Offshore - Leaks: Το γιγαντιαίο δίκτυο των φοροφυγάδων

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη διαρροή στοιχείων στην ιστορία: ανώνυμοι πληροφοριοδότες παρέδωσαν σε δίκτυο δημοσιογράφων 2,5 εκατομμύρια αρχεία για τους φορολογικούς παραδείσους του κόσμου

Τα στοιχεία αποκαλύπτουν 120.000 «εταιρίες γραμματοκιβώτια», οφσόρ λογαριασμούς και άλλες σκοτεινές επιχειρηματικές δραστηριότητες σε περισσότερες από 170 χώρες του κόσμου, όπως επίσης τα ονόματα 130.000 προσώπων που έχουν τα χρήματά τους σε φορολογικούς παραδείσους. Μεταξύ αυτών πολιτικοί, επώνυμες προσωπικότητες, έμποροι όπλων και ολιγάρχες.

Στόχος του εγχειρήματος είναι να αποκαλυφθούν οι απόκρυφοι μηχανισμοί της υπεράκτιας οικονομίας αλλά και οι πραγματικοί ιδιοκτήτες των οφσόρ εταιριών που κρύβονται πίσω από την ανωνυμία που προσφέρει ο μηχανισμός των φορολογικών παραδείσων. Η έρευνα θα δώσει την ευκαιρία να εξακριβωθεί ποιες από αυτές τις εταιρίες και τους ιδιοκτήτες τους επιδίδονται σε παράνομες δραστηριότητες.

Έρευνα μαμούθ

«Οι έρευνες αυτές ξεδιπλώνουν το πέπλο του οφσόρ συστήματος και τον μυστικό κόσμο των φορολογικών παραδείσων», σημείωσε ο Τζέραρντ Ράιλ, διευθυντής της Διεθνούς Σύμπραξης Ερευνητών Δημοσιογράφων (International Consortium of Investigative Journalists, ΙCIJ), η οποία διηύθυνε τη διεθνή αξιολόγηση των στοιχείων.

Γνωρίζαμε ότι η υπεράκτια οικονομία είναι δύσκολα προσβάσιμη, εντούτοις «μας εξέπληξε πόσο μεγάλη και εκτενής είναι», σημείωσε ο ίδιος.

Το ICIJ διεξήγε την 15μηνη έρευνα μαμούθ σε στενή συνεργασία με 86 δημοσιογράφους από 46 χώρες. Ανάμεσα στα μέσα ενημέρωσης που συνεργάστηκαν βρίσκονται το BBC, η Guardian, η Washington Post, η Le Monde, η ελβετική Sonntagszeitung, η γερμανική Süddeutsche Zeitung, το επίσης γερμανικό NDR ενώ από την Ελλάδα Τα Νέα.

Τα αρχεία που δόθηκαν στη σύμπραξη των δημοσιογράφων αφορούν ένα χρονικό διάστημα 30 ετών και αποκαλύπτουν αριθμούς και στοιχεία για κινήσεις κεφαλαίων, λόγους ίδρυσης υπεράκτιων εταιριών καθώς και διασυνδέσεις μεταξύ επιχειρήσεων και φυσικών προσώπων.

H ελληνική πτυχή

Η λίστα των φοροφυγάδων, όπως σημειώνει το Spiegel στην ιστοσελίδα του, είναι μακρά και νεφελώδης. Σε αυτή περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων πολιτικοί από το Πακιστάν, το Αζερμπαϊτζάν, την Ταϊλάνδη, τον Καναδά καθώς επίσης «αμερικανοί γιατροί και Έλληνες κάτοικοι χωριών», οικογένειες και συνεργάτες δικτατόρων, ανατολικοευρωπαίοι και ινδονήσιοι πολυεκατομμυριούχοι, ρώσοι ολιγάρχες και διεθνείς έμποροι όπλων.

Σύμφωνα με το Spiegel που επικαλείται στοιχεία του ICIJ, Έλληνες φοροφυγάδες διαθέτουν συνολικά 107 εταιρίες οφσόρ στις βρετανικές Παρθένους Νήσους, στην Καραϊβική, από τις οποίες όμως μόλις τέσσερις είναι δηλωμένες στις φορολογικές αρχές. Οι ιδιοκτήτες φέρονται να προέρχονται από όλα τα στρώματα της κοινωνίας, από τα πιο πλούσια προάστια της Αθήνας μέχρι τα πλέον απομακρυσμένα χωριά στον Βορρά.

Τα ονόματα

Ως «πρόγευση» των προσώπων που βρίσκονται πίσω από τις συγκεκριμένες εταιρίες, ο Guardian δημοσιεύει μία ενδεικτική λίστα, στην οποία συμπεριλαμβάνονται, όχι μόνο επιχειρηματίες, αλλά και πολιτικοί από όλες τις χώρες. Ενδεικτικά στον κατάλογο περιλαμβάνονται:

· Ο Ζαν-Ζακ Ογκιέ, πρώην υπεύθυνος οικονομικών της προεκλογικής εκστρατείας του γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ το 2012

· Ο Μπαγιαρτσόγκτ Σανγκατζάβ, πρώην υπουργός Οικονομικών της Μογγολία. Ο προαναφερθείς ίδρυσε την εξωχώρια εταιρία «Legend Plus Capital Ltd» στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους μέσω τραπεζικού λογαριασμού στην Ελβετία, τη χρονική περίοδο εκτελούσε χρέη υπουργού Οικονομικών, από το 2008 έως το 2012. Σήμερα, ο κ. Σανγκατζάβ χαρακτηρίζει «λάθος» του το ότι δεν είχε δηλώσει την εταιρία, και λέει ότι «θα έπρεπε ενδεχομένως να είχε σκεφθεί την παραίτηση».

· Ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν και η οικογένειά του. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εξωχώριες εταιρίες που ιδρύθηκαν εν ονόματι του προέδρου Ιλχάμ Αλίγιεβ, καθώς και των δύο θυγατέρων του, ελέγχονται από το μεγαλοεργολάβο του Αζερμπαϊτζάν, Χασάν Γκοτζάλ.

· Η σύζυγος του αντιπροέδρου της ρωσικής κυβέρνησης Ιγκορ Σουβάλοφ, Ολγκα Σουβάλοβα.

· Σύζυγος γερουσιαστή του Καναδά. Συγκεκριμένα, ο δικηγόρος Τόνι Μέρτσαντ κατέθεσε πάνω από 800.000 δολάρια σε εξωχώρια εταιρία. Ο κ. Μέρτσαντ εξόφλησε μάλιστα τα τραπεζικά του έξοδα τοις μετρητοίς, ενώ έδωσε εντολή η γραπτή επικοινωνία να είναι «όσον το δυνατό λιγότερη».

· Η κόρη του δικτάτορα των Φιλιππινών Μαρία Ιμέλντα Μάρκος Μανότοκ. Η τελευταία, τοπική κυβερνήτης από το 2010, είναι η μεγαλύτερη κόρη του πρώην προέδρου των Φιλιππινών Φερντινάντ Μάρκος- γνωστού για τα σκάνδαλα διαφθοράς του.

· Η βαρόνη Κάρμεν Τίσεν-Μπορνεμίσθα, πέμπτη και τελευταία σύζυγος του βαρόνου Χάινριχ φον Τίσεν-Μπορνεμίσθα, πρώην μονέλο και νυν πλουσιότερη συλλέκτρια έργων τέχνης της Ισπανίας. Η βαρόνη Τίσεν-Μπορνεμίσθα καταφεύγει στις υπηρεσίες των εξωχώριων υπηρεσιών για την αγορά συλλεκτικών έργων τέχνης.

· Η Ντενίς Ριτς, πρώην σύζυγος του πολυεκατομμυριούχου και εμπόρου πετρελαίου Μαρκ Ριτς. Ο τελευταίος είχε περιπέτειες με την αμερικανική δικαιοσύνη, λόγω των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων του. Έλαβε ωστόσο χάρη το 2001 από τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον. Η κυρία Ριτς έχει καταθέσει το ποσό των 144 εκ. δολαρίων στην εξωχώρια εταιρία Dry Trust, με έδρα τις Νήσους Κουκ.

· Ο Σκοτ Γιανγκ, εκατομμυριούχος και συνεργάτης του ρώσου ολιγάρχη Μπορίς Μπερζόφσκι. Ο κ. Γιανγκ βρίσκεται στη φυλακή, καθώς έχει καταδικαστεί για απόκρυψη περιουσιακών στοιχείων της πρώην συζύγου του.

· Ο εφοπλιστής Αχιλλέας Καλλάκης. Ο τελευταίος χρησιμοποίησε πλαστά στοιχεία από δήθεν εταιρίες που διατηρούσε στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους προκειμένου να λάβει δάνεια ύψους 750 εκ. στερλινών από βρετανικές και ιρλανδικές τράπεζες. Ο κ. Καλλάκης είναι και αυτός σήμερα έγκλειστος σε βρετανικές φυλακές.

Όσον αφορά τις Βρετανικές Παρθένες Νήσους, εκτιμάται ότι, από τη δεκαετία του ’80, οπότε και άρχισαν να διαφημίζουν τα φορολογικά τους «πλεονεκτήματα», έχουν ιδρυθεί περισσότερες από ένα εκατομμύριο εξωχώριες εταιρίες. Οι ιδιοκτήτες τους παραμένουν άγνωστοι, ακόμα και στις αρχές του νησιωτικού συμπλέγματος.

Τα οφέλη του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών

Αυτοί που επωφελούνται από τις πρακτικές και τις δραστηριότητες νομικών και φυσικών προσώπων ωστόσο δεν είναι λίγοι. Ανάμεσά τους, όπως επισημαίνει ο Guardian, το βρετανικό υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο χρησιμοποιεί τα έσοδα από τις εγγραφές των εταιριών στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους προκειμένου να επιδοτήσει το συγκεκριμένο κρατίδιο- απομεινάρι της αποικιοκρατικής εποχής της χώρας. Αλλά και οι χιλιάδες δικηγόροι και χρηματιστές του «Σίτι» επωφελούνται τα μάλα από μία δραστηριότητα, ιδιαιτέρως επικερδή- όσο και «σκοτεινή»- αλλά παρ’ όλα αυτά, υπαρκτή…

Το δημοσίευμα του Guardian, αποτελεί μόνο την αρχή των αποκαλύψεων της «σκοτεινής πλευράς» των επίγειων «παραδείσων». Η συνέχεια, αν μη τι άλλο, αναμένεται με ενδιαφέρον…

Προχθές Τρίτη, εξάλλου, ο Ρώσος πρόεδρος κ. Βλαντίμιρ Πούτιν υπέγραψε, προεδρικό διάταγμα, με το οποίο δίνει προθεσμία τριών μηνών σε κρατικούς υπαλλήλους και αξιωματούχους να δηλώσουν- και να επαναπατρίσουν- τα περιουσιακά στοιχεία που διαθέτουν σε «φορολογικούς παραδείσους», απειλώντας τους, σε αντίθετη περίπτωση με αποπομπή. Όλως τυχαίως, το προεδρικό διάταγμα αφορά μόνο τα ίδια τα πρόσωπα, και όχι συγγενείς τους που ενδέχεται να κατέχουν κρυμμένα περιουσιακά στοιχεία, τους οποίους και εξαιρεί…

Πηγή: Deutsche Welle - ελληνική υπηρεσία, Guardian

μετάφραση: 4 Απριλίου 2013 ThePressProject.gr