Η επιστροφή των Αγανακτισμένων

Ισπανία  

Στη δεύτερη επέτειο του κινήματος έμειναν πιστοί στην υπόσχεσή τους και επέστρεψαν μαζικά στις πλατείες, σε μια στιγμή που η οικονομική και πολιτική κατάσταση στη χώρα κάνει τις διαδηλώσεις επιβεβλημένες

της Κορίνας Βασιλοπούλου

«Από την αγανάκτηση στην επανάσταση. Ροκανίστε το σύστημα». Με αυτό το σύνθημα δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωσαν χθες στη Μαδρίτη, τη Βαρκελώνη, τη Βαλένθια και πολλές άλλες πόλεις της Ισπανίας για να δώσουν το «παρών» στη δεύτερη επέτειο του κινήματος των αγανακτισμένων και να πραγματοποιήσουν την υπόσχεση που είχε δώσει το κίνημα μόλις άρχισαν να υποχωρούν οι μαζικές διαδηλώσεις του πρώτου καιρού: «Φεύγουμε για να επιστρέψουμε ανά πάσα στιγμή».

Σε όλο τον κόσμο

Διαδηλώσεις Αγανακτισμένων χθες όμως δεν έγιναν μόνο στην Ισπανία, αλλά και στην Πορτογαλία, τη Βρετανία, την Ιρλανδία, τη Γερμανία, τη Βραζιλία, τις ΗΠΑ, την Ινδονησία, τη Μαλαισία και σε πολλές άλλες χώρες του κόσμου, ανάμεσά τους και στην Ελλάδα.

Οι περισσότερες και πολυπληθέστερες βέβαια σημειώθηκαν στη γενέτειρα του κινήματος, την Ισπανία, τρεις μέρες πριν την κανονική επέτειο,καθότι Κυριακή. Οι διαφόρων ειδών διαμαρτυρίες ωστόσο θα συνεχιστούν για όλο τον Μάη.

Ήταν Κυριακή, 15 Μάη του 2011, λίγες μέρες πριν από τις αυτοδιοικητικές εκλογές στην Ισπανία, όταν οι Αγανακτισμένοι έκαναν την πρώτη τους δημόσια εμφάνιση με συνθήματα όπως «δεν μας εκπροσωπείτε» ή «αυτή δεν είναι κρίση, είναι απάτη». Μια πρωτοβουλία που ξεκίνησε δειλά μέσα από το ίντερνετ, πήρε διαστάσεις παλλαϊκής διαμαρτυρίας κατά της ακραίας νεοφιλελεύθερης πολιτικής κι ενός πολιτικού συστήματος που βρισκόταν στα όριά του. 

Με τις ανοιχτές λαϊκές συνελεύσεις του στις πλατείες και τις γειτονιές και χωρίς να κατευθύνεται από κανένα κόμμα ή συνδικάτο, το κίνημα των Αγανακτισμένων ταξίδεψε αμέσως εκτός ισπανικών συνόρων. Προσέλκυσε κόσμο από όλο το πολιτικό φάσμα, κινητοποίησε αρκετούς πρώην απολιτικούς και έβγαλε στον δρόμο ακόμη και ανθρώπους που δεν είχαν πάει ποτέ στη ζωή τους σε διαδήλωση.

Από τότε, κύλησε αρκετό νερό στο αυλάκι. Οι «κατασκηνώσεις» των διαδηλωτών στις μεγάλες πλατείες διαλύθηκαν βίαια ύστερα από λίγο καιρό, χωρίς ωστόσο τους τόνους των χημικών που έπεσαν στην Ελλάδα. Το κίνημα παρουσίαζε δείγματα φθοράς, ενώ τον Νοέμβριο του 2011 ο υποψήφιος του δεξιού Λαϊκού Κόμματος Μαριάνο Ραχόι κέρδισε τις εκλογές με απόλυτη πλειοψηφία. Αρκετοί τότε έκαναν λόγο για ήττα των αγανακτισμένων. Μάλλον βιάστηκαν.

Δύο χρόνια μετά, η Ισπανία βιώνει τη χειρότερη κρίση στην πρόσφατη δημοκρατική της Ιστορία. Κρίση οικονομική, με την ανεργία να ξεπερνά το 27% (57%) και σχεδόν τον ένα στους τέσσερις κατοίκους κάτω από το όριο της φτώχειας. Κρίση κοινωνική, με μετανάστευση των νέων, εξώσεις και αυτοκτονίες. Κρίση πολιτική, με μια κυβέρνηση – μαριονέτα της τρόικας – ασχέτως αν η Ισπανία δεν έχει υπογράψει μνημόνιο που επιβάλλει τα πιο άγρια νεοφιλελεύθερα μέτρα, ενώ την ίδια στιγμή βυθίζεται σε μια δίνη οικονομικών σκανδάλων.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, η διαμαρτυρία γίνεται ολοένα εντονότερη. Συνήθως όμως, δεν πρόκειται για την κλασική μορφή διαμαρτυρίας που εκπορεύεται από τα παραδοσιακά κόμματα και τα συνδικάτα, αλλά για κινήματα πολιτών όλων των ειδών, «παιδιά» του κινήματος των Αγανακτισμένων ή της «15ης Μάη», όπως το ονομάζουν οι Ισπανοί (15Μ για συντομία).

Η «Πλατφόρμα των πληγέντων από την Υποθήκη» (ΡΑΗ) που δίνει αγώνα κατά των εξώσεων, η «Παλίρροια πολιτών» (Marea ciudadana) που ζητά τη διαγραφή του χρέους με το σύνθημα «δεν χρωστάμε, δεν πληρώνουμε», η «Λευκή παλίρροια» και η «Πράσινη παλίρροια» που μάχονται για τη διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα της Υγείας και της Παιδείας αντίστοιχα», το «Κίνημα κατά της ιδιωτικοποίησης του νερού», η «Νεολαία δίχως μέλλον», οι «Yayoflautas» (το κίνημα των Αγανακτισμένων παππούδων – συνταξιούχων), το «Γραφείο Επισφάλειας» (Oficina Precaria) που παρέχει στήριξη σε άνεργους ή εργαζόμενους σε καθεστώς επισφάλειας… Αυτά είναι μερικά από τα πιο γνωστά και δυναμικά κινήματα πολιτών που γεννήθηκαν από το κίνημα των αγανακτισμένων ή προϋπήρχαν και ενισχύθηκαν μέσα από αυτό. Τα «παιδιά» της 15ης Μάη, μεγαλύτερα ή μικρότερα κινήματα, πρωτοβουλίες και λαϊκές συνελεύσεις, ανέρχονται σε κάποιες εκατοντάδες και αλλάζουν το παραδοσιακό πολιτικό σκηνικό

.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι περισσότερες μεγάλες διαδηλώσεις που έχουν γίνει τον τελευταίο χρόνο στην Ισπανία δεν συγκλήθηκαν από κόμματα ή συνδικάτα, αλλά από τα κινήματα πολιτών. Τελευταίο παράδειγμα, η απεργία και διαδήλωση των εκπαιδευτικών την περασμένη Πέμπτη, στην οποία συμμετείχαν επίσης πολλοί γονείς και μαθητές και ανάγκασε την κυβέρνηση να αποσύρει προσωρινά το νομοσχέδιο που προβλέπει γενναίες περικοπές στην παιδεία.

Αρκετά από αυτά τα κινήματα δεν περιορίζονται στην απλή διαμαρτυρία, αλλά προχωρούν έμπρακτα σε πολιτικές δράσεις και καταθέτουν πολιτικές προτάσεις. Η ΡΑΗ εμποδίζει έμπρακτα την πραγματοποίηση εξώσεων και πρόσφατα υπέβαλε και πέρασε στη Βουλή νόμο για την προστασία των αδύναμων δανειοληπτών, τον οποίο τώρα, βέβαια, προσπαθεί να «λειάνει» η κυβέρνηση Ραχόι. 

Η «λευκή παλίρροια» της Μαδρίτης συγκέντρωσε 924.733 υπογραφές (συμμετείχε δηλαδή ο ένας στους έξι κατοίκους της πρωτεύουσας) κατά της ιδιωτικοποίησης της δημόσιας υγείας, τις οποίες και θα τις υποβάλει στη Βουλή.

«Για να αξιολογήσεις τις όποιες επιτυχίες του κινήματος, θα πρέπει να αναλογιστείς ότι μόλις μία εβδομάδα πριν από τις 15/05/2011 η πιο συχνή κουβέντα ήταν “εδώ κανείς δεν κάνει τίποτα”», σχολιάζει ο Πάμπλο Σότο, ο οποίος συμμετέχει στο κίνημα των Αγανακτισμένων από τη γέννησή του. «Τώρα γίνεται το αντίθετο. Λέμε πόσα πράγματα συμβαίνουν και που μπορούμε να φτάσουμε με όλο αυτό».

«Η εξάπλωση των κινημάτων πολιτών και η επιτυχία της ΡΑΗ εξελίσσεται σε αντίβαρο απέναντι στα συνδικάτα και τις παραδοσιακές ΜΚΟ», παραδεχόταν σε πρόσφατο άρθρο της η El Pais. «Δεν γνωρίζουμε εάν αυτό το συνονθύλευμα ομάδων θα εξελιχθεί σε ένα ενιαίο κοινωνικό ή πολιτικό κίνημα ή αν θα κάνει την εκλογική έκπληξη. Προς το παρόν, παραδοσιακοί κοινωνικοί εταίροι όπως τα συνδικάτα και η ΜΚΟ παραδέχονται ότι είτε έχουν χάσει τον βηματισμό τους είτε διαδραματίζουν δευτερεύοντα ρόλο».

Όλοι σχεδόν παραδέχονται ότι υπάρχει ένα «πριν» κι ένα «μετά» από τη «15η Μάη». Αρκετός λόγος μάλιστα γίνεται τελευταία για την ενδεχόμενη μετάλλαξη του κινήματος σε ενιαίο κόμμα και την κάθοδό του στις επόμενες εκλογές, χωρίς ωστόσο να διαπιστώνεται ανάλογη προθυμία μεταξύ των συντελεστών του.

Κοινωνικό φαινόμενο

Γεγονός πάντως είναι ότι η νέα μορφή διαμαρτυρίας και τα κινήματα που γέννησε, απασχολούν σοβαρά όλο το προοδευτικό πολιτικό φάσμα. «Πολιτική Αριστερά και κοινωνικά κινήματα: ένα κοινό μέλλον;». Αυτό το ερώτημα έθετε προχθές άρθρο της αριστερής διαδικτυακής εφημερίδας El Publico, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι ακόμα κι αν τα κόμματα της Αριστεράς – εν προκειμένω, η Ενωμένη Αριστερά (IU), η οποία σημειώνει διαρκή δημοσκοπική άνοδο – δεν κατεβεί σε μια κοινή εκλογική πλατφόρμα με αυτά τα κινήματα, θα πρέπει οπωσδήποτε να τα αγκαλιάσει και να συμπορευτεί μαζί τους.

πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών