν το μήνυμα και στους υπόλοιπους Έλληνες και να εξασφαλίσουν την αποδοχή των “μέτρων” από τους πολίτες. Το αν θα συνεχίσει να συμβαίνει χάρη στην ακαταμάχητη γοητεία του κ. Παπανδρέου ή αν θα χρειαστεί ένα σχέδιο τύπου Πορτογαλίας, με μια “ηρωική” παραίτηση του πρωθυπουργού υπό τις οδηγίες του ΔΝΤ και στη συνέχεια με εκβίαση για την αποδοχή των μέτρων από την αντιπολίτευση και τους πολίτες ώστε να σωθεί η χώρα από το “χείλος του γκρεμού”, είναι ένα άλλο θέμα. Μια αναδιάρθρωση χρέους θα πληγώσει ελληνικές και ξένες τράπεζες και ταμεία. Μια ελληνική πτώχευση όμως θα τις πληγώσει πολύ περισσότερο. Δεν υπάρχουν απόλυτες λύσεις σε αυτό το παιχνίδι».
Παπαδήμος VS Πετσάλνικος
Το μπλοκ εξουσίας που διαμορφώθηκε, οικοδομήθηκε πάνω στην ενότητα για την υπεράσπιση της παραμονής της χώρας στη ζώνη του Ευρώ και κάτω απ’ την απόλυτη κηδεμονία των διεθνών ιμπεριαλιστικών κέντρων. Ωστόσο οι αντιθέσεις των αστικών κομμάτων παραμένουν και τίθενται σε νέες βάσεις. Στην πραγματικότητα, η αντιπαλότητα στο δίλλημα Πετσάλνικος – Παπαδήμος αποτυπώνει πολλά περισσότερα από όσα μπορεί να φαντάζεται κανείς με μια πρώτη ματιά. Σε κάθε περίπτωση η τελική επιλογή και ο τρόπος του επιτευχθέντος αποτελέσματος αποτελεί μια κατά κράτος ήττα του κλασικού δικομματισμού όπως τον γνωρίσαμε στην Ελλάδα απ’ το 1974 ως σήμερα.
Σε τελική ανάλυση η ίδια η επιλογή του προσώπου του προέδρου της βουλής, ως απάντηση στο Λουκά Παπαδήμο που αξίωναν τα ξένα κέντρα και ο επιχειρηματικός κόσμος της Ελλάδας, φανερώνει με τον πιο αποκαλυπτικό τρόπο την πολιτική χρεωκοπία του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Αυτή την πολιτική χρεωκοπία προσπάθησαν ν’ αποφύγουν από κοινού οι πρόεδροι των δύο κομμάτων και γι’ αυτό επί τρεις μέρες συζητούσαν χωρίς να βάζουν επίσημα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων το όνομα του Λουκά Παπαδήμου.
Το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ δεν πάλιωσαν απλά. Τα δύο κόμματα που ανδρώθηκαν στη μεταπολίτευση τα ξεπερνά η ίδια η ζωή. Τα νέα κοινωνικά δεδομένα που δημιουργεί η -υπό τις ευλογίες του ΔΝΤ και της ΕΕ- διαχείριση της οικονομικής κρίσης δημιουργούν νέες πολιτικές ανάγκες.
Δεν πρόκειται απλά για έντονη λαϊκή δυσαρέσκεια απέναντι σε μια ανάλγητη και άδικη, βάρβαρη πολιτική. Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο. Πρόκειται για πλήρη διάρρηξη των κοινωνικών και πολιτικών δεσμών που διαμόρφωσε ο δικομματισμός με λαϊκά στρώματα που αποτέλεσαν στυλοβάτη του συστήματος επί δεκαετίες. Για παράδειγμα η εφαρμογή του μέτρου της εργασιακής εφεδρείας οδηγεί στο κοινωνικό περιθώριο εκείνα τα τμήματα της εργατικής τάξης που ανήλθαν κοινωνικά και οικονομικά συνδέοντας τις τύχες τους με το ΠΑΣΟΚ κατά τη δεκαετία του ’80. Από εκεί προκύπτουν και τα ποσοστά συντριβής που έχει το ΠΑΣΟΚ στις δημοσκοπήσεις.
Αντίστοιχα η ΝΔ υπό το Σαμαρά φαίνεται να έχει μικρότερο πρόβλημα ωστόσο, δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας ότι τον Οκτώβριο του 2009 είχε ιστορικά το χαμηλότερο ποσοστό για τα δεδομένα της. Μπήκε στην κρίση έχοντας ήδη χάσει την υποστήριξη σημαντικών τμημάτων της κοινωνίας που ένιωσαν προδομένα απ’ τα πεπραγμένα του Κώστα Καραμανλή. Η εκλογή του Αντώνη Σαμαρά και η επικράτηση μιας γραμμής της «λαϊκής δεξιάς» που στηρίζεται στην καταγγελία της συνταγής του ΔΝΤ αναφορικά με τη φορολογική πολιτική, προκειμένου να οικοδομήσει δεσμούς με τη μεσαία τάξη έχει τα όρια της. Και αυτά φάνηκαν με την επιλογή του Αντώνη Σαμαρά να επικυρώσει αναδρομικά τόσο το μνημόνιο όσο και το μεσοπρόθεσμο, ψηφίζοντας τον προϋπολογισμό του 2012. Άλλωστε οι πολιτικές αναταράξεις που οδηγούσαν μέρος της φιλελεύθερης πτέρυγας της ΝΔ εκτός κόμματος αμέσως μετά την εκλογή του Αντώνη Σαμαρά στην προεδρία αποτυπώνουν τη διάρρηξη των δεσμών του κόμματος με την κοινωνική του βάση που του έδινε παλιότερα κυβερνητικές πλειοψηφίες.
Τα νέα κοινωνικά δεδομένα δημιουργούν και καινούργιες πολιτικές ανάγκες. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που οι ιδεολογικές συγκλίσεις και αποκλίσεις τέμνουν οριζόντια τόσο το ΠΑΣΟΚ με τη ΝΔ όσο και ομάδες στελεχών τους με το ΛΑΟΣ και τη ΔΗ.ΣΥ. Και στην περίπτωση της ανάληψης της πρωθυπουργίας του Λουκά Παπαδήμου αυτές οι συγκλίσεις μπήκαν ανοιχτά σε δοκιμασία για πρώτη φορά. Ορόσημο πλέον του νέου πολιτικού χάρτη θα είναι οι επόμενες εκλογές, αν και εφόσον γίνουν, όταν γίνουν…
ΥΓ: Την ώρα που σχηματιζόταν η κυβέρνηση Παπαδήμου στην Ελλάδα, το πείραμα γινόταν και στη γειτονική Ιταλία υπό τον Μόντι. Μέρος της πολιτικής κρίσης στην Ελλάδα είναι και η κατάσταση στο στράτευμα που βρίσκεται σε πολύ σοβαρό αναβρασμό (λέτε πως είναι τυχαίο ότι μια λαϊκή διαδήλωση κατάφερε να ματαιώσει στρατιωτική παρέλαση;) και εκφράστηκε με τις τελευταίες ενέργειες του πρώην υπουργού άμυνας Πάνου Μπεγλίτη. Σημειολογικά το πρώτο γεγονός παραπέμπει στη σύσφιξη των σχέσεων του πολιτικού κόσμου Ελλάδας και Ιταλίας κατά τη δεκαετία του 30 με την άνοδο του Φασισμού. Ενώ για το δεύτερο θα πρέπει να έχει κανείς υπόψη του ότι τα Ιουλιανά του ’65 είχαν ως αφορμή την άρνηση του Βασιλιά Κωνσταντίνου να αναλάβει το υπουργείο Άμυνας ο τότε πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου. Δύο χρόνια αργότερα ανέλαβαν οι συνταγματάρχες. Αν όλα αυτά σας φαίνονται μακρινά δεν έχετε παρά να θυμηθείτε ότι στις 28 Οκτωβρίου 2011 ο αρχηγός του τρίτου κυβερνητικού κόμματος -που έχει τέσσερις υπουργούς- ο Γιώργος Καρατζαφέρης πήγε στο σπίτι του Ιωάννη Μεταξά για να του αποδώσει τιμές, ενώ εν χορό οι βουλευτές του στα τηλεοπτικά κανάλια τον αποκαλούσαν εθνικό κυβερνήτη!
«Ο Χέγκελ κάνει κάπου την παρατήρηση ότι όλα τα μεγάλα κοσμοϊστορικά γεγονότα και πρόσωπα παρουσιάζονται, σα να λέμε, δυο φορές.
Ξέχασε όμως να προσθέσει: τη μια σαν τραγωδία, την άλλη σα φάρσα»[3].
[2] Πάνος Παναγιώτου, «Ελλάδα: Πολιτική με το πιστόλι στον κρόταφο», 16 Απριλίου 2011, http://www.sofokleous10.gr/portal2/toprotothema/toprotothema/2011-04-17-21-39-55-2011041735784/
[3] Καρλ Μαρξ «Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη», σελ 15, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, 2005
πηγή: http://www.inprecor.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου