Η πρώτη αντιφασιστική διαδήλωση της Ευρώπης ξεκίνησε από μια λιτανεία

Ένα σύντομο μάθημα Ιστορίας: η πρώτη πράξη αντίστασης το Νοέμβριο του 1941 στην Κέρκυρα ξεπήδησε μέσα από μια θρησκευτική τελετή   

του Δημήτρη Σκορδίλη

Την πρώτη Κυριακή κάθε Νοεμβρίου στην Κέρκυρα τελείται η λιτανεία του σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα σε ανάμνηση της διάσωσης του νησιού από την πανώλη το έτος 1673, που αποδόθηκε στον Άγιο. H πορεία της πομπής ήταν καθορισμένη, όπως και των άλλων λιτανειών, από την εποχή της καθιέρωσής της από τη Βενετική Αρχή: ξεκινούσε από την είσοδο του Κωδωνοστασίου, έβγαινε στην οδό Αγ. Σπυρίδωνος, διέσχιζε την οδό Iουστινιάνη, Εμπόρων, την οδό των Υδάτων (calle delle acque), έφτανε στην Πύλη του Φρουρίου, προχωρούσε παράλληλα με την τάφρο και από την οδό Στερνών (cisterne) επέστρεφε στην εκκλησία (οι ονομασίες των οδών και των περιοχών είναι της εποχής που καθιερώθηκε η λιτανεία). Μέχρι την επιστροφή του σκηνώματος στο ναό η παράταξη παρέμενε στην πλατεία μπροστά στην εκκλησία (Πλακάδα) και στη συνέχεια διαλυόταν.

Το Πρωτοκύριακο του Νοεμβρίου του 1941 βρίσκει την Κέρκυρα υπό ιταλική κατοχή. Στη λιτανεία μάλιστα κάνει προκλητική εμφάνιση η φασιστική νεολαία των Iταλοκερκυραίων με τη μαύρη εθνική της ενδυμασία. Μετά το τέλος της λιτανείας οι μαθήτριες και οι μαθητές των Γυμνασίων αντί να διαλυθούν στην Πλακάδα, όπως γινόταν συνήθως, συγκροτούν πορεία και με επικεφαλής τις μαθήτριες του Γυμνασίου Θηλέων κατευθύνονται μέσω της οδού Καποδιστρίου, που ήταν γεμάτη κόσμο λόγω της γιορτής, στο Πλατύ Καντούνι (Μουστοξύδου) και από εκεί στην πλατεία που είναι μπροστά στο Δεύτερο Γυμνάσιο. Στην περιοχή αυτή στεγαζόταν το Ιταλικό Προξενείο, η Ιταλική Φινάντσα και οι Διοικητικές αρχές.

Ήταν επομένως τόλμημα να κατευθύνονται οι μαθήτριες και οι μαθητές προς τη φωλιά του λύκου, τραγουδώντας μάλιστα γεμάτα πάθος πατριωτικά εμβατήρια και τους αλληγορικούς στίχους του Δημ. Σταμπόγλη «Πάπια που κορφολούζεσαι στου Ιονίου τα νερά…» ένα τραγούδι- ύμνο προς την Κέρκυρα, η τελευταία στροφή του οποίου ηχούσε μέσα τους με έντονους αντιστασιακούς τόνους· έλεγε η στροφή: «έχεις αδέλφια Κέρκυρα-δε θα καταδεχθούνε την όμορφή τους αδερφή-οι ξένοι να χαρούνε». Τα παιδιά είχαν μάλιστα αντικαταστήσει τη λέξη «οι ξένοι» με τη λέξη «Φράγκοι», υπονοώντας τους Ιταλούς. Καθώς η μαθητική διαδήλωση ανέβαινε την οδό Καποδιστρίου, ο κόσμος, πολύς εξαιτίας της επετείου, ξεσπούσε σε επευφημίες και θερμά χειροκροτήματα, γεγονός που ενεθάρρυνε και εμψύχωνε ακόμη περισσότερο τα παιδιά και άρχισαν να τραγουδούν τον εθνικό ύμνο.

Έστριψαν δεξιά προς το Πλατύ Καντούνι (Μουστοξύδου). Στο ύψος της πλατείας των Γυμνασίων ήταν κιόλας συγκεντρωμένοι ένοπλοι Ιταλοί. Αυτοί είχαν ειδοποιηθεί από γυναίκες Ιταλών αξιωματικών ότι πλησιάζει μαθητική διαδήλωση και, μόλις τα παιδιά έφτασαν στο χώρο της πλατείας, δέχτηκαν την επίθεση των ένοπλων Ιταλών. Προσπάθησαν να ξεφύγουν τρέχοντας στα στενά. Κάποιοι ζήτησαν καταφύγιο σε γειτονικά σπίτια. Οι Ιταλοί συνέλαβαν αρκετούς μαθητές τα ονόματα των οποίων βρίσκονται στα σωζόμενα επίσημα ιταλικά έγγραφα της εποχής. Οι συλληφθέντες κακοποιήθηκαν και ανακρίθηκαν, για να αφεθούν στη συνέχεια ελεύθεροι. Μάλιστα τον Ε. Κουρία, που εκτελούσε χρέη Νομάρχη και εγγράφως διαμαρτυρήθηκε για την κακοποίηση των μαθητών, απομάκρυνε από την Κέρκυρα η Ιταλική Διοίκηση.

Αυτή η πρώτη αντιφασιστική εκδήλωση των μαθητών όμως είχε και συνέχεια στη σχολική κοινότητα της Κέρκυρας. Στις αρχές του 1942 μαθητές των Γυμνασίων σκαρφάλωσαν στον ανδριάντα του Ι. Καποδίστρια και φόρεσαν στο μαρμάρινο χέρι του μαύρο περιβραχιόνιο ως ένδειξη διαμαρτυρίας, γιατί ο γόνος της οικογένειας του Κυβερνήτη, Ι. Καποδίστριας και αυτός, δέχτηκε το διορισμό του ως πρώτου Νομάρχη Κέρκυρας από τον Ιταλό Διοικητή Piero Parini, αρχηγό Πολιτικών Υποθέσεων των Ιονίων Νήσων, στη θέση του Γ. Τρύφωνα, συμβολαιογράφου, που ήταν ο πρώτος διορισμένος Νομάρχης.

Πρέπει τέλος να αναφέρουμε τον Εκτοπισμό των καθηγητών των Γυμνασίων στην Αθήνα. Οι Ιταλοί προώθησαν στην εκπαίδευση το πνεύμα του εκφασισμού, του εξιταλισμού και του αφελληνισμού της Κέρκυρας, που διείπε άλλωστε την πολιτική τους στο χώρο των Ιονίων Νήσων. Η υποχρεωτική διδασκαλία της Ιταλικής γλώσσας παράλληλα με την Ελληνική, η αντικατάσταση των Κερκυραίων Διευθυντών των Γυμνασίων με Ιταλούς, οι ανακατατάξεις της ύλης στο μάθημα διδασκαλίας της ιστορίας συμπληρώθηκαν με την επιβολή του φασιστικού χαιρετισμού και στα Γυμνάσια (salutate romanamente).

Αυτό το τελευταίο μέτρο στάθηκε η αφορμή να απομακρυνθούν από την Κέρκυρα οι περισσότεροι καθηγητές των Γυμνασίων που δε δέχτηκαν να εφαρμόσουν τις διαταγές (από τους πενήντα οι δύο δέχτηκαν). Οι υπόλοιποι εκτοπίστηκαν στην Αθήνα, υποχρεώθηκαν να φύγουν από το νησί μέσα σε τρεις μέρες με το καΐκι Άγιος Νικόλαος και να περιμένουν να τοποθετηθούν σε σχολεία στη γερμανοκρατούμενη Αθήνα. Πολλούς τους ακολούθησαν οι οικογένειές τους. Λίγες οικογένειες δε μετακινήθηκαν ύστερα από τη διαμεσολάβηση του τότε Μητροπολίτη. Η Ιταλική διοίκηση χρησιμοποίησε δημοδιδασκάλους, δικηγόρους και αποφοίτους για να καλύψει τις θέσεις.

πηγή: http://aristerovima.gr/