Χρεοκοπία επ’ αόριστον

του Δημήτρη Καζάκη

Οικονομολόγου – Αναλυτή

Τις τελευταίες ημέρες είδαμε να εκτυλίσσεται μια θεατρική παράσταση απείρου κάλλους. Η παράσταση αυτή άρχισε με τη συνέντευξη Τύπου που παραχώρη­σαν οι ελεγκτές της τρόικας και ολο­κληρώθηκε αργά το απόγευμα της ίδι­ας ημέρας.

Σ’ αυτή τη συνέντευξη Τύ­που οι εκπρόσωποι της τρόικας ξεκα­θάρισαν το νέο πλαίσιο πολιτικής που θα πρέπει να εφαρμόσει η κυβέρνη­ση του ΠΑΣΟΚ στο μεσοδιάστημα, ως το 2015.

Πριν από την παράθεση των μέτρων, ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ, στην παρέμβασή του, ανέφερε ότι αυτά που έγιναν ως σήμερα αποσκοπούσαν απλώς στη σταθεροποίηση της οικο­νομίας, η οποία, όπως είπε, «ξέφυγε από την άβυσσο», και ότι τα δύσκολα για τον ελληνικό λαό τώρα αρχίζουν... Ο ίδιος υποστήριξε ότι «τώρα ξεκινά η β’ φάση του προγράμματος», η οποία θα χαρακτηρίζεται από «την επιτάχυν­ση όλων των μεταρρυθμίσεων».

Με στόχο τον «περιορισμό της σπα­τάλης», υποστήριξε ότι «διαρθρωτικές παρεμβάσεις» θα γίνουν παντού, στις πρώην ΔΕΚΟ, στη φορολογική πολιτι­κή, στο μισθολόγιο, στις κοινωνικές δαπάνες, στις ιδιωτικοποιήσεις... Τους μεσοπρόθεσμους στόχους ως το 2015 – με πρόσχημα τη μείωση του ελλείμ­ματος κάτω από το 3% του ΑΕΠ – τους παρουσίασε ο εκπρόσωπος της Ε.Ε.

Στο πλαίσιο αυτό ανέφερε ότι:

α) Συμφωνήθηκε «να υπάρξει για την περίοδο 2012 - 2014 εξοικονό­μηση από έσοδα και δαπάνες, ίση με το 8% του ΑΕΠ». Μιλάμε για ένα ποσό της τάξης των 20,5 δισ. ευρώ, πέραν αυτών που προβλέπονται ήδη στο μνη­μόνιο. Αρχικά εκτιμούσαν (τον προη­γούμενο Νοέμβρη) ότι, προκειμένου να μειωθεί το έλλειμμα κάτω από το 3% του ΑΕΠ ως το 2014, θα πρέπει να υπάρξουν νέες παρεμβάσεις που αντιστοιχούν στο 5% του ΑΕΠ, ύψους 12,8 δισ. ευρώ. Το ποσοστό αυτό ανα­θεωρήθηκε σήμερα στο 8% του ΑΕΠ, η υλοποίηση του οποίου προϋποθέτει αιματηρή λιτότητα.

β) «Να υπάρξουν έσοδα από ιδιω­τικοποιήσεις ως το 2015, ύψους 50 δισ. ευρώ». Από αυτά, τα 15 δισ. ευρώ θα πρέπει να εισπραχθούν τη δι­ετία 2011 - 2012! Σε σχετική ερώτη­ση, απάντησε ότι τα έσοδα αυτά μπο­ρούν να διασφαλιστούν από την πώ­ληση εισηγμένων και μη εισηγμένων επιχειρήσεων του Δημοσίου, από την πώληση των συμμετοχών του Δημοσί­ου και των εμπορικών ακινήτων, ενώ σε σχετική παρατήρηση ανέφερε ότι η Ελλάδα δεν είναι ανάγκη να πουλή­σει μνημεία αρχαιοτήτων για την επί­τευξη του στόχου των 50 δισ. ευρώ... αρκεί «να χρησιμοποιηθεί η κρατική περιουσία για τη μείωση του χρέους» και επιτέθηκε ενάντια «στους λίγους που κερδίζουν από την κρατική περι­ουσία και αντιδρούν στην ιδιωτικοποίησή της»! Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι «η ιδιωτικοποίηση της κρατικής περιου­σίας είναι προς όφελος του ελληνικού λαού»!

Τη συμφωνία τρόικας - κυβέρνησης ομολόγησε και το υπουργείο Οικονομικών στο ενημερωτικό σημείωμα που έστειλε, την ίδια ημέρα (την Παρασκευή), στον Τύπο αναφορικά με το τι προβλέπεται στην τρίτη επικαιροποίηση του μνημονίου.

Στο ενημερω­τικό αυτό σημείωμα του υπουργείου διαβάζουμε ότι το επικαιροποιημένο μνημόνιο προβλέπει μεταξύ άλλων: «Ενίσχυση του προγράμματος απο­κρατικοποιήσεων και αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας για την περίοδο 2012 - 2015. Ολοκλήρωση της καταγραφής και της δημιουργίας ενός χαρ­τοφυλακίου συμμετοχών και εμπορικά αξιοποιήσιμων ακινήτων ύψους του­λάχιστον 50 δισ. ευρώ. Στόχος είναι η συνολική είσπραξη εσόδων τουλάχι­στον 50 δισ. ευρώ την περίοδο 2011 -2015, εκ των οποίων τα 15 δισ. έως το 2012».

Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση είχε ήδη προσυπογράψει τις «υποδεί­ξεις» των ελεγκτών της τρόικας, πριν αυτοί δώσουν τη συνέντευξη Τύπου.

Με δεδομένο ότι τα τελευταία εί­κοσι χρόνια το σύνολο των αποκρατικοποιήσεων (ιδιωτικοποιήσεων) που εφάρμοσαν όλες οι κυβερνήσεις από την εποχή Μητσοτάκη απέφεραν γύ­ρω στα 12 δισ. ευρώ, σημερινές τιμές, μπορεί να καταλάβει κανείς το μέγε­θος και το εύρος των ιδιωτικοποιήσε­ων που ζητά η τρόικα.

Επιπλέον θα πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι κανε­νός είδους αποκρατικοποίηση - ιδιω­τικοποίηση δεν μπόρεσε να αντιμετω­πίσει ούτε την παθογένεια των δημο­σιονομικών της χώρας, ούτε την εκτί­ναξη του δανεισμού. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι οι δυο κύριες προφάσεις γι’ αυτές που χρησιμοποιήθηκαν δια­χρονικά είναι ακριβώς η μείωση των ελλειμμάτων και ο περιορισμός του δημόσιου δανεισμού.

Αντί γι’ αυτό, στην τελευταία εικοσαετία για κάθε 1 δισ. ευρώ αποκρατικοποιήσεων (ιδι­ωτικοποιήσεων) είχαμε 18 δισ. ευρώ αύξηση του δημόσιου χρέους.

Χαριστικές συμβάσεις

Χώρια το γεγονός ότι κάθε μεγάλη ή μικρή αποκρατικοποίηση που έγινε συνδέθηκε µε σκανδαλώδεις χαριστι­κές συμβάσεις προς συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα, ντόπια και ξένα, αλλά και µε τη δημιουργία ιδιωτικών ολιγοπωλίων και μονοπω­λίων. Ταυτόχρονα οι αποκρατικοποι­ήσεις στέρησαν το ελληνικό Δημόσιο από σημαντικές δυνατότητες πρόσθε­των δημοσιονομικών εσόδων, που οι κυβερνήσεις έκαναν προσπάθεια να καλύψουν µε ένταση της φοροεπιδρομής και φυσικά µε τον δανεισμό.

Τέλος, οι αποκρατικοποιήσεις στοιχί­ζουν σήμερα περισσότερο στον κρα­τικό προϋπολογισμό, παρά την εποχή που αναγκαζόταν να επιδοτεί τα (πλασματικά) ελλείμματα των δημόσιων φορέων που ιδιωτικοποιήθηκαν.

Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα το ελληνι­κό Δημόσιο πληρώνει περισσότερα για να συντηρούνται οι «άγονες γραμμές» από ιδιώτες, που κάποτε κάλυπτε με ίδια μέσα ο εθνικός αερομεταφορέας πριν αυτός πουληθεί κοψοχρονιά. Το ίδιο ισχύει για όλες τις μεγάλες επιχει­ρήσεις, τις πρώην ΔΕΚΟ, που σήμερα μετά την ιδιωτικοποίησή τους στοιχίζουν μέσω των επιδοτήσεων, των εγ­γυήσεων, των προμηθειών κ.ο.κ. πολύ περισσότερα απ’ ό,τι όταν βρίσκονταν υπό δημόσιο έλεγχο.

Για να εισπράξει λοιπόν η κυβέρνη­ση τα 50 δισ. ευρώ από ιδιωτικοποιή­σεις, πρέπει να ξεπουλήσει τα πάντα, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Να εκ­ποιήσει ό,τι συμμετοχές έχει σε τρά­πεζες, στον ΟΤΕ, τη ΔΕΗ, τα ΕΛΠΕ, την ΕΥΔΑΠ, τον ΟΠΑΠ. Εδώ να θυμίσουμε ότι το σύνολο των συμμετοχών του Δημοσίου ανέρχεται σε λίγο πάνω από 5 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό δεν καλύπτει ούτε καν τα πρώτα 15 δισ. που πρέπει να βρει η κυβέρνηση φέτος και του χρόνου.  

Επομένως πρέπει να βάλει χέρι στις υποδομές, σε λιμάνια, αερο­δρόμια και εγκαταστάσεις παντός εί­δους. Για παράδειγμα, ο πρώην αερολιμένας στο Ελληνικό, τα περιφερεια­κά αεροδρόμια, η συμμετοχή στο αεροδρόμιο των Σπάτων, το εθνικό οδικό δίκτυο, τα λιμάνια, οι αστικές συγκοι­νωνίες, η αμυντική βιομηχανία και οι εγκαταστάσεις των ενόπλων δυνάμεων, τα πάντα...

Στόχος η δημόσια περιουσία

Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι η επι­ταγή της τρόικας δεν ήρθε ως κεραυ­νός εν αιθρία. Το μάτι των δανειστών ήταν καρφωμένο εξαρχής στην κινητή και ακίνητη περιουσία του ελληνικού Δημοσίου και γενικά της χώρας. Ο λό­γος είναι απλός. Γνωρίζουν πολύ κα­λά ότι το δημόσιο χρέος, όσο κι αν το «κουρέψουν», δεν μπορεί να εξυπη­ρετηθεί και γι’ αυτό προσπαθούν να βάλουν χέρι στις εμπράγματες αξίες που διαθέτει ετούτος ο τόπος.

Η τα­κτική αυτή δεν είναι καινούργια. Είναι παλιά και δοκιμασμένη σε πολλές χώ­ρες που βρέθηκαν σε ανάλογη κατά­σταση χρεοκοπίας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1982, λίγους μήνες πριν πτωχεύσει επίση­μα το Μεξικό και ξεσπάσει η γνωστή κρίση χρέους της Λατινικής Αμερικής, ο Γουόλτερ Ρίστον, επικεφαλής τότε του τραπεζικού ομίλου της Citibank και σύμβουλος των προέδρων των Η ΠΑ από την εποχή του Ρίγκαν, απα­ντούσε ότι «μια χώρα δεν μπορεί να χρεοκοπήσει.

Η χρεοκοπία είναι μια διαδικασία που αναπτύχθηκε από το δυτικό δίκαιο ώστε να συγχωρούνται οι υποχρεώσεις ενός προσώπου ή μι­ας επιχείρησης που οφείλει περισσό­τερα από όσα έχει. Όποια χώρα κι αν πάρουμε, σε όσο άσχημη κατάσταση κι αν είναι, πάντα θα κατέχει περισ­σότερα από όσα χρωστάει. Το ζήτημα είναι οι ταμειακές ροές και η θερα­πεία με κατάλληλα προγράμματα που ο χρόνος θα τα αφήσει να αποδώ­σουν» (New York Times, 14/9/1982).

Με άλλα λόγια, το δόγμα των τραπε­ζιτών είναι να μην αφήσουν μια χώρα να χρεοκοπήσει επίσημα, προκει­μένου να βάλουν χέρι σ’ ό,τι κατέχει. Αρκεί να βρουν τρόπο να το ρευστο­ποιήσουν (να το μετατρέψουν σε ταμειακές ροές) και φυσικά να εφαρμοστεί η κατάλληλη θεραπεία που θα επιτρέψει το ξεζούμισμα της χώρας επ’ αόριστον.

Οι τραπεζίτες τότε ένιωθαν ασφα­λείς διότι, εκτός από τις διεφθαρμέ­νες κυβερνήσεις των χωρών που εί­χαν δανείσει, είχαν επίσης και έναν ακόμη πολύ ισχυρό σύμμαχο: το ΔΝΤ. Οι επιτελείς και οι μηχανισμοί του ΔΝΤ φρόντισαν να εφαρμόσουν τη συνταγή αυτή µε καταστροφικό τρό­πο σε πάρα πολλές χώρες, πρωτίστως στη Λατινική Αμερική, αλλά και πα­γκόσμια.

Η ίδια συνταγή εφαρμόζεται και σήμερα στην Ελλάδα µε δυο όμως καίριες διαφορές:

Αφενός, το γεγονός ότι η κυβέρνη­ση έχει υπογράψει µια πρωτοφανή στα χρονικά δανειακή σύμβαση, που παραχωρεί εκ προοιμίου και πριν καν επίσημα ζητηθούν το σύνολο της δημόσιας περιουσίας, της ιδιωτικής πε­ριουσίας, ακόμη και του εθνικού εδά­φους. Αυτό σημαίνει παραίτηση της χώρας «άνευ όρων και αμετάκλητα» της ασυλίας που φυσιολογικά της πα­ρέχει η άσκηση της εθνικής της κυρι­αρχίας.

Αφετέρου, η ένταξη της χώρας στην ευρωζώνη που της στερεί κάθε δυνατότητα, πρώτα και κύρια το εθνι­κό νόμισμα, αλλά και κάθε βασικό μα­κροοικονομικό εργαλείο άσκησης οικονομικής πολιτικής, που χρειάζεται για να αντιμετωπίσει την κρίση χρέ­ους. Πολύ περισσότερο από τη στιγμή που οι ισχυροί της ευρωζώνης και της Ε.Ε. προσανατολίζονται στην επιβολή «συμφώνου ανταγωνιστικότητας» και «οικονομικής διακυβέρνησης», που στην πράξη σημαίνει την ολοκληρω­τική υποδούλωση της χώρας στα κε­ντρικά όργανα της Ένωσης, χωρίς λό­γο και δικαίωμα στη διαμόρφωση των κεντρικών αποφάσεων.

Διεστραμμένη οικονομική... φαντασίωση

Οι ελεγκτές της τρόικας με τη συνέντευξή τους ήρθαν απλά να επιβεβαιώσουν ότι δεν επιτρέπουν, ακόμη, να επέλθει η ληξιαρχική πράξη πτώχευσης της χώρας. Όχι γιατί δεν έχει πτωχεύσει ήδη η χώρα, αλλά γιατί η Ζώνη και η Ένωση δεν έχει λύσει ακόμη το κουβάρι των αντιθέσεων ανάμεσα στους ισχυρούς για το τι πρέπει να κάνει και επιπλέον η ελληνική οικο­νομία δεν έχει ακόμη ρευστοποιηθεί σε ικανο­ποιητικό βαθμό, δηλαδή δεν έχει τις διαθέσιμες ταμειακές ροές, για τις οποίες μίλαγε ο Ρίστον.

Αυτό εξήγησε πρόσφατα και ο Λορέντζο Μπίνι Σμάγκι, της διοίκησης της ΕΚΤ, σε μια πρόσφατη ομιλία του στο LSE (Οικονομική Σχολή του Λονδίνου) στις 9/11, όπου ανέφερε χαρα­κτηριστικά ότι υπάρχουν δυο σχέδια αντιμε­τώπισης της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη: Το σχέδιο Α, δηλαδή η δημοσιονομική προσαρμο­γή που εφαρμόζεται ήδη. Και το σχέδιο Β, δη­λαδή η επίσημη πτώχευση και η αναδιάρθρωση του χρέους.

Σύμφωνα με τον Μπίνι Σμάγκι, το σχέδιο Α είναι αυτό που θα εξακολουθήσει να εφαρμόζεται και για τον σκοπό αυτό η Ζώνη άλ­λαξε τη συνθήκη της Λισσαβόνας έτσι ώστε το προσωρινό Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστω­τικής Στήριξης να μετατραπεί σε έναν μόνιμο Μηχανισμό Ευρωπαϊκής Σταθερότητας, που θα αναλάβει μετά το 2013 να συνεχίσει την κηδε­μονία των χωρών που βρίσκονται ήδη υπό αυτό το καθεστώς, όπως είναι η Ελλάδα και η Ιρλαν­δία ή όποιες άλλες χώρες θα χρειαστεί να εντα­χθούν στην πορεία.

«Ιδιοφυείς» ανοησίες

Ο κύριος αυτός εκτίμησε ότι η Ελλάδα θα πρέπει να υποστεί το σχέδιο Α τουλάχιστον έως το 2020 με την προϋπόθεση ότι μπορεί να συντηρήσει το δημόσιο χρέος της στο επί­πεδο του 2012. Τι σημαίνει όμως συντήρηση του δημόσιου χρέους; Σημαίνει ότι ακόμη και οι κεντρικοί τραπεζίτες της ΕΚΤ θεωρούν ότι εί­ναι αδύνατος ο έλεγχος του δημόσιου χρέους της Ελλάδας αν ξεφύγει από την πρόβλεψη του 2012, η οποία είναι για 156% του ΑΕΠ. 

Για να συντηρηθεί σ’ αυτά τα επίπεδα θα πρέπει ο κρατικός προϋπολογισμός να παράγει πρωτο­γενή πλεονάσματα της τάξης του 6% επί του ΑΕΠ για κάθε χρόνο, με ετήσια άνοδο του ΑΕΠ ανάμεσα στο 3% και το 4% ετήσια και με επι­τόκια δανεισμού σε ±6%.

Φυσικά το σενάριο αυτό είναι σαν να λες ότι αν βάλω ρουλεμάν στη γιαγιά και την αμολήσω στην κατηφόρα της Κατεχάκη, τότε η τελική της ταχύτητα θα είναι ίδια µε αυτήν ενός αυτοκινή­του.

Πρόκειται για μια διεστραμμένη φαντασί­ωση, διότι και μόνο η προσπάθεια να επιτευ­χθούν αυτοί οι στόχοι θα επιφέρει τέτοιες κα­ταστροφές στην κοινωνία και την οικονομία της χώρας, θα βαθύνει τόσο πολύ την ύφεση στην οποία βρίσκεται ήδη η Ελλάδα, που είναι ζήτη­μα αν θα υπάρχει επιστροφή, τουλάχιστον για την επόμενη δεκαετία

Όμως τι εννοεί ο ιδιοφυής τραπεζίτης με τη συντήρηση του δημόσιου χρέους, αν βεβαίως επαληθευθεί η υπόθεση εργασίας που κάνει; Σημαίνει ότι αφού σταθεροποιηθεί το δημόσιο χρέος στο 156% του ΑΕΠ για το 2012 και το 2013, μετά υποτίθεται ότι θα αρχίσει να μειώ­νεται έτσι ώστε το 2020 να βρεθεί στο 120% του ΑΕΠ. Να βρεθεί δηλαδή στο επίπεδο απ’ όπου περίπου το παρέλαβε το μνημόνιο. Και φυσικά θα πρέπει να πιστέψουμε ότι το 2020 η Ελλάδα δεν θα βρεθεί στο χείλος της πτώχευ­σης, όπως έγινε και το 2009.

Αυτός κι αν είναι αισιόδοξος στόχος: Να υποστεί η χώρα τα πάν­δεινα προκειμένου να βρεθεί έπειτα από 10 χρόνια στο σημείο απ’ όπου ξεκίνησε. Κι αυτό ο επιτετραμμένος του ΔΝΤ κ. Τόμσεν το ονομάζει «σας σώσαμε από την άβυσσο»! Μήπως τελικά η «άβυσσος» είναι προτιμότερη από την κόλαση, ή μήπως τελικά η ασθένεια είναι καλύτερη από τη θεραπεία;

Κανείς δεν γλίτωσε

Ο Μπίνι Σµάγκι διαφωνεί και αντιτείνει τον εξής ισχυρισμό: «Τα τελευταία 20 χρόνια, 19 χώρες από τα 120 προγράμματα προσαρμογής του ΔΝΤ είχαν αναδιάρθρωση χρέους».

Με αυτόν τον τρόπο θέλει να πει ότι το εναλλακτικό σχέδιο Β, δηλαδή η επίσημη πτώχευση και αναδιάρθρω­ση χρέους, είναι μια επιλογή με μεγαλύτερο κόστος. Το ερώτημα όμως που δεν απαντά είναι το εξής: Πόσες από τις χώρες που συνέχισαν με προγράμματα του ΔΝΤ γλίτωσαν από το χρέος και τις διαρθρωτικές προσαρμογές; Καμία.

Οι μόνες χώρες που έστω και προσωρινά γλίτωσαν από τον βραχνά της χρεοκοπίας είναι μόνο εκεί­νες που μονομερώς χρεοκόπησαν και έσβησαν έστω μέρος των χρεών τους.

Φυσικά υπάρχει πάντα και η επιλογή να μην πληρώσει ένας λαός το τοκογλυφικό χρέος που του έχουν επιβάλει και έχει κάθε έννομο δικαίωμα να το κάνει. Αλ­λά αυτό ούτε να το σκέφτονται δεν θέλουν οι τραπεζίτες.

Λύση απελπισίας

Οι χώρες και οι λαοί είχαν πάντα ως εναλ­λακτική, ως λύση απελπισίας την επίσημη πτώχευση, έστω κι αν δεν είχαν τις δυνάμεις να επιβάλουν την ακύρωση των χρεών τους. Από μια επίσημη πτώχευση, ό,τι σοκ κι αν επιφέρει στην οικονομία και προπαντός στην κοινωνία μιας χώρας, μπορεί να ανακάμψει μια εθνική οικονομία.

Ποτέ δεν χάθηκε μια χώρα κηρύττοντας πτώχευση. Η ιστορία της Ελλάδας το αποδεικνύει περίτρανα.

Το ερώτημα είναι το εξής: Μπορεί να αντέ­ξει μια χώρα τη λύση της εσαεί χρεοκοπίας που προωθούν οι τραπεζίτες και οι πολιτικοί της ευρωζώνης; Ή μήπως επειδή γνωρίζουν ότι δεν πρόκειται να αντέξει, βιάζονται να μεταφέρουν όλη την κινητή και ακίνητη περιουσία της ελληνικής οικονομίας στον άμεσο έλεγχο των κεντρικών οργάνων της Ένωσης με σκοπό να τα διασώσουν από την επερχόμενη διάλυση της χώρας; Όσο για τον πληθυσμό, υπάρχει πάντα η ελεύθερη μετακίνηση προσώπων και επαγγελμάτων κι όποιος μπορεί ας επιβιώσει.

Μήπως τελικά η χρεοκοπία στο διηνεκές που προωθείται θα μας κάνει να παρακαλάμε σαν χώρα και σαν λαός να είχαμε πτωχεύσει ήδη από το 2009;

Πηγή: http://www.topontiki.gr/