Απλά μαθήματα Οικονομίας και αγοραία λογική

του Nίκου Γεωργακάκη

Ιδεολογικός πόλεμος

Τους προηγούμενους μήνες πήρε πρωτοφανείς διαστάσεις η προπαγάνδα για τα προνόμια και τις ευθύνες των εργαζομένων στην οικονομική κατάσταση(ελλείμματα) των δημόσιων επιχειρήσεων, για την επιβάρυνση που προκαλούν οι εργαζόμενοι στους δημόσιους φορείς των συγκοινωνιών, αλλά και σε άλλους τομείς όπου έχουμε Δημόσιες Επιχειρήσεις (Δ.Ε.). 

Στόχος αυτής της προπαγάνδας είναι να δικαιολογήσει και να πάρει «μεταρρυθμιστικά» (διάβαζε αντιδραστικά) μέτρα, στις δημόσιες επιχειρήσεις. Ένα επιχείρημα που ακούγεται τελευταία, όλο και πιο συχνά, είναι ότι, δεν μπορεί π.χ ο Κρητικός ή κάποιος άλλος πολίτης και φορολογούμενος (εκτός Αττικής και Ν. Θεσσαλονίκης) που δεν χρησιμοποιεί κάποια Δ.Ε.(π.χ. ΕΘΕΛ), να επιβαρύνεται μέσω της φορολογίας για τα ελλείμματα της.

Να επισημάνουμε κατ’ αρχήν ότι τέτοιου είδους αντιλήψεις δεν ακούγονταν παλιότερα από το ΠΑΣΟΚ και τα στελέχη του. Ακούγονται σήμερα που το ΠΑΣΟΚ έχει όχι απλά ενστερνιστεί τον νεοφιλελευθερισμό, αλλά και στην πιο ακραία εκδοχή του.

Το δημόσιο συμφέρον και η αγοραία λογική

Η σημερινή πολιτική του ΠΑΣΟΚ σχετίζεται με το πώς αντιλαμβάνεται σήμερα το δημόσιο συμφέρον. Από τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται σήμερα τη «Δημόσια υπηρεσία» φαίνεται η υιοθέτηση της αγοραίας ερμηνείας με την οποία το κοινωνικό κράτος καταργείται.

Όσο το ΠΑΣΟΚ διέθετε στοιχειώδη κοινωνικό προσανατολισμό (δεκαετία 80 και έως το 96 του νόμου 2414/96) που θεσμοθέτησε την μετατροπή των Δ.Ε. σε Α.Ε. και θεωρώ ως σταθμό της πολιτικής του, δεν υιοθετούσε για τις Δ.Ε. την πούρα αγοραία λογικής όπου ο καθένας πρέπει να πληρώνει με βάση το κόστος + ποσοστό κέρδους κάθε παρεχόμενη υπηρεσία σε κατεύθυνση κάλυψης όλου του κόστους και εξασφάλισης μέγιστης κερδοφορίας.

Σήμερα, η κυβέρνηση, αλλά όσον αφορά τις δημόσιες συγκοινωνίες ο Δ. Ρέππας, έχει ασπαστεί και εφαρμόζει την καθαρά αγοραία λογική που άλλωστε έχει συναποφασιστεί με τρόικα.

Η ύπαρξη αρνητικών αποτελεσμάτων και ελλειμμάτων αποτελεί την πρόφαση για πλήρη υιοθέτηση και εφαρμογή ακραίας νεοφιλελεύθερης πολιτικής.

Το πλαίσιο αυτής της πολιτικής το περιέγραψε ο Δ. Ρέππας και την τελευταία περίοδο παίρνει νομοθετική έκφραση(αρχικά ΟΣΕ, τώρα Αστικές συγκοινωνίες).

Ποιο είναι το περίγραμμα των μέτρων που προωθούνται σήμερα στις αστικές συγκοινωνίες;

Δεν στέκομαι αναλυτικά γιατί είναι παρόμοια με εκείνα που πάρθηκαν για ΟΣΕ, δηλαδή:

- Συγχώνευση εταιρειών παροχής και εκτέλεσης συγκοινωνιακού έργου με συνέπεια απομάκρυνση και απόλυση εργαζομένων (συμβασιούχων).

- Αναθεώρηση της τιμολογιακής πολιτικής με καθιέρωση διαφοροποιημένου εισιτηρίου και αύξηση όλων των τύπων κομίστρου ως 40% σε συμφωνία με όσα ορίζονται στο αναθεωρημένο Μνημόνιο.

- Εκμετάλλευση(διάβαζε εκποίηση) της ακίνητης περιουσίας τους , ενίσχυση των διαφημιστικών εσόδων

- Μείωση επιδοτήσεων του κρατικού προϋπολογισμού κ.λπ.

Η κυβέρνηση όπως φαίνεται από τις δηλώσεις του κ.Ρέππα αλλά και από τις νομοθετικές πρωτοβουλίες της δεν ενδιαφέρεται για τη λειτουργία και την προσφορά μεταφορικού έργου (ποιοτικά και ποσοτικά) αλλά βασικά για τα οικονομικά αποτελέσματα των Δ.Ε. κυρίως μέσω σειράς ταμειακών, εισπρακτικών μέτρων (μείωση μισθοδοσίας, αύξηση των κομίστρων, μείωσης προσωπικού κ.λπ.)

Αυτή είναι η ουσία της περιβόητης αναδιάρθρωσης-«ανάπτυξης» των δημόσιων φορέων παροχής συγκοινωνιακού έργου.

Τα οργανωτικά μέτρα, όπως συγχωνεύσεις, δεν συντείνουν απλά στη μείωση του προσωπικού, αλλά επιδρούν και στη μειωμένη εξυπηρέτηση των επιβατών.

Η κυβέρνηση ακολουθεί τον ευκολότερο αλλά με τεράστιες συνέπειες για τους εργαζόμενους και τον λαό δρόμο, με χειροτέρευση των προσφερόμενων υπηρεσιών (κόψιμο προορισμών, δρομολογίων, μείωση προσωπικού). Αυτό που είναι δύσκολο και δεν κάνουν κυβερνήσεις και διοικήσεις, είναι η βελτίωση του προσφερόμενου έργου μέσα από αναπτυξιακές προτάσεις.

Γιατί να πληρώνει ο Κρητικός για την ΕΘΕΛ;

Όσον αφορά το «επιχείρημα» γιατί να πληρώνει ο Κρητικός για την ΕΘΕΛ, ανάγεται στο να απαντηθεί γιατί μέχρι σήμερα η ΕΘΕΛ και μία άλλοι δημόσιοι φορείς είχαν και κοινωφελή προσανατολισμό και αυτός ο προσανατολισμός πλέον πρέπει να μειωθεί αν όχι να καταργηθεί. Το ιδιωτικό κεφάλαιο αν και ιστορικά αντίθετο προς τις κρατικές επιχειρήσεις αποδέχτηκε την αναγκαιότητα αν και θεωρούσε ότι έτσι περιορίζεται ο δικός του χώρος. 

Η ύπαρξη κοινωφελών επιχειρήσεων (π.χ. σε ύδρευση, ενέργεια, μεταφορές) εξυπηρετούσε τον συνολικό καπιταλιστή που μπορούσε να συμπιέζει τους μισθούς, αφού μειωνόταν η αναγκαία αμοιβή για την εξασφάλιση αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης.

Φυσικά «η εργατική τάξη ευνοούσε τις κρατικές επιχειρήσεις γιατί περιορίζουν την άμεση κυριαρχία του ιδιωτικού κεφαλαίου και, παρότι το κράτος είναι ταξικό, οι δυνατότητες επηρεασμού της κρατικής πολιτικής είναι μεγαλύτερες κυρίως σε περιόδους ευνοϊκού για την εργατική τάξη συσχετισμού δυνάμεων» (Μαρξιστικη οικονομικη θεωρια, Λιανός 1997).

Όμως είναι σαθρή η επιχειρηματολογία και ο λαϊκισμός Ρέππα. Οι κρατικές δραστηριότητες για τις οποίες επιβαρύνονται οι Έλληνες φορολογούμενοι είναι πολλές και ανάμεσα στους φόρους που αποδίδουν οι φορολογούμενοι και στα αγαθά που απολαμβάνουν υπάρχει μεν σχέση όχι όμως πάντα άμεση, ανταποδοτική.

Η άμυνα της χώρας που είναι κρίσιμη για τη χώρα δεν σημαίνει ότι χρηματοδοτείται ή πρέπει να χρηματοδοτείται από κατοίκους των συνόρων.

Αν η πυροσβεστική έχει μεγαλύτερη χρησιμότητα για τις δασικές περιοχές δεν σημαίνει ότι θα συνεισφέρουν για την πυροσβεστική υπηρεσία μόνο οι κάτοικοι των παραπλήσιων περιοχών.

Επίσης το κόστος της χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας είναι πολύ μεγαλύτερο για νησιώτικες περιοχές ή περιοχές μακριά από τα εργοστάσια παραγωγής όμως υπάρχει ως σήμερα ενιαίο τιμολόγιο ανεξάρτητο από γεωγραφικά κριτήρια. 

Μπορούμε να καταλάβουμε σήμερα πως αν τις προηγούμενες δεκαετίες επικρατούσε η πλήρης εφαρμογή ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων στις Δ.Ε. όπως προωθεί η Ε.Ε. και η τρόικα σήμερα, πολλές περιοχές ή δεν θα είχαν ηλεκτρενεργειακή κάλυψη είτε θα προμηθευόταν πανάκριβα το ρεύμα.

Στα ως σήμερα κρατικά ταχυδρομεία το τέλος παράδοσης αλληλογραφίας και επιταγών ήταν το ίδιο και σωστά και για τον κάτοικο της Αθήνας και τον κάτοικο του πιο απομακρυσμένου χωριού.

Η λογική που εισάγει ο νεοφιλελευθερισμός και όλοι οι όψιμοι θιασώτες είναι η αγοραία λογική της κερδοφορίας, της εγκατάλειψης του κοινωνικού κράτους και της αλληλεγγύης.

Είναι μία λογική που δεν έχει σχέση ούτε με κοινωνικό κράτος, ούτε με περιφερειακή ανάπτυξη, πολύ περισσότερο με σοσιαλισμό και μόνο σαν θράσος εκλαμβάνεται ο όρος «σοσιαλιστικό» στον τίτλο του κυβερνώντος κόμματος.

Πηγή: http://www.avgi.gr/