Γιατί ο Γκρίλο είναι ένας από εμάς

του Roberto Biorcio 

Το «τσουνάμι» που προκλήθηκε από τον Μπέπε Γκρίλο έχει συγκεντρώσει το μεγαλύτερο μέρος της συζήτησης για την αλλαγή που εκφράστηκε στις τελευταίες εκλογές. 

Μετά την επιτυχία που είχε το κίνημα 5 Αστέρων να αναδειχθεί πρώτη δύναμη στο κοινοβούλιο, πολλοί παρατηρητές έχουν αρχίσει πιο σοβαρά από ό, τι στο παρελθόν, να εξετάζουν το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας.

Ωστόσο, είναι απαραίτητο να ξεκινήσει κάποιος με έναν προβληματισμό σχετικά με τα αυθεντικά χαρακτηριστικά του κινήματος του Μπέπε Γκρίλο αλλά και γενικότερα τις ιδέες που φέρνει στην Ιταλική πολιτική σκηνή.

Το «τσουνάμι» που προκλήθηκε από την εκλογική επιτυχία του Γκρίλο δεν είναι ένα τυχαίο γεγονός και σίγουρα δεν οφείλεται, αποκλειστικά και μόνο λόγω των επανειλημμένων αποτυχιών των υπολοίπων κομμάτων σε μια περίοδο αυξανόμενων κοινωνικών προβλημάτων. 

Προέρχεται από ένα κίνημα χτισμένο με ένα πρωτότυπο τρόπο, που αναπτύχθηκε για αρκετά χρόνια πριν στο διαδίκτυο και στις πλατείες, και στη συνέχεια, με άμεσες δεσμεύσεις στην εκλογική αρένα. 

Η κίνηση του Μπέπε Γκρίλο πέτυχε επειδή ήταν σε θέση να συνδυάσει τρία στοιχεία, που συνήθως διαχειρίζονται διαφορετικές πολιτικές οντότητες. Το πρώτο είναι τα απλά πολιτικά επιχειρήματα από τον Γκρίλο, το δεύτερο είναι η οικοδόμηση ενός κινήματος στο διαδίκτυο και το τρίτο είναι η συγκρότηση αλλά και η διαχείριση της διαμαρτυρίας εναντίον των πολιτικών κομμάτων και της κυβέρνησης.

Ο Μπέπε Γκρίλο αν και κωμικός έχει φύγει από την πολιτική σάτιρα, που χρησιμεύει ως ένα εργαλείο για να δώσει φωνή σε διαμαρτυρίες και κινητοποιήσεις των πολιτών «από τα κάτω». Μετά τη συνάντηση και συνεργασία με τον Τζιανπέτρο Κασαλέτζιο, το άνοιγμα του blog και τη χρήση όλων των δυνατοτήτων που προσφέρονται από το διαδίκτυο έχει προωθήσει την ανάπτυξη ενός κινήματος που συγκρίνεται με αυτή του κόμματος των Πειρατών στη Σουηδία και τη Γερμανία. Τα Δίκτυα Κοινωνικής Δικτύωσης επέτρεψαν στους επισκέπτες του blog του Γκρίλο να οργανώσουν τους κατά τόπους ακτιβιστές και να είναι σε συνεχή επαφή μεταξύ τους.

Η κρίση των κομμάτων της Πρώτης Ιταλικής Δημοκρατίας, σε συνδυασμό με την έντονη δυσπιστία προς την κατεστημένη πολιτική τάξη, έχουν δημιουργήσει ευνοϊκότερες συνθήκες για μια προοδευτική μετεκλογική λύση. Ο σχηματισμός της κυβέρνησης Μόντι μείωσε ακόμα περισσότερο την αξιοπιστία των κυριότερων πολιτικών κομμάτων, τα οποία βρίσκονται πλέον σε δυσχερέστερη θέση προκειμένου να ασχοληθούν με τα πραγματικά προβλήματα του λαού, κάτι που γίνεται όλο και πιο δύσκολο από τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης.

Πολλοί σχολιαστές έχουν προσπαθήσει να απονομιμοποιήσουν το κίνημα 5 Αστέρων παρουσιάζοντάς το ως μία από τις πολλές εκδηλώσεις του λαϊκισμού, που έχουν εκδηλωθεί σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η ίδια άποψη υπάρχει και για τον Μπέπε Γκρείλο. Οι ομιλίες του όμως ανατρέπουν πολλά από αυτά τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται περί λαϊκίστικου κινήματος απλά και μόνο γιατί είναι κωμικός ο Μπέπε Γκρίλο. Οι προτάσεις του Κινήματος 5 Αστέρων είναι πολύ διαφορετικές από εκείνες της λαϊκιστικής δεξιάς. Ο σχεδιασμός του κινήματος είναι να είναι ένα εργαλείο για να γίνει δυνατή η συμμετοχή των πολιτών στα πολιτικά δρώμενα, ο στόχος είναι η άμεση δημοκρατία.

Το πρόγραμμα που έχει το κίνημα του Μπέπε Γκρίλο είναι εντελώς διαφορετικό από αυτό που παρουσιάζουν πολιτικές πλατφόρμες που υποστηρίζονται από λαϊκιστικά κόμματα. Οι προτεινόμενοι στόχοι προορίζονται κυρίως για την προώθηση της συμμετοχικής δημοκρατίας των πολιτών, για την υπεράσπιση ενός διεθνικού κράτους πρόνοιας, να προστατεύσει και να ενισχύσει το δημόσιο κοινό καλό. Το κίνημα επιδιώκει να δώσει φωνή στα θεσμικά όργανα για τις διεκδικήσεις που απορρέουν από τις κινητοποιήσεις στη παιδεία, στην εργασία και στο περιβάλλον…

Εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές προκλήσεις και ανοιχτά προβλήματα για το Κίνημα 5 Αστέρων: η απόρριψη της πολιτικής ως επάγγελμα, η άσκηση πολιτικής με τη συμμετοχή των πολιτών και η προσπάθεια να αποκτήσει οργανωτικές δομές και πέρα από το διαδίκτυο είναι προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει το Κίνημα του Γκρίλο. Οι επιτυχίες που έχει πετύχει μέχρι σήμερα το Κίνημα 5 Αστέρων είναι μια απάντηση στα ερωτήματα σχετικά με το μέλλον της ιταλικής δημοκρατίας. 

Πολλοί Ιταλοί πολίτες, ιδιαίτερα οι νέοι, με τη συμμετοχή τους εκφράζουν την επιθυμία να εξερευνήσουν νέες μορφές πολιτικής δράσης, όπως ήδη αποδεικνύεται τόσο στις δημοτικές & περιφερειακές εκλογές, όσο και στο δημοψήφισμα του 2011. Ένα αποτέλεσμα που προέκυψε από αυτές τις νέες μορφές πολιτικής δράσης ήταν η θεσμική κατοχύρωση των προκριματικών για την επιλογή των υποψηφίων βουλευτών.

Μετά τη μεγάλη εκλογική επιτυχία, πολλές φωνές στην αριστερά έχουν αρχίσει να θεωρούν το Κίνημα 5 Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο ως δυνατό σύμμαχο για μια σειρά από πολιτικές μάχες. Αφήνουμε στην άκρη την εκστρατεία δυσφήμισης περί σχέσεων με την φασιστική Casa Pound, τον αυταρχισμό του Γκρίλο και το ρόλο του "γκουρού" Τζιανμπέρτο Κασαλέτζιο. Διαβάστε το πρόγραμμα του Κινήματος 5 Αστέρων και θα ανακαλύψετε ότι συγκεντρώνει μεγάλο μέρος της παρέμβασης που γίνεται από τα κινήματα πολιτών των τελευταίων ετών.

Ο Roberto Biorcio είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Πολιτικής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου-Bicocca, και ήταν μεταξύ των πρώτων στην Ιταλία που ασχολήθηκε, μεταξύ άλλων, με το φαινόμενο της Λίγκας του Βορρά, από τις αρχές της δεκαετίας του '90.

Πηγή: Il Manifesto